“Neoliberalizm ve Kentsel Eşitsizlikler” Üzerine Prof. Dr. Nezar AlSayyad ile Söyleşi

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 7, 10 - 20, 30.09.2012

Zafer Çelik

Öz

Zafer Çelik: Sayın
Nezar AlSayyad; öncelikli olarak bize zaman ayırdığınız için teşekkür ediyoruz.
Dünkü semineriniz ilgi çekiciydi. Özellikle İslâm şehirleri üzerine, Kahire
üzerine fotoğraflarla birlikte anlattıklarınızı oldukça etkileyici buldum.
Dünkü sunumunuzdan da yola çıkarak şunu sormak istiyorum. Küreselleşme ve
neoliberalizmin kentlerin ve kentsel mekânların dönüşümleri üzerindeki
etkilerinden bahsettiniz. Hepimizin bildiği üzere küreselleşme ve
neoliberalizm, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik alanda, dolayısıyla da
kentlerin ve kentsel mekânların yapılanmasında önemli değişimlere ve
dönüşümlere neden olmuştur. Küreselleşme ve neoliberalizm ile birlikte
kentlerde, kentsel mekânlarda ne tür sorunlar ve değişimler ortaya çıkmıştır?

 

Nezar AlSayyad: Öncelikli olarak şunu belirtmek isterim ki, küreselleşme ve
neoliberalizm arasında bir fark vardır. Bu ikisi dünyadaki tüm ülkelerde ne
aynı anda ne de aynı derecede/hızda gerçekleşmektedir. Bununla aslında şunu
ifade etmek istiyorum: neoliberalizm küreselleşmenin bir sonucu olarak ortaya
çıkmaktadır. Benim için küreselleşme, birçok ülkenin, özellikle dünyada
ekonomik bakımdan daha hâkim olan ülkelerin, tüm küreyi tek bir ekonomik alana
dönüştürme çabasıdır. Eğer bu şekilde düşünürseniz, küreselleşme, herkesi
içermemekte, birilerini dışarıda bırakmaktadır. Bazı ülkeler küresel ekonomi
ile aşırı bütünleşmişken bazı ülkeler ise hiç bütünleşmemiştir. Birçok ülkenin
küresel ekonomi ile bütünleşmesi farklılık göstermektedir. Örneğin dördüncü
dünya kavramı, üçüncü dünyanın da gerisinde kalanı içermektedir. Fakat bu kavram da artık işlememekte,
yetersiz kalmaktadır. Bazı ülkeler, örneğin Çad, bir dördüncü dünya ülkesidir.
Çad, tamamen küreselleşme döngüsünün dışındadır. Küreselleşme Çad’a
değmemektedir. Küreselleşmenin Çad’daki şehirlerle bir ilişkisi yoktur. Çad’ın
başkentinin küresel dünya ile bir ilişkisi yoktur. Çad, Libya ile ilişki
kurmaktadır. Başka bir ifadeyle, Çad küresel ekonomi ile ilişki içinde değil.
Kendisinin kuzeyinde yer alan, kendisinden daha güçlü olan bir ülke ile
ilişkisi var.  Küreselleşme,  homojenleştirici bir güç ve ekonomik bir
ideoloji olmasına rağmen her ülke küresel dünya ile aynı oranda
bütünleşmemektedir. Bazıları küreselleşmenin tam içinde yer alırken bazıları
ise bu sürecin dışında kalmaktadır. Neoliberalizm ise daha farklı bir şeydir.
Eğer küreselleşme bir sonuç ise neoliberalizm bir ideolojidir. Ekonomik bir
ideolojidir. Serbest piyasaya inanan bir ideolojidir; sermayenin sınırlardan bağımsız
olarak akışına/dolaşımına inanan bir ideolojidir. 

