Kentsel Dönüşümde Çevresel Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Araştırma: Fikirtepe Örneği

Yıl 2019, , 594 - 629, 31.08.2019

Begüm Diker

https://doi.org/10.31198/idealkent.545058

Öz

Bu araştırmada, bina
üretiminin yoğunlaştığı kentsel dönüşüm alanlarından biri olan Fikirtepe
(İstanbul) bölgesine odaklanılarak; binalarda çevresel sürdürülebilirlik
kriterlerinin ne kadar dikkate alındığı incelenmiştir. Bu kapsamda, Türkiye
yerel koşulları için oluşturulmuş ulusal sertifikalardan biri olan ÇEDBİK Konut
Sertifikası bir ‘değerlendirme aracı’ olarak ele alınmıştır. Sertifikada
bulunan değerlendirme kriterlerinden çalışma kapsamında incelenmek üzere
‘Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi’, ‘Enerji Kullanımı’ ve ‘Malzeme ve Kaynak
Kullanımı’ başlıkları seçilmiştir. Alanda yapım süreci başlamış veya tamamlanmış
10 yeni konut binası üzerinden, sertifikada belirtilen kriterlerin kapsam ve
gerekliliklerinin sağlanıp sağlanmadığına dair uygunluk kontrolleri
yapılmıştır. Bunun için, anket yöntemi seçilmiş olup; projelere ilişkin proje
ekibi ve yüklenici firmalar ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde
edilen bulgular grafikler üzerinden yorumlanmıştır.

Sonuç olarak, İstanbul
için kentsel dönüşümde pilot bölge niteliğinde olan Fikirtepe’deki yeni konut
binalarının, çevresel sürdürülebilirlik açısından birtakım eksiklikleri olduğu
saptanmıştır. Türkiye’nin hazırlamış olduğu ulusal eylem planındaki bina
sektörü hedeflerine ulaşılabilmesi için, bu denli büyük ölçekli kentsel dönüşüm
alanlarında öncelikli olmak üzere; yeni binaların enerji performanslarının
iyileştirilmesi gereklidir. Çalışma kapsamında, ulusal konut sertifikasının
yeni konut binaları için zorunlu tutulmasının bu hedeflere ulaşılmasını
kolaylaştıracağı düşünülmektedir. Ayrıca, enerji anlamında devlet teşviklerinin
arttırılması ve Avrupa ülkelerinin enerji verimliliği hedeflerinin ve
yönetmeliklerinin örnek alınmasının ötesinde, bina üretim süreçlerindeki
denetim mekanizmasının iyileştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

enerji verimliliği, Çedbik konut sertifikası, kentsel dönüşüm, Sürdürülebilirlik, Fikirtepe

A Research on Environmental Sustainability in Urban Transformation: The Case of Fikirtepe

Öz

In
this research, it has been examined how much environmental sustainability
criteria are taken into account via focusing on Fikirtepe district (Istanbul)
where building production has become dense. In this context, ÇEDBİK Residential
Certificate, which has been generated for the Turkey local conditions has been
handled as an “assessment tool.” The topics called “Integrated Green Building
Management,” “Energy Use” and “Material and Resource Use” have been selected
for the context of the study. Conformity assessment has been made over ten new
residential buildings whose production process has been begun or completed in
terms of providing or not the requirements and scope of the determined
assessment criteria. For this, questionnaire method has been selected, and face
to face interviews have been made with project teams and contractor companies.
Acquired findings have been interpreted via graphs.

As a result, it has been determined
that new residential buildings in Fikirtepe district, which has the
characteristics of the pilot region for urban renewal in Istanbul have
deficiencies in terms of environmental sustainability. To be reached the
building sector targets that are defined in Turkey national action plan, energy
performance of new buildings in urban renewal areas that have such a scale
should be improved with priority. In the context of the study, it is considered
that making national residential certificate as an obligatory will ease to
reach the building sector targets. Beyond enhancing of governmental incentives
and taking the regulations and energy efficiency targets of European countries
as an example, control mechanisms in the building production processes should
need to be improved, too.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, energy efficiency, Çedbik residential certificate, urban transformation, Fikirtepe

