TÜRKİYE FİNANSAL PİYASALARINDA TODA-YAMAMOTO VE GRANGER NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

Yıl 2022, , 47 - 65, 31.12.2022

Hakan Altın

https://doi.org/10.24889/ifede.1081598

Öz

Türkiye ekonomisinde uzun bir süredir devam eden yüksek faiz düşük kur politikası terk edilerek düşük faiz yüksek kur politikasına geçilmiştir. Bu durum hisse senedi piyasasında, faiz oranında ve döviz kuru üzerinde yüksek oynaklık yaratmıştır. Yaşanan bu süreçte değişkenler arasındaki nedensel ilişkiler genellikle sezgisel değerlendirmelerin ötesine geçmemiştir. Bu çalışmayla birlikte değişkenler arasındaki nedensel ilişkiler bilimsel bir çerçevede değerlendirilecektir. İncelenen dönem 2000-2021 yıllarını kapsamaktadır. Çalışmada, nedensel ilişkilerin belirlenmesi konusunda Toda-Yamamoto (1995) nedensellik yöntemi kullanılmıştır. Daha sonra Granger (1969) nedensellik sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. Toda- Yamamoto (1995) yöntemine göre BIST100’den Amerikan Dolarına doğru bir nedensel bir ilişki dışında tüm değişkenler arasında nedensel bir ilişki vardır. Bu nedensel ilişkiler Granger nedensellik sonuçlarıyla da desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Ekonomisi, Toda Yamamoto, Granger Nedensellik

Kaynakça

• Ahmed, R. R., Vveinhardt, J., Streimikiene, D., & Fayyaz, M. (2017). Multivariate Granger causality between macro variables and KSE 100 index: evidence from Johansen cointegration and Toda & Yamamoto causality. Economic research-Ekonomska istraživanja, 30(1), 1497-1521. doi:10.1080/1331677X.2017.1340176
• Amiri, A., & Ventelou, B. (2012). Granger causality between total expenditure on health and GDP in OECD: Evidence from the Toda–Yamamoto approach. Economics Letters, 116(3), 541-544. doi:10.1016/j.econlet.2012.04.040
• Ari, Y. O. (2020). The Relationship Between Renewable Energy Consumption, Trade Openness And Economic Growth: The Case Of Bosnia And Herzegovina. Economic Review, 18(1).
• Armutcu, B., & Tan, A. (2021). The Effect of Economic Voting Theory on Voter Preference within in the Scope of Political Marketing. International Journal of Business and Economic Studies, 3(1), 55-64. doi:10.32479/ijeep.9493
• Babatunde, M. A. (2011). A bound testing analysis of Wagner's law in Nigeria: 1970–2006. Applied Economics, 43(21), 2843-2850. doi:10.1080/00036840903425012
• Bayar, Y., ve Bayar, Y. (2014). Türkiye’de birincil enerji kullanimi ve ekonomik büyüme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 253-269.
• Bayat, T., Kayhan, S., & Senturk, M. (2012). Budget deficits and interest rates: An empirical analysis for Turkey. Eurasian Journal of Business and Economics, 5(9), 119-128.
• Büyükakin, F., Bozkurt, H., ve Cengiz, V. (2009). Türkiye’de Parasal Aktarimin Faiz Kanalinin Granger Nedensellik ve Toda-Yamamota Yöntemleri İle Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (33), 101-118.
• Çayın, M., & Yapraklı, S. (2019) Ed: Karhan, G., Çayın, M., & Açcı. Y. Defense Expenditures, Economic Growth, and Current Deficit: Analysis Of Causality on Turkey. Empirical Studies on Growth. Gazi Kitapevi.
• Eyüboğlu, S., ve Eyüboğlu, K. (2018). Tüketici güven endeksi ile borsa istanbul sektör endeksleri arasındaki ilişkinin araştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 235-259.
• García-del-Hoyo, J. J., Jiménez-Toribio, R., & García-Ordaz, F. (2021). Granger causality between the canning sector and the Spanish tuna fleet: Evidence from the Toda-Yamamoto approach. Marine Policy, 132, 104701. doi:10.1016/j.marpol.2021.104701
• Gholizadeh, Y. (2020). Causality Relationship between Energy Consumption and Economic Growth in the European Union Countries. Energy Studies Review, 24, 2.
• Gillani, S. Y. M., Rehman, H. U., & Gill, A. R. (2009). Unemployment, poverty, inflation and crime nexus: Cointegration and causality analysis of Pakistan. Pakistan Economic and Social Review, 79-98.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 424-438.
• Gujarati, D. N. (2003). Basic Econometrics. (4th. ed.). United States Military Academy, West Point.
• Gylych, J., Jbrin, A. A., Celik, B., & Isik, A. (2020). The effect of oil price fluctuation on the economy of Nigeria. International Journal of Energy Economics and Policy, 10(5), 461.
• Hdom, H. A., & Fuinhas, J. A. (2020). Energy production and trade openness: Assessing economic growth, CO2 emissions and the applicability of the cointegration analysis. Energy Strategy Reviews, 30, 100488.
• Keho, Y. (2007). Causal relationship between energy consumption and GDP: an empirical analysis for five West African countries. The Journal of Energy and Development, 33(1), 23-32.
• Kilintari, S. (2015). Does Crude Oil Price Volatility pass on the Stock Market?
• Meçik, O., ve Koyuncu, T. (2020). Türkiye'de Göç ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Toda-Yamamoto Nedensellik Testi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 9(3).
• Mengüç, I. T. (2021). Financial Innovation and Money Demand in Turkey: Empirical Evidence. Journal of International Social Research, 14(78).
• Mulok, D., Kogid, M., Asid, R., & Lily, J. (2012). Is economic growth sufficient for poverty alleviation? Empirical evidence from Malaysia. Cuadernos De Economía, 35(97), 26-32.
• Özkan, G. S. (2013). The Relationship between Current Deficit and Economic Growth: The Case of Turkey. International Journal of Economic Perspectives, 7(4).
• Şit, M. (2018). Macroeconomic Effects of Defense Expenditures in Turkey. Savunma Bilimleri Dergisi, 17(2), 93-114.
• Tandoğan, D., ve Özyurt, H. (2013). Bankacılık Sektörünün Ekonomik Büyüme ve Sürdürülebilir Ekonomik Kalkınma Üzerine Etkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Testleri (1981-2009). Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 49-80. doi: 10.14780/iibdergi.201324459
• Taşar, İ. (2017). Asymmetric relationship between oil price and exchange rate: The case of Romania. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 143-154.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Topalli, N., ve Alagöz, M. (2014). Energy consumption and economic growth in Turkey: An empirical analysis. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 151-159.
• Wang, J., & Ngene, G. (2018). Symmetric and asymmetric nonlinear causalities between oil prices and the US economic sectors. Review of Quantitative Finance and Accounting, 51(1), 199-218. doi:10.1007/s11156-017-0668-3
• Yenilmez, F., ve Erdem, M. S. (2018). Türkiye ve Avrupa Birliği’nde ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasındaki ilişki: Toda-Yamamoto nedensellik testi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 71-95.
• Zapata, H. O., & Rambaldi, A. N. (1997). Monte Carlo evidence on cointegration and causation. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 59(2), 285-298.