Modern Kentin Yeni Kamusal Alanında Çocuk, Alışveriş Merkezleri ve Serbest Zaman Etkinlikleri

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 17, 80 - 105, 30.09.2015

Şengül Yalçınkaya

Öz

Hızlı
kentleşme plansız, sağlıksız ve sorunlu çevrelerin oluşmasına neden olmuştur.
Bu durum çocuklar için kentte ayrılan oyun ve rekreasyon alanlarını
etkilemiş,  çocukların sosyal ve kültürel
faaliyetlerine sınır getirmiştir. Gelenekselde yer alan sokak ortadan kalkmış, çocukların
kentsel alanda geçirdikleri zaman azalmış, zamanla kentsel çevrede çocuğun izi
silinmiş ve çocuk iç mekânlara hapsolmuştur. Kentteki bu olumsuz koşullar ve
tüketim kültürünün etkisi, alışveriş merkezlerini kentsel mekânların birer
alternatifi haline getirmiştir. 
Alışveriş merkezlerinde çocuklar için kurgulanan serbest zaman
olanakları, çocuklar ve ebeveynleri için tercih edilen bir tüketim nesnesine
dönüşmüştür. Çocuklar, serbest zamanı ‘tüketmek’ eylemi ile özdeşleştirmekte;
gelişimleri için önemli olan öğrenme, yaratıcılık ve keşfetme içeren
aktivitelerden yoksun bir şekilde onlara sunulanı tüketmektedirler.

Bu bağlamda bu
çalışmada, kentsel yaşamda çocukların serbest zaman tercihlerinin ve mekân
kullanımlarının belirlenmesi ve alışveriş merkezlerinin bu mekânlar arasındaki
yerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. 
Çalışmada öncelikle serbest zaman kavramının değişen anlamı, ardından
alışveriş merkezlerinin çocukların serbest zaman tercihlerinde yer alma düzeyi
ortaya koyulmuştur. Bu çerçevede alışveriş merkezlerinde sağlanan serbest zaman
olanakları tespit edilmiş ve çocukların serbest zaman tercihleri ve mekân
kullanımları anket çalışması ile ortaya koyulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Kent, Tüketim Mekânları, Kamusal Alan, Kapitalizm, Serbest Zaman

Child in New Public Realm of Modern City, Shopping Malls and Leisure Time Activities

Öz

Rapid urbanization led to unplanned, unhealthy and
problematic urban environments. This phenomenon affected the play and
recreation areas spared for children in the city and thus limited their social
and cultural activities. The traditional street concept has been lost, the time
spent by children in urban areas has been decreased, the traces of children in
urban environment have been disappeared and children have been imprisoned
indoors. These negative conditions in the city and the effects of the
consumption culture made shopping malls an alternative to urban space. Leisure
time opportunities fictionalized for children in shopping malls came out to be
a preferable consumption object for children and parents. Children equate
leisure time with the action of ‘consuming’; and they consume what they are
offered by lacking activities including learning, creativity and discovery,
which are important for their development.

In this context, this study aims to identify the
leisure time preferences and space uses of children in urban life and the role
of shopping malls among these spaces. In the study, firstly the changing
meaning of the concept of leisure time and then the level of shopping malls in
leisure time preferences of children are put forth. In this framework, leisure
time facilities provided by shopping malls are revealed and leisure time
preferences and space usages of children are determined by survey study. 

