SİSTEM YAKLAŞIMINA BÜTÜNSEL BİR BAKIŞ

Yıl 2025, Sayı: 6, 25 - 45, 30.06.2025

Hümeyra Uygun , Yasmin Huseynzada , Kevser Birgin İrem Kargın

Öz

Bu çalışma, sistem yaklaşımının örgüt kuramındaki teorilerin temellerini ve gelişim sürecini ele almaktadır. Sistem yaklaşımı, örgütleri çevresiyle sürekli etkileşim içinde olan dinamik, çok boyutlu ve esnek yapılar olarak ele alır. Jean Jacquemin’in stratejiye dayalı görüşü, karar alma mekanizmalarında çeşitli aktörlerin sürece dahil edilmesini savunur. Talcott Parsons’un yapısal-fonksiyonalist kuramsal yaklaşımı, örgütleri sosyal sistemin sürekliliğini ve istikrarını sürdüren yapılar olarak değerlendirirken; Kenneth Boulding’in genel sistem kuramı, farklı disiplinleri ortak bir kuramsal zeminde birleştiren evrensel bir açıklama modeli olarak ortaya koyar. George Homans’ın sosyal etkileşimde ödül-maliyet dengesi yaklaşımı, Selznick’in kurum içi değerlerin ve normların sürekliliğini vurgulayan bakış açısı ve Katz ile Kahn’ın açık sistem yaklaşımı, örgüt içi ilişkilerin ve süreçlerin analizinde temel bir çerçeve sunar. Ansoff ve Dupriez, stratejik planlama ve karar alma süreçlerini bütünsel bir perspektifle ele alırken De Woot, yönetsel kararların etik ve stratejik yönlerini inceler. Barnard’ın iş birliği ve otorite kavramları, Simon’un sınırlı rasyonalite modeli ve Churchman’ın bütüncül sistem düşüncesi yaklaşımın kuramsal altyapısını güçlendirir. Bu çerçevede çalışma, sistem yaklaşımını çeşitli kuramsal açılardan ele alarak, örgütsel analizler için kapsamlı bir bakış açısı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sistem yaklaşımı , örgüt kuramı , karar alma , stratejik yönetim , genel sistem kuramı

SYSTEM THEORY FROM PARTS TO THE WHOLE

Öz

This study explores the foundations and development of organizational theory through the lens of the systems approach. The systems approach views organizations as dynamic, multidimensional, and flexible structures that are in constant interaction with their environment. Jean Jacquemin’s strategy-oriented perspective emphasizes the inclusion of various actors in decision-making mechanisms. Talcott Parsons’ structural-functionalist approach considers organizations as structures that maintain the continuity and stability of the social system, while Kenneth Boulding’s general systems theory proposes a universal explanatory model that brings together different disciplines on a common theoretical ground. George Homans’ approach based on the reward-cost balance in social interaction, Selznick’s focus on the continuity of internal organizational values and norms, and Katz and Kahn’s open systems perspective offer fundamental frameworks for analyzing internal organizational relationships and processes. Ansoff and Dupriez address strategic planning and decision-making from a holistic perspective, while De Woot investigates the ethical and strategic dimensions of managerial decisions. Barnard’s concepts of cooperation and authority, Simon’s bounded rationality model, and Churchman’s holistic systems thinking further enrich the theoretical foundations of the approach. Within this framework, the study offers a comprehensive perspective on organizational analysis by examining the systems approach from various theoretical standpoints.

Anahtar Kelimeler

Systems Approach , Organizational Theory , Decision-Making , Strategic Management , General Systems Theory

Kaynakça

• Akar, N., & Dirlik, O. (2021). Chester Irving Barnard’ın yönetim tarihindeki izleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 587–599.
• Ansoff, I. (1957). Strategies for diversification. Harvard Business Review.
• Başaran, İ. E. (1989). Yönetim: Organizasyon ve davranış. Gül Yayınevi.
• Boulding, K. E. (1956). The image: Knowledge in life and society. University of Michigan Press.
• Boulding, K. E. (1966). The meaning of the twentieth century: The great transition. Harper & Row.
• De Woot, P. (1994). La gestion des entreprises dans un monde en mutation. Economica.
• DiMaggio, P. J., & Powell, W. W. (1991). The iron cage revisited: Institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields. In W. W. Powell & P. J. DiMaggio (Eds.), The new institutionalism in organizational analysis (pp. 63–82). University of Chicago Press.
• Dupriez, A. (1982). La dynamique des organisations: Approche systémique. De Boeck.
• Golembiewski, R. T. (1988). Public administration as a developing discipline. Marcel Dekker.
• Homans, G. C. (1961). Social behavior: Its elementary forms. Harcourt, Brace & World.
• Jacquemin, J. (1987). Theories of industrial organization. Cambridge University Press.
• Katz, D., & Kahn, R. L. (1978). The social psychology of organizations (2nd ed.). Wiley.
• Maarouf, S. K. (2022). Örgüt teorilerinde Chester Barnard’ın görüşlerinin yeri ve önemi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Merton, R. K. (1968). Social theory and social structure. Free Press.
• Öğüt, A., & Öztürk, Y. E. (2007). Yönetimin bilimleşme (scientization) sürecine katkıları açısından Chester Irving Barnard ve Herbert Alexander Simon: Betimleyici ve ilişkilendirici bir çalışma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(14), 29–46.
• Özer, M. A. (2016). Herbert Simon’un yönetim bilimine katkıları üzerine değerlendirmeler. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(11), 160–185.
• Ramage, M., & Shipp, K. (2009). C. West Churchman. In Systems thinkers (pp. 131–138). Springer.
• Selznick, P. (1957). Leadership in administration: A sociological interpretation. University of California Press.
• Treviño, A. J. (2009). George C. Homans, insan grubu ve temel sosyal davranış. In Pedagoji ve gayri resmi eğitim ansiklopedisi.
• Zanda, S. (2017). Corporate governance and ethics: An Aristotelian perspective. Palgrave Macmillan.