Yok-Yer, Yersizleşme ve Yersizyurtsuzluk Kavramları Üzerine Bir Sorgulama

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 3, 142 - 157, 31.05.2010

Özlem Berber

Öz

Bugün kapitalizmin eriştiği yeni aşamanın, üretim sistemlerindeki
değişimlerin ve oluşmakta olan yeni bir küresel egemenlik biçiminin gündelik
yaşamlarımıza etkileri, kendilerini en çok kent mekânlarının da bu süreç
içerisinde yeniden kurulumu aracılığıyla gösteriyor. Bu ortamda son zamanlarda
mekânla ilgilenen disiplinler tarafından mekân ve kimlik kavramlarının çeşitli
biçimlerde ilişkilendirilmesiyle gelişen tartışmaların ise çoğunlukla baştan
bir olumsuzlama içeren başka kavramlara bağlanarak sona erdiğini,  “yok-yer”, “yersizleşme” ve
“yersizyurtsuzluk” kavramlarının da bunların en popülerleri olduğunu
gözlemliyoruz. Yer’in tasarım ve keşfe açık bir ‘oluş/olay’ olduğu görüşünden
hareketle “yok-yer” ve “yersizleşme” kavramlarının olanaklı olamayacağı ve
modern insanın duyumsadığı bir varoluş hali betimlemesi olan
“yersizyurtsuzluk”un da üretken bir özgürleşmenin kaynağı olduğu görüşlerinden
hareket eden metin bu kavramların yaygın kavranışlarına dair eleştirel bir
sorgulama inşa etmeye çalışmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

yer, mekân, yok-yer, yersizleşme, yersizyurtsuzluk, kent, kentsel yaşam

An Inquiry on the Concepts of Non-Place, Placelessness and Homelessness

Öz

Today, the facts like the new developing global supremacy, the new phase
of capitalism and the important changes in production forms show their effects
on our daily lives through re-construction of city spaces within these
processes. In this context, three of the most popular concepts for the
disciplines, which are interested in space studies, are “non-place”,
“placelessness” and “homelessness”. This paper takes a critical position on the
common acknowledgment and understanding of these concepts. There are two main
ideas. First is the statement of the impossibility of the concepts of
“non-place” and “placelessness” and it is based on the conception of place as a
‘becoming/event’. And second is the statement on the meaning of “homelessness”
and it is based on the conception that homelessness is an existential state
that modern individual could never be escape from and it is the source of a big
productive and creative freedom for him.

Anahtar Kelimeler

place, space, non-place, placelessness, homelessness, city, urban life

Kaynakça

• Auge, M., 1997. Yer-olmayanlar, (çev. T. Ilgaz), Kesit Yayıncılık, İstanbul.
• Bhabha, H. 1990. The third space, Identity: community, culture, difference içinde, s.207-221, Ed. Rutherford, J., Lawrence and Wishart, London.
• Frisby, D., 2001. Cityscapes of modernity, Polity Press in association with Blackwell Pub lishing, Cambridge, Oxford.
• Frisby, D., 2003. Georg Simmel – modernitenin ilk sosyoloğu, Modern kültürde çatışma içinde, s.7-55, Simmel, G., İletişim Yayınları, İstanbul.
• Forty, A., 2000. Space, Words and buildings: a vocabulary of modern architecture içinde, s.256-275, Thames&Hudson, London.
• Grosz, E., 1993. Lived spatiality: spaces of corporeal desire, Culture lab içinde, s.179-205, Ed. Boigon, B., Princeton Architectural Press, New York.
• Harvey, D., 1997. Postmodernliğin durumu, (çev. Savran, S.), Metis Yayınları, İstanbul.
• Hubbard, P., Kitchin, R., Valentine, G., 2004. Key thinkers on space and place, Sage Publications, London, Thousand Oaks, New Delhi. Lefebvre, H., 1996. The production of space, Blackwell Publishers, Oxford, Massachusetts.
• Merleau-Ponty, M., 2004. Maurice Merleau-Ponty: basic writings, Ed. Baldwin, T., Routledge, London, New York.
• Raban, J., 1998. Soft city, Harvill Press, London.Relph, E., 1976. Place and placelessness, Pion, London.
• Rendell, J., 2005. Architecture-writing, Critical architecture, Journal of Architecture özel sayısı içinde, s.255–64, Ed. Rendell, J., June 2005, v. 10. n. 3.
• Rendell, J., 2006. Art and architecture: a place in-between, s.18-19, I.B.Tauris, London, New York.
• Simmel, G., 2003. Metropol ve tinsel hayat, Modern kültürde çatışma içinde, s.85-103, (çev. Bora, T., Kalaycı, N., Gen, E.), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Soja, W., E., 1989. Postmodern geographies: the reassertion of space in critical social theory, Verso, London.
• Soja, W., E., 2000. Postmetropolis: critical studies of cities and regions, Blackwell Publish ers, Massachusetts, London.
• Tuan, Yi-Fu, 1974. Topophilia: a study of environmental perception, attitudes and values, Pren tice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.
• Tuan, Yi-Fu, 1977. Space and place: the perspective of experience, University of Minnesota Press, Minneapolis.