The Evaluation of The Landscape Performance of Urban Open and Green Areas Within The Scope of Certain Spatial Indicators: The Case of Southeast Ankara City

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 40, 376 - 405, 11.08.2023

Şükran Şahin , Rana Taban , Gözde Ok , Açelya Bakkaloğlu

https://doi.org/10.31198/idealkent.1260421

Cited By: 1

Öz

In this study, we examine an approach for measuring the landscape performance of open and green areas in the southeast of Ankara, using social indicators based on spatial availability and accessibility, relative to the population size. This approach is applied specifically to neighbourhood parks. At the first stage, open and green spaces in the study area, which can be considered as neighbuorhood parks according to the size and social context, were determined. In the second stage, the presence (or absence) of open and green areas in the 94 neighbourhoods defined by administrative borders was revealed by associating these areas with population size and accessibility potential. As a result of the mappings and calculations using ArcGIS software, considering the population size of the neighbourhoods and the average standard size of the neighbourhood parks (9 decares per 1000 people), it is revealed that only 17.7% of the total spatial amount of open and green area required for neighbourhood parks was supplied in the study area. Considering the same population data and the access distance standard (400 m) for neighbourhood parks, 36.2% of the total number of neighbourhoods can offer access to open and green areas, for only 15.4% of their total population size.

Anahtar Kelimeler

urban open and green areas, accessibility, spatial standarts

Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Belirli Mekânsal Ölçütler Kapsamında Değerlendirilmesi: Güneydoğu Ankara Örneği

Öz

Bu çalışmada açık ve yeşil alanların nüfusla bağlantılı alansal yeterlilik ve erişebilirlik ölçütlerine göre başarımlarını ölçmeye olanak sağlayacak bir yaklaşım, yüksek nüfus yoğunluğuna sahip Güneydoğu Ankara’daki mahalle parkları örneğinde irdelenmiştir. Bu bağlamda öncelikle çalışma alanındaki, alansal büyüklüğe göre mahalle parkı niteliğinde olabilecek yeşil alanlar belirlenmiştir. Ardından, bu alanlar nüfus ve erişilebilirlikle ilişkilendirilerek, idari sınırlarla tanımlanmış mahallelerin yeşil alan varlığı ortaya konulmuştur. Yapılan hesaplamalar sonucunda, çalışma alanındaki mahallelerin nüfusu ve nüfusa göre ortalama mahalle parkı büyüklüğüne ilişkin standart (1000 kişiye 9 da) dikkate alındığında, çalışma alanı için gereksinim duyulan mahalle parkı alanının sadece %17,7’si karşılanmaktadır. Aynı nüfus verisi ve mahalle parkı erişim mesafesi standardı (400 metre) dikkate alındığında ise, toplam mahalle sayısının %36,2’si yeşil alana erişim olanakları sağlamaktadır. Ancak bu erişim olanağı sunan mahallelerdeki toplam nüfusun da sadece %15,4’ü mahalle parklarına erişebilmektedir. Çalışmada, kentlilerin 400 metre mesafede erişebildikleri, aynı zamanda çok çeşitli rekreasyonel olanakları kapsamaları nedeniyle mahalle parkları esas alınmıştır. Mahalle parklarının yanı sıra, çalışma alanı içerisindeki ve yakın çevresindeki semt ve kent parkları için de benzer hesaplamaların yapılması ile sosyal alt yapı olarak yeşil alan varlığı konusunda daha tutarlı başarım değerleri elde edilecektir.