Anahtar Kelimeler

Child, City, Spaces of Consumption, Public Realm, Capitalism, Leisure Time

Kaynakça

• Abadan, N.,(1981). Türk Üniversite Öğrencilerinin Serbest Zaman Faaliyetleri, Boş zaman değerlendirme Semineri, HESK Semineri, İstanbul,3.
• Al-Khalaileh, E. (2004) Understanding children’s environments: The effect of outdoor physical environments on children’s activities and quality of life within Al-Wihdat Palestinian refugee camp and environs, Amman, Jordan Ph.D., North Carolina State University.
• Aytaç, Ö., (2006). Tüketimcilik ve Metalaşma Kıskacında Boş Zaman. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11)/1, 27-53.
• Baudrillard, J., (2004). Tüketim Toplumu, (H. Deliceçaylı ve F. Keskin, Çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Bocock, R., (1997). Tüketim, (İ. Kutluk Çev.), Dost Kitabevi, Ankara.
• Bulca, A, (1973). Çalışma Dışı Zamanın Boyutları, Çalışma Ve Çalışma Dışı Zamanın Planlanması Semineri Sonuç Raporları, ODTÜ,21.
• Chaney, D. (1996). Yaşam Tarzları, (İ. Kutluk Çev.), Dost Kitabevi, Ankara.
• Currell, S. (2005). The March of Spare Time. Pennsylvania: Univ of Pennsylvania Press.51.
• Çubuk, M. (1984). Turizmin Dinlenme Eğlenme ve BZD ile Bütünleşmesi, Yeniden Tanım Denemesi ve Turizm Planlamasında Sistemli Bir Yaklaşım, MSÜ Yayını, İstanbul.
• Çukur, D., (2009). Çocuk Dinlenimi Açısından Oyunun Önemi ve Konut Yakın Çevresinde Oyun Değerini Artırıcı Mekânsal Düzenlemeler, Ege Mimarlık, sayı 69,Nisan,12.
• Dumazedier, J. (1974). The sociology of lesiure, trans. Marea A. McKenzie, Elsevier, Ams-terdam, Oxford, New York.
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (M. Küçük Çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Gökmen, S, H. (2013). Çocuk Dostu Kent Üzerine Stratejiler, TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu, 28-30 Kasım,821-829.
• Gür, Ö. Ş. ve Zorlu, T. (2002). Çocuk Mekânları, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, 22.
• Harvey, D. (1999). Postmodernliğin Durumu, (S. Savran Çev.), Metis Yayınları, İstanbul, 318.
• Karaküçük, S. (1995). Rekreasyon, Boş Zamanları Değerlendirme, Kavram Kapsam ve Bir Araştırma, Seren Matbaacılık Yayınları, Ankara, 5-6. Kelly, J. R. (1982). Leisure, New Jersey, Prentice Hall,43-49.
• Lafargue, P. (1993). Tembellik Hakkı, (V.Günyol Çev.), Cumhuriyet Gaz.Yay, İstanbul, 24.
• Lefebvre, H. (2010). Modern Dünyada Gündelik Hayat, (I. Gürbüz Çev.) Metis Yayınevi, İstanbul.
• Marx, K., (2007). Kapital – Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tarihi, I. Cilt, 8. Baskı, Sol Yayınları, Ankara, 313.
• Mullins, P. Natalier K., Smith P., Smeaton B., (1999). “Cities and Consumption Spaces”, Urban Affairss, (9): 44-71.
• Müftügil, S. (1993). Dinlenme ve Turizm İlişkisi, (Ş. Yarcan Der), Seyahat Yönetimi, Boğaziçi Yayını, İstanbul, 63.
• Önder, İ. (1997). Tembellik Hakkı, Cogito – Çalışmak: Yorar, Sayı:12, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul,75.
• Pala, A., ve Kolayiş, H. (2012). Farklı Bölgelere Göre 11-15 Yaş Grubu Çocukların Rekreatif Faaliyetlerinin Karşılaştırılması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1007-1016.
• Rojek, C. (2006). Identity, A Handbook of Leisure Studies, (C Rojek, S. M. Shaw ve A. J. Veal Ed.), Palgrave Macmillan, 476-477.
• Sağcan, M. (1986). Rekreasyon ve Turizm, , Cumhuriyet Kitabevi, İzmir,4.
• Tandoğan, O., (2014). Çocuk İçin Daha Yaşanılır Bir Kentsel Mekân: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar, Megaron, 9(1):19-33, DOI: 10.5505/MEGARON.2014.43534.
• Tezcan, M. (1982). Sosyolojik Açıdan Boş Zamanların Değerlendirilmesi, Ankara Univ. Eğ.Fak. Yay. No: 116, Ankara.
• URL1. http://unicef.org.tr/sayfa.aspx?id=64 [Erişim: 15.01.2015].
• URL2. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2014, http://www.tuik.gov.tr/ PreHaber Bultenleri.do?id = 18616 [Erişim: 15.01.2015].
• URL3.http://www.ozgurlukdunyasi.org/arsiv/178-sayi-184/450-modern-ve-gelenek baglamin da -emek-zaman-iliskisi[Erişim: 15.01.2015].
• Yırtıcı, H., (2005). Çağdaş Kapitalizmin Mekânsal Örgütlenmesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Zorba, E., Konukma F., Mollaoğulları H., Ağılönü A. ve Zorba E. (2001). Muğla Üniversitesi Öğretim Elemanları ve İdari Personelin Hayat Tarzı, Aktivite Düzeyleri, Antropometrik ve Fiziksel Uygunluk Seviyelerinin Belirlenmesi, 3. Uluslararası Akdeniz Spor Bilimleri Kongresi Kitabı, 2-4 Kasım, Antalya,35–40.
• Zukin, S., (1998). Urban lifestyles: Diversity and Standardization in Spaces of Consumption, Urban Studies, 35 (5-6), 825-839.