Zonguldak’ta Yalnız Yaşayan Yaşlı Kadınların Pandemi Deneyimleri: Yapısal Yaşlı Yalnızlığının Covid-19’la Katmerlenmesi

Yıl 2024, , 2683 - 2710, 31.12.2024

Funda Sönmez Öğütle

https://doi.org/10.31198/idealkent.1579747

Öz

TÜBİTAK ARDEB 1001 Programı kapsamında desteklenen 120K494 No’lu “Yaşlılıkta Baş Etme Stratejileri: Covid-19 Sürecinde Yalnız Kadınlık Deneyimleri” projesi, çok mevkili saha araştırması yöntemiyle Gaziantep, Muğla ve Zonguldak illerinde 65 yaş ve üzeri toplam 45 yalnız yaşayan kadınla derinlemesine görüşmeler yaparak, Covid-19 pandemisi sürecinde yaşadıkları deneyimleri analiz etmeyi amaçlamıştır. Araştırmanın Zonguldak ayağına odaklanan bu makalede, Ağustos-Ekim 2020 tarihleri arasında 15 katılımcıyla gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerin sonuçları ele alınmıştır. Araştırma, yalnızlık olgusuna dair kapsamlı bir bakış sunarak, katılımcıların ekonomik, kültürel ve sosyal sermaye bakımından toplumsal uzayın farklı konumlarını işgal eden, yaş, sağlık durumu, sosyal ilişkiler ve destek mekanizmaları farklılaşan yalnız yaşayan yaşlı kadınların Covid-19 deneyimlerini ve bu süreçle başa çıkma stratejilerini incelemiştir. Çalışmanın özgün değeri, yalnızlığın yaşlı kadınlar tarafından farklı şekillerde deneyimlendiğini ve bu deneyimlerin yaş, sınıf, toplumsal cinsiyet gibi yapısal faktörler tarafından şekillendirildiğini vurgulamasında yatmaktadır. Kesişimsel bakış açısı, bu farklılaşan deneyimleri anlamada önemli bir araç olarak kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, Covid-19 sürecinde korkunun bir sembolik şiddet biçimi olarak içselleştirildiğini ve sosyal izolasyon ve yalnızlığın pandemi sürecinde katmerlenerek yapayalnızlaşmaya evrildiğini ortaya koymuştur. Araştırma, bu bağlamda karşılaşılan sorunlara yönelik sosyal politika önerileri geliştirmeyi hedeflemiştir. Bu öneriler, yaşlı kadınların pandemi sürecinde karşılaştıkları zorlukları hafifletmeye yönelik stratejiler geliştirilmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, toplumsal cinsiyet, yalnızlık, Covid-19

Etik Beyan

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu’ndan 17.06.2020 tarihinde 114 karar no ile araştırmanın uygulanabilirliği konusunda bilimsel araştırmalar etiği açısından bir sakınca olmadığına dair onay alınmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

120K494

Teşekkür

Metin hakkındaki önerileri için Dr. Hilal Sevlü'ye teşekkür ederim.

Pandemic Experiences of Elderly Women Living Alone in Zonguldak: Structural Elderly Loneliness Aggravated by Covid-19

Öz

Supported by the TÜBİTAK ARDEB 1001 Program under project number 120K494, titled “Coping Strategies in Old Age: Experiences of Lonely Women During Covid-19,” this study analyzed the experiences of 45 women aged 65 and older who live alone in the provinces of Gaziantep, Muğla, and Zonguldak. Using in-depth interviews and a multi-site field research approach, the project focused on capturing the unique challenges faced by elderly women during the pandemic. This article centers on findings from the Zonguldak segment of the study, where 15 participants were interviewed between August and October 2020. The research offers a comprehensive view of loneliness among elderly women, examining the impact of Covid-19 on their social isolation and exploring the coping strategies they employed. Participants held diverse positions within the social space, differing in economic, cultural, and social capital, as well as in age, health, social connections, and available support mechanisms. The study’s value lies in its focus on how structural factors, such as age, class, and gender, shape and differentiate these women’s experiences of loneliness. An intersectional perspective was applied to better understand the complexities of their situations. Key findings reveal that during Covid-19, fear became internalized as a form of symbolic violence, intensifying social isolation and deepening loneliness. This process not only compounded but transformed the experience of loneliness for these women (a experience transformed from loneliness to all-loneliness). Based on these insights, the study proposes social policy recommendations aimed at alleviating the challenges elderly women face, with the goal of developing strategies to better support them through similar crises.