Anahtar Kelimeler

kentsel açık ve yeşil alanlar, erişilebilirlik, mekânsal standartlar

Kaynakça

• Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı (ABB). (2021). Ankara Büyükşehir Belediyesi faaliyet raporu [PDF belgesi]. 15 Ocak 2023 tarihinde https://www.ankara.bel.tr/files/2022/04/20/82a847b1e04a4e9f7d6b48d7e8ff52db.pdf adresinden erişildi.
• Aydemir, Ç., Gül, A. ve Akın, T. (2020). Yapılı çevre üretiminde kentsel tasarımın yasal boyutunun irdelenmesi. İdealkent Dergisi, Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, 1 (11), 1313-1338. doi: 10.31198/idealkent.649992
• Bilgili, B.C. (2013). Çankırı kenti kamusal yeşil alanlarının yeterliliğinin ulaşılabilirlik yönünden değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 21-25.
• Copernicus. (2022). Urban Atlas. 21 Mart 2022 tarihinde https://land.copernicus.eu/local/urban-atlas/urban-atlas-2018 adresinden erişildi.
• Ender, E. ve Uslu, C. (2016). Mahalle parklarının etkin hizmet alanlarının belirlenmesi – Bursa ili Nilüfer ilçesi örneği. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30(1), 13-20.
• Erkip, F. (1997). The distribution of urban public services: the case of parks and recreational services in Ankara. Cities, 14 (6), 353-361.
• Gül, A., Dinç, G., Akın, T. ve Koçak, A.İ. (2020). Kentsel açık ve yeşil alanların mevcut yasal durumu ve uygulamadaki sorunlar. İdealkent Dergisi, Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, 1 (11), 1281-1312. doi: 10.31198/idealkent.650461
• Gül, A. ve Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(2), 27-48.
• Gültürk Doğruyol, P. ve Şişman, E.E. (2021). Kentsel yeşil alan sistem kurgulanmasına yönelik bir model önerisi. Kent Akademisi, 14(3), 593-615. doi: 10.35674/kent.938321
• Handy, S.L. ve Niemeier, D.A. (1997). Measuring accessibility: an exploration of issues and alternatives. Environment and Planning A, 29, 1175–1194. doi: 10.1068/a291175
• Hsu, Y.-Y., Hawken, S., Sepasgozar, S. ve Lin, Z.-H. (2022). Beyond the backyard: GIS analysis of public green space accessibility in Australian metropolitan areas. Sustainability, 14, 4694. doi: 10.3390/su14084694
• Köse, Y. ve Şahin, Ş. (2019). Akçakoca yerleşimi yeşil alt yapı bileşenleri ve kentsel yeşil alan gereksinimi. Akçakoca kenti açık ve yeşil alan planlama ve tasarım yaklaşımları içinde (ss. 34-55). Düzce, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası.
• Open Street Map (OSM). (2022). Open Street Map. 12 Mart 2022 tarihinde https://www.openstreetmap.org/#map=14/39.8887/32.8586 adresinden erişildi.
• Özgür, E. M. (2019). Nüfus dağılışı ve bileşimi [PDF belgesi]. 27 Nisan 2022 tarihinde https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/143650/mod_resource/content/2/PopGeo_5_Population%20Distribution%20and%20Composition.pdf adresinden erişildi.
• Sökmen, E. D. (2020). Kentsel açık ve yeşil alan özelliklerinin mekânsal göstergeler kapsamında irdelenmesi ve değerlendirilmesi üzerine bir araştırma: Ankara Keçiören ilçesi örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Yılmaz, O., Pelin, C., Doğan, D., … Müftüoğlu, V. (2010). Libya Darnah town infrastructure project landscape development plan: landscape survey, analysis, concept plan and preliminary plan. Report Number: DRN-LA-REP-PREP-0003-0001-0A. By AZTATEK Inc., prepared for TEMELSU International Engineering Services Inc.
• Şahin, Ş., vd. (2017). Sivas-Merkez Kızılırmak koridoru ekolojik hassasiyet ve taşkın kontrolü ile bütünleşik rekreasyonel gelişim projesi ön raporu. Ana Yüklenici: TEMELSU A.Ş., Alt Yüklenici: ANKÜR A.Ş., İş Sahibi: DSİ 19. Bölge.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2018). Nüfus Yoğunluğu Gridleri 2018. 12 Nisan 2022 tarihinde pro.atlas.gov.tr adresinden erişildi.
• Uygur, A. ve Özkan, N.B. (2022). Kentsel planlamada rekreatif yeşil alanların rolü. Journal of Recreation and Tourism Research (JRTR), 9(2), 70-81. doi: 10.5281/zenodo.6774485
• Uzun, A. ve Yiğit, R. (2021). Merkezi iş alanlarındaki görsel kirliliğin incelenmesi: Balıkesir merkezi iş alanı örneği. Kent Akademisi, 14 (2), 300-314. doi: 10.35674/kent.738550
• Wikipedia. (2010). Ankara location Çankaya. 25 Mayıs 2022 tarihinde https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9018537 adresinden erişildi.
• Ye, C., Hu, L. ve Li, M. (2018). Urban green space accessibility changes in a high-density city: a case study of Macau from 2010 to 2015. Journal of Transport Geography, 66, 106–115. doi: 10.1016/j.jtrangeo.2017.11.009
• Yeşil, A. (2006). Ankara metropoliten alanının yeşil alan sisteminin analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.