Türk Medeni Kanunu ve İslam Hukukunda Boşanma Sebepleri: Evlilik Birliğinin Sona Erdirilme Koşullarının Karşılaştırılması

Year 2025, Issue: 40, 33 - 52, 15.10.2025

Mehmet Nuri Ayyıldız

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1619157

Abstract

Kaynaklarının farklı olması sebebiyle toplumda İslam hukuku ve beşeri hukuk sistemlerinin birbirinden tamamen farklı olduğu düşüncesi hakimdir. Fakat telif edilmesi mümkün olmayan yönleri olmakla birlikte bu iki hukuk sisteminin birbirinden tamamen farklı olduğu ve hiçbir şekilde örtüşmeyeceği anlamına gelmemektedir. Bilakis her iki hukuk sistemini incelediğimizde bunların benzerliklerinin olduğunu görmek mümkündür. Zira hukuk; “yetkili organlar tarafından toplumsal ilişkileri düzenlemek amacıyla konulan, maddi yaptırıma bağlanmış olan ve uyulması zorunlu kuralların oluşturduğu sistem” olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla hukuk sistemlerinin kaynakları farklı olsa da, esas gayeleri toplumsal problemleri çözmek, gelişen olaylar karşısında refleksler hazırlamaktır. Bu gaye, hukuk sistemlerinin birçok konuda aynı yöntem ve benzer yaklaşıma sahip olduğuna sebep olmaktadır. Yaptığımız çalışmamızda Türk medeni kanunu ve İslam hukukunda evlilik birliğinin sona erdirilme koşullarının karşılaştırılması ele alınmıştır. Yapılan çalışmada, bu iki hukuk sisteminin farklı referanslara sahip olmakla birlikte, boşanma sebepleri hususunda ortak yönlerinin olduğunu görmekteyiz. Önce Türk medeni hukukunda boşanma sebepleri ve daha sonra İslam hukukunda boşanma sebeplerine değindikten sonra sonuç kısmında her iki hukuk sisteminde benzer yönleri ve farklılıklarına değinilecektir.

Keywords

Türk medeni hukuku , İslam hukuku , Evlilik , Boşanma

Reasons for Divorce in Turkish Civil Code and Islamic Law: Comparison of the Conditions for Termination of Marital Union

Abstract

The prevailing opinion is that Islamic law and human law systems are completely different from each other due to their different sources. However, although there are aspects that cannot be copyrighted, this does not mean that these two legal systems are completely different from each other and will not overlap in any way. On the contrary, when we examine both legal systems, it is possible to see that they have similarities. Because law; It is defined as "a system of rules that are imposed by authorized bodies to regulate social relations, have financial sanctions and must be followed". Therefore, although the sources of legal systems may be different, their main purpose is to solve social problems and prepare reflexes in the face of developing events. This purpose shows that legal systems have the same method and similar approach on many issues. In our study, the conditions for terminating the marriage union in Turkish civil law and Islamic law were compared. In the study, we see that although these two legal systems have different references, they have common aspects regarding the reasons for divorce. After first touching on the reasons for divorce in Turkish civil law and then the reasons for divorce in Islamic law, the similarities and differences in both legal systems will be discussed in the conclusion.

Keywords

Turkish civil law , Islamic law , Marriage , Divorce

References

• Acar, H.İ. (2000). İslam Hukukunda Evliliğin