Anahtar Kelimeler

Aging, gender, loneliness, Covid-19

Proje Numarası

120K494

Kaynakça

• Arun, Ö. (2013). International Spotlight: Developing a Gerontological Social Policy Agenda for Turkey. The Gerontologist, 53(6), 891-897. https://doi.org/10.1093/geront/gnt071
• Arun, Ö. ve Karademir-Arun, B. (2011). Türkiye’de Yaşlı Kadının En Büyük Sorunu: Dulluk. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(4), 1515-1527.
• Aygüneş, A. ve Ok, O. C. (2020). Covid-19 Pandemisi Sürecinde Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları İzleme Raporu. 21 Aralık 2020 tarihinde https://sugender.sabanciuniv.edu/sites/sugender.sabanciuniv.edu/files/pandemi_raporu.pdf adresinden erişildi.
• Çelik, H. ve Evirgen, H. (2002). Zonguldak Kentinin Demografik, Sosyal ve Kültürel Yapısı. M. Ersoy ve T. Şengül (Der.), Sanayisizleşme Sürecinin Kentsel Yaşama Etkileri: Zonguldak Örneği içinde (ss. 75-159). Ankara: ODTÜ.
• Davidson, K. (2002). Gender Differences in New Partnership Choices and Constraints for Older Widows and Widowers. Ageing International, 27(4), 43-60.
• Deniz, T. (2014). Zonguldak İlinde Nüfusun Gelişimi ve Dağılışı, Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), 299-320. https://doi.org/10.17295/dcd.37481
• Duben, A. (2018). Türkiye ve Avrupa’da Nüfus Yaşlanması, Aile, Piyasa ve Devlet. A. Dubern (Der.), Yaşlanma ve Yaşlılık: Disiplinlerarası Bakış Açıları içinde (ss. 67-78). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gillen, M. ve Kim, H. (2009). Older Women and Poverty Transition Consequences of Income Source Changes From Widowhood. Journal of Applied Gerontology. 28(3), 320-341. https://doi.org/10.1177/0733464808326953
• Görgün-Baran, A. (2020). Yaşlanmanın Kadınlaşması ve Yaşlı Kadınlara Karşı Şiddet. S. Taşdemir-Afşar ve Ö. S. Özteş-Gelmez (Der.), Dalgaları Aşmak içinde (ss. 51-87). Ankara: Nika Yayınları.
• Karatepe, F. (2002). Toplumsal Cinsiyet: Toplumsal Yapıda Kadının Durumu ve Rolü. M. Ersoy ve T. Şengül (Der.), Sanayisizleşme Sürecinin Kentsel Yaşama Etkileri: Zonguldak Örneği içinde (ss. 162-174). Ankara: ODTÜ.
• Karatepe, F. ve Gözü, Ö. (2002). Sanayisizleştirme Sürecinin Yol Açtığı Toplumsal Sorunlar. M. Ersoy ve T. Şengül (Der.), Sanayisizleşme Sürecinin Kentsel Yaşama Etkileri: Zonguldak Örneği içinde (ss. 181-282). Ankara: ODTÜ.
• Müftüoğlu, B. G. ve Tanış, B. (2010). 21. Yüzyılda Zonguldak Maden İşletmelerinde Çalışma Hayatı: Bir Kesit-Tek Gerçek. Çalışma ve Toplum, 2(25), 185-216.
• Öğütle, V. S. ve Sarımuratoğlu, D. (2022). Aynı Mekânda Farklılıklar: Muğla’da Yalnız Yaşlanma, Kadınlık ve Covid-19 Deneyimlerinin Yurttaşlık Bağlamında Değerlendirilmesi. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 260-278.
• Öğütle, V. S. ve Sevlü, H. (2023). Zorunlu Göçmenlik ve Covid-19: Gaziantep’te Yalnız Yaşayan Yaşlı Kadınlar. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(2), 687-702. https://doi.org/10.32600/huefd.1174504
• Öğütle, V. S., Sönmez-Öğütle, F., Sevlü, H. ve Sarımuratoğlu, D. (2021). Covid-19 sürecinde yalnız yaşayan yaşlı kadınların baş etme stratejileri: İlişkisel perspektiften nitel bir araştırma. Strata İlişkisel Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6), 117-146.
• Örnek, T., Tor, M., Kıran, S. ve Atalay, F. (2015). Prevalence of chronic obstructive pulmonary disease in Zonguldak province of Turkey. Tuberk Toraks, 63(3), 170-177. doi: 10.5578/tt.9582.
• Özcan, Ü. (1996). Zonguldak’ın Ölümü, Birikim, 86-87, 149-151.
• Pusula Gazetesi (2020, 8 Nisan). 29 Nisan 2020 tarihinde http://www.pusulagazetesi.com.tr/zonguldakta-mahalle-mahalle-corona-virus-vaka-sayilari-143458-haberler.html adresinden erişildi.
• Tecer, L. H. (2007). Prediction of SO2 and PM Concentrations in a Coastal Mining Area (Zonguldak, Turkey) Using an Artificial Neural Network. Polish J. of Environ. Stud, 16(4), 633-638.
• Tekeli, İ. (2017). Zonguldak Bölge Planları ve Filyos Vadi Projesinin Gelişim Tarihi Üzerine. Ekonomik ve Ekolojik Sürdürülebilirlik Açısından Filyos Vadisi Projesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (ss.17-30). Zonguldak: Zonguldak Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. 30 Nisan 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr. adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. 3 Ağustos 2024 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr. adresinden erişildi.
• Willson, A. E. (2007). The sociology of aging. C. D. Bryant ve D. L. Peck (Der.), Handbook of 21st Century Sociology içinde (ss. 148-155), California CA: Sage.
• Yuval-Davis, N. (2012). Dialogical epistemology—An intersectional resistance to the “Oppression Olympics”. Gender & Society, 26(1), 46–54. https://doi.org/10.1177/0891243211427701