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Kentsel Eşitsizlikler, Nezar AlSayyad

Interview with Prof. Dr. Nezar AlSayyad on Neoliberalism and Urban Inequalities

Öz

Zafer Çelik: Sayın
Nezar AlSayyad; öncelikli olarak bize zaman ayırdığınız için teşekkür ediyoruz.
Dünkü semineriniz ilgi çekiciydi. Özellikle İslâm şehirleri üzerine, Kahire
üzerine fotoğraflarla birlikte anlattıklarınızı oldukça etkileyici buldum.
Dünkü sunumunuzdan da yola çıkarak şunu sormak istiyorum. Küreselleşme ve
neoliberalizmin kentlerin ve kentsel mekânların dönüşümleri üzerindeki
etkilerinden bahsettiniz. Hepimizin bildiği üzere küreselleşme ve
neoliberalizm, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik alanda, dolayısıyla da
kentlerin ve kentsel mekânların yapılanmasında önemli değişimlere ve
dönüşümlere neden olmuştur. Küreselleşme ve neoliberalizm ile birlikte
kentlerde, kentsel mekânlarda ne tür sorunlar ve değişimler ortaya çıkmıştır?

 

Nezar AlSayyad: Öncelikli olarak şunu belirtmek isterim ki, küreselleşme ve
neoliberalizm arasında bir fark vardır. Bu ikisi dünyadaki tüm ülkelerde ne
aynı anda ne de aynı derecede/hızda gerçekleşmektedir. Bununla aslında şunu
ifade etmek istiyorum: neoliberalizm küreselleşmenin bir sonucu olarak ortaya
çıkmaktadır. Benim için küreselleşme, birçok ülkenin, özellikle dünyada
ekonomik bakımdan daha hâkim olan ülkelerin, tüm küreyi tek bir ekonomik alana
dönüştürme çabasıdır. Eğer bu şekilde düşünürseniz, küreselleşme, herkesi
içermemekte, birilerini dışarıda bırakmaktadır. Bazı ülkeler küresel ekonomi
ile aşırı bütünleşmişken bazı ülkeler ise hiç bütünleşmemiştir. Birçok ülkenin
küresel ekonomi ile bütünleşmesi farklılık göstermektedir. Örneğin dördüncü
dünya kavramı, üçüncü dünyanın da gerisinde kalanı içermektedir. Fakat bu kavram da artık işlememekte,
yetersiz kalmaktadır. Bazı ülkeler, örneğin Çad, bir dördüncü dünya ülkesidir.
Çad, tamamen küreselleşme döngüsünün dışındadır. Küreselleşme Çad’a
değmemektedir. Küreselleşmenin Çad’daki şehirlerle bir ilişkisi yoktur. Çad’ın
başkentinin küresel dünya ile bir ilişkisi yoktur. Çad, Libya ile ilişki
kurmaktadır. Başka bir ifadeyle, Çad küresel ekonomi ile ilişki içinde değil.
Kendisinin kuzeyinde yer alan, kendisinden daha güçlü olan bir ülke ile
ilişkisi var.  Küreselleşme,  homojenleştirici bir güç ve ekonomik bir
ideoloji olmasına rağmen her ülke küresel dünya ile aynı oranda
bütünleşmemektedir. Bazıları küreselleşmenin tam içinde yer alırken bazıları
ise bu sürecin dışında kalmaktadır. Neoliberalizm ise daha farklı bir şeydir.
Eğer küreselleşme bir sonuç ise neoliberalizm bir ideolojidir. Ekonomik bir
ideolojidir. Serbest piyasaya inanan bir ideolojidir; sermayenin sınırlardan bağımsız
olarak akışına/dolaşımına inanan bir ideolojidir. 

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, Urban Inequalities, Nezar AlSayyad

Kaynakça

• Çelik, Z. (2012). “Neoliberalizm ve Kentsel Eşitsizlikler” Üzerine Prof. Dr. Nezar AlSayyad ile Söyleşi. İdealKent Kent Araştırmaları Dergisi. 10-20.