Kaynakça

• Alkin, E., ve İlkin , A. (1991). Ekonomik ve Sosyal Sorunlar-Çözüm Önerileri Dizisi 1: Çevre sorunları. Ankara: TOBB Yayınları.
• Aydın, K. T. (2013). Yeşil bina sertifikasyonları kapsamında yerel sistem gerekliliğinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez no: 346494)
• Bayraktar, E. (2007). Bir insanlık hakkı konut: Toki’nin planlı kentleşme ve konut üretim seferberliği. İstanbul: Boyut matbaacılık.
• Çepel, N. (1995), Çevre koruma ve ekoloji terimleri sözlüğü: Türkçe, Almanca, İngilizce. İstanbul: TEMA Vakfı Yayınları.
• Çevre Dostu Binalar Derneği. (2018). ÇEDBİK- konut sertifika kılavuzu: yeni konutlar V.1. 10 Kasım 2018 tarihinde https://cedbik.org/static/media/page/12/attachments/edbik-konut-sertifika-kilavuzu-2018-v-1-06-06-2018.pdf?v=060618014756 adresinden erişildi.
• Çevre Dostu Binalar Derneği [ÇEDBİK]. (2015). ÇEDBİK- konut sertifika kılavuzu: yeni konutlar versiyon 3.0. 10 Kasım 2018 tarihinde https://docplayer.biz.tr/10518756-Cedbik-konut-sertifika-kilavuzu.html adresinden erişildi.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı [ÇŞB]. (2011, Temmuz). İklim değişikliği ulusal eylem planı 2011-2023. Ankara. 10 Kasım 2018 tarihinde http://www.dsi.gov.tr/docs/iklim-degisikligi/ideptr.pdf?sfvrsn=2 adresinden erişildi.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı [ÇŞB]. (2013). Fikirtepe kentsel tasarım çerçevesi.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı [ÇŞB]. (2013). Kadıköy ilçesi Fikirtepe ve çevresi 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği plan açıklama raporu. 10 Kasım 2018 tarihinde https://docplayer.biz.tr/36184538-Kadikoy-ilcesi-fikirtepe-ve-cevresi-1-1000-olcekli-uygulama-imar-plani-degisikligi-plan-aciklama-raporu.html adresinden erişildi.
• Diker, B. (2016). Kentsel dönüşüm kapsamında konutlarda ulusal yeşil bina değerlendirme sistemleri: Fikirtepe örneği. Yüksek Lisans Tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez no: 450958)
• Gürlesel, C.F. (2012, Mayıs). 2023 Vizyonunda gayrimenkul sektörü. İstanbul: Stil Matbaacılık.
• Karabalık, K. ve Özyurt, G. (2009). Enerji Verimliliği, Binaların Enerji Performansı ve Türkiye’deki Durum. TMMOB, İnşaat Mühendisleri Odası, Türkiye Mühendislik Haberleri, 457(54), 32-34.
• World Commission on Environment. (1987). Our common future. 10 Kasım 2018 tarihinde https://sswm.info/sites/default/files/reference_attachments/UN%20WCED%201987%20Brundtland%20Report.pdf adresinden erişildi.
• Ünlü, H. (1991). Yerel yönetim ve çevre el kitabı. İstanbul: IULA –EMME. Worldwatch Enstitüsü. (2016). Dünyanın durumu 2016: Bir kent sürdürülebilir olabilir mi? (D. Kutluay, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Prugh, T. ve Renner,M. (2016). Kentler ve sera gazı emisyonları: sorunun boyutları. (L. Mastny, Edi.). Dünyanın durumu 2016: bir kent sürdürülebilir olabilir mi? içinde. (s. 91-105) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Renner, M. (2016). Binaların çevresel ayakizini azaltmak. (L. Mastny, Editör). Dünya'nın durumu 2016: bir kent sürdürülebilir olabilir mi? (s.137-159) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Siemens. (2010). Sürdürülebilir şehirler: şehirler için sürdürülebilir gelişme. 01 Ekim 2018 tarihinde http://www.siemens.com.tr/i/Assets/surdurulebilir_sehirler/SurdurulebilirSehir%20ic.pdf adresinden alındı.
• HORIZON 2020 Akıllı Şehirler (Smart Cities) 2018 yılı Proje Çağrıları açıldı | Resmi Tescilli UFUK 2020. (t.y.). 3 Ekim 2018 tarihinde http://www.ufuk2020.com/haberler/horizon-2020-akilli-sehirler-smart-cities-2018-cagrilari-acildi.html adresinden alındı.