Carnivalesque Resistance in Restoration Theatre: Morality, Eroticism, and Discourse in the Film, The Libertine

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 59 - 74

Serap Sarıbaş

Abstract

This study aims to examine, within a multilayered theoretical framework, the theatre of Restoration-era England as represented in the film The Libertine (2005), directed by Laurence Dunmore. Adapted from the eponymous stage play (1994) by Stephen Jeffreys, this cinematic work foregrounds the life story of John Wilmot, 2nd Earl of Rochester, an intellectually and literarily provocative figure, and reveals how theatre functioned as a space of cultural, aesthetic, and political contestation in seventeenth-century England. The film not only portrays Wilmot’s individual moral decline and hedonistic lifestyle but also exposes the discursive functions of theatre in relation to structures of power and the mechanisms of public representation and ideological domination. Following the reopening of English theatres after the Restoration, particularly within the royal patronage of court theatres, an aesthetic climate emerged in which moral boundaries were transgressed and theatrical space became infused with eroticism, satire, and political critique. In this context, The Libertine dramatically illustrates how theatre could be appropriated both as an instrument for the ideological reproduction of hegemonic authority and as a subversive arena for the testing of expressive freedom. A striking example of this tension can be seen in Wilmot’s theatrical production, which, though initially commissioned by King Charles II and subsequently transformed into a satirical attack on the throne, is presented not merely as a personal act of literary defiance but as a historical example of how theatre could influence public consciousness while simultaneously confronting mechanisms of censorship. Thus, The Libertine configures the stage as a space of confrontation and reckoning, where social, sexual, and political tensions converge, thereby inviting a renewed critical engagement with the dramaturgy of the Restoration period. Through the character of Elizabeth Barry, the film interrogates the representation of women on stage, examining how female bodies are positioned within a patriarchal economy of spectatorship and how they are simultaneously rendered both as objects of desire and as emergent subjects through the act of performance. Barry’s transition to the stage is explored not merely as an aspect of her acting career but as a symbolic process of transformation tied to questions of public visibility, gendered performance, and the construction of female subjectivity in the Restoration theatre. The interplay between bodily exhibition, theatrical renderings of moral decay, and the transformative power of performance art constitutes one of the film’s core dramatic concerns.

Keywords

Discursive resistance , Body representation , Carnivalesque aesthetics , Restoration period , Theatre history

Ethical Statement

The author of this article confirms that this research does not require a research ethics committee approval.

Restorasyon Tiyatrosunda Karnavalesk Direniş: Hovarda Filminde Ahlak, Erotizm ve Söylem

Abstract

Bu çalışma, Laurence Dunmore’un yönetmenliğinde sinemaya uyarlanan Hovarda (The Libertine, 2005) adlı film ekseninde, 17. yüzyıl İngiltere’sinin Restorasyon dönemi tiyatrosunu çok katmanlı bir kuramsal çerçevede değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Stephen Jeffreys’in aynı adlı tiyatro oyunundan beyaz perdeye aktarılan bu yapım hem biyografik hem de edebî düzlemde çarpıcı bir figür olan John Wilmot’ın (2. Rochester Kontu) yaşam öyküsü aracılığıyla, tiyatronun o dönemde nasıl bir kültürel, estetik ve siyasal mücadele alanına dönüştüğünü gözler önüne sermektedir. Film, yalnızca Wilmot’ın bireysel ahlaki çöküşünü ve hedonistik yaşam tarzını değil, aynı zamanda dönem tiyatrosunun söylemsel işlevini, iktidar yapılarıyla olan çatışmalı ilişkisini ve kamusal temsiller üzerindeki tahakküm mekanizmalarını da görünür kılar. Restorasyonla birlikte yeniden açılan İngiliz tiyatrosu, özellikle kraliyet himayesinde şekillenen saray tiyatrolarında, ahlaki sınırların esnetildiği ve teatral alanın erotizm, hiciv ve siyasal eleştiriyle yüklendiği bir estetik atmosfer yaratmıştır. Hovarda filmi, bu bağlamda, tiyatronun hem tahakkümün ideolojik yeniden üretiminde bir araç olarak kullanılabileceğini hem de ifade özgürlüğünün sınandığı bir karşı söylem alanına dönüşebileceğini dramatik biçimde temsil eder. Filmde Wilmot’ın Kral II. Charles adına sipariş edilen ve daha sonra tahtı hicveden biçime evrilen oyunu, yalnızca kişisel bir edebî başkaldırı değil, aynı zamanda tiyatronun kamuoyu üzerindeki etkisini ve sansür mekanizmalarıyla nasıl karşı karşıya kaldığını gösteren tarihsel bir örnek olarak sunulmaktadır. Böylelikle Hovarda filmi, sahneyi toplumsal, cinsel ve siyasal gerilimlerin iç içe geçtiği bir çatışma ve yüzleşme mekânı olarak kurgulamakta, Restorasyon tiyatrosunu yeniden düşünmeye davet eden çok katmanlı bir sanat metni niteliği kazanmaktadır. Film, Elizabeth Barry karakteri üzerinden sahnedeki kadın temsiline odaklanmakta, kadın bedeninin ataerkil seyir ekonomisi içinde nasıl konumlandığı, hem arzu nesnesi olarak nasıl nesneleştirildiği hem de sahne pratiği aracılığıyla nasıl özneleştiği süreçlerini çok katmanlı biçimde incelemektedir. Barry’nin sahneye geçişi, Restorasyon tiyatrosunun kadın temsiline dair dönüşümlerini görünür kılmakta olup bu süreç, oyunculuk pratiğinin ötesinde, kamusal görünürlük, cinsiyetlenmiş temsiliyet ve edebî öznellik inşası bağlamlarında da okunabilecek çok katmanlı bir sahneleme olarak yorumlanmaktadır. Bedenin teşhiri, ahlaki çöküşün teatral gösterimi ve sahne sanatının dönüştürücü gücü arasındaki etkileşim, filmdeki dramatik yapının temel belirleyicilerindendir.

