Aidiyetin Mekânı: Mardin’de Kimlik ve Mekânın Değişimi

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 9, 114 - 137, 31.05.2013

Murat Küçük

Öz

Bu
çalışma çokkültürlü bir şehir olan Mardin’de aidiyetlerin mekânla ilişkisini
sorgulamayı amaçlamaktadır. Mardin’in mimarisine ve kültürel çeşitliliğine
atfedilen sabitlik, üzerindeki toplumsallığın ve kültürün değişirliğini ve
sorunlarını, dolayısıyla tarihselliğini görmeyi engelliyor. Böylece Mardin’in
kültürel çeşitliliği ve mimarisi ile kimlikler üzerine “öz”ler, “sabit”ler ve
“özgünlük”ler üzerinden konuşmanın sorunlarını göstermeyi deneyecektir.
Kültürel çeşitlilik ve kimlik, sadece etnik ve dinsel farklar olarak değil,
sınıf ya da toplumsal cinsiyet temelli mevcut sosyal eşitsizlik
kesişimselliğiyle birlikte ele alınmaya çalışılacaktır. Mardin’in “geleneksel
kent”ten bugünkü haline dönüşüm süreci hem mekânsal hem de demografik olarak şu
şekilde bir tarihsel sınıflandırmayla değerlendirilmeye çalışılacaktır: Tanzimat
sonrası, 1923-46, 1946-80, 1980 sonrası.

Anahtar Kelimeler

Mardin, mekân, kimlik, kültürel çeşitlilik

The Space of Belonging: Identity and the Change in Spaces in Mardin

Öz

This study aims to discuss the nature of the relationships between
belongings of people and spatial transformation in Mardin. “Fixity” attributed
to architecture and cultural diversity of Mardin prevents understanding of
changeability, historicity and problems of sociality and culture. In this
respect, the article seeks to reveal problems of speaking about cultural
diversity, architecture and identities through “fixity”, “essence” and
“authenticity”. It attempts to analyze cultural diversity and identity not only
as ethnic and religious domains, but also as intersections with existing social
inequalities based on class and gender differences. To achieve this goal, Mardin’s
transformation process from “traditional city” to its current form will be
examined by evaluating the spatial transformation and demographical change the
city underwent during the following periods: Tanzimat Firman process, 1923-46,
1946-80, post 1980 process.

Anahtar Kelimeler

Mardin, space, identity, cultural diversity

Kaynakça

• Alioğlu, E. F. (2003). Mardin: Şehir dokusu ve evler. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Amin, A. (2002). Ethnicity and the multicultural city: Living with diversity. Environment and Planning A, 24, 959-980. Doi:10.1068/a3537
• Aydın, S., Emiroğlu, K., Özel, O. ve Ünsal, S. (2001). Mardin: Aşiret-cemaat-devlet. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Biner, Z. Ö. (2007). Retrieving the dignity of a cosmopolitan city: Contested perspectives on rights, culture and ethnicity in Mardin. New Perspectives on Turkey. 37, 31–58.
• Brubaker, R. (2004). Ethnicity without groups. Massachusetts, Cambridge: Harvard University Press.
• Çerme, T. (2009). Mardin şehrinin son Ermenileri. Kebikeç Dergisi, (27), 99-105.
• Göyünç, N. (1991). XVI. yüzyılda Mardin Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Günay, B. (1999). Urban design is a policy. Ankara: METU Faculty of Architecture Press.
• Jenkins, R. (2006). Social identity. London and New York: Routledge.
• Kıray, M. (2003). Kentleşme yazıları. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Küçük, M. (2012). Intersecting identities: change and context in the case of Mardinian Arabs. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Laçiner, Ö. (1996). Kentlerin dönüşümü. Birikim Dergisi, (86-87), 10-16
• Laçiner, Ö. (2010). Merkez(ler) ve taşra(lar) dönüşürken. Tanıl Bora (Der.) Taşraya bakmak içinde (ss. 13-37). İstanbul: İletişim Yayınları.
• McDowell, L. (1999). Gender, identity and place. Cambridge, UK: Polity Press.
• Noyan, S. (2008). Mardin: bir şehir, bir malikane, sıradışı evler. Ankara: Kendi Yayını.
• Özcoşar, İ. (2009). Merkezileşme sürecinde bir taşra kenti (1800-1900). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Üstel, F. (2008). Makbul vatandaşın peşinde: II. Meşrutiyet’ten bugüne vatandaşlık eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Shecter, R. ve Yacobi, H. (2005). Cities in the Middle East: Politics, representation and history. Cities, 22(3), 183-188. Doi:10.1016/j.cities.2005.03.006
• Taylor, S. (2010). Narratives of identity and place. London and New York: Routledge.