Keywords

Söylemsel direniş , Beden temsili , Karnavalesk estetik , Restorasyon dönemi , Tiyatro tarihi

Ethical Statement

Bu makalenin yazarı, bu araştırmanın herhangi bir etik kurulu onayı gerektirmediğini teyit etmektedir.

References

• Bakhtin, Mikhail. Rabelais and His World. Translated by Hélène Iswolsky, Indiana University Press, 1984.
• Belsey, Catherine. Desire: Love Stories in Western Culture. Blackwell, 1994.
• Bevis, Richard W. English Drama: Restoration and Eighteenth Century, 1660–1789. Longman, 1988.
• Butler, Judith. Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. Routledge, 1990.
• Canfield, J. Douglas. Tricksters and Estates: On the Ideology of Restoration Comedy. University Press of Kentucky, 1997.
• Dolan, Frances E. Whores of Babylon: Catholicism, Gender, and Seventeenth-Century Print Culture. University of Notre Dame Press, 1999.
• Foucault, Michel. Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Translated by Alan Sheridan, Vintage Books, 1995.
• Foucault, Michel. The Archaeology of Knowledge and the Discourse on Language. Translated by A. M. Sheridan Smith, Pantheon Books, 1972.
• Foucault, Michel. “What Is an Author?” Language, Counter-Memory, Practice: Selected Essays and Interviews, edited by Donald F. Bouchard, translated by Donald F. Bouchard and Sherry Simon, Cornell University Press, 1977, pp. 113–138.
• Freeman, Lisa A. Character’s Theater: Genre and Identity on the Eighteenth-Century English Stage. University of Pennsylvania Press, 2002.
• Gallagher, Catherine. Nobody’s Story: The Vanishing Acts of Women Writers in the Marketplace, 1670–1820. University of California Press, 1994.
• Greenblatt, Stephen. Renaissance Self-Fashioning: From More to Shakespeare. University of Chicago Press, 1980.
• Griffin, Dustin H. Satire: A Critical Reintroduction. University Press of Kentucky, 1994.
• Harris, Tim. Restoration: Charles II and His Kingdoms, 1660–1685. Allen Lane, 2005.
• Henderson, Diana E. Passion Made Public: Elizabethan Lyric, Gender, and Performance. University of Illinois Press, 1995.
• Howard, Jean E. The Stage and Social Struggle in Early Modern England. Routledge, 1994.
• Howe, Elizabeth. The First English Actresses: Women and Drama 1660–1700. Cambridge University Press, 1992.
• Hume, Robert D. The Development of English Drama in the Late Seventeenth Century. Oxford University Press, 1976.
• Hutcheon, Linda. A Theory of Parody: The Teachings of Twentieth-Century Art Forms. University of Illinois Press, 1985.
• Keeble, N. H., and Nicholas McDowell, editors. The Oxford Handbook of John Wilmot, Earl of Rochester. Oxford University Press, 2013.
• Loftis, John. The Politics of Drama in the English Restoration. Oxford University Press, 1963.
• Love, Harold. English Clandestine Satire, 1660–1702. Oxford University Press, 2004.
• Mulvey, Laura. “Visual Pleasure and Narrative Cinema.” Screen, vol. 16, no. 3, 1975, pp. 837–839.
• Rochester, John Wilmot. The Complete Poems of John Wilmot, Earl of Rochester. Edited by David M. Vieth, Yale University Press, 2002.
• Stallybrass, Peter, and Allon White. The Politics and Poetics of Transgression. Cornell University Press, 1986.
• The Libertine. Directed by Laurence Dunmore, performances by Johnny Depp and Samantha Morton, Entertainment Film Distributors, 2005.
• Vance, Jeffrey. “Theater and Disease in Restoration Satire.” Eighteenth Century Studies, vol. 36, no. 2, 2003, pp. 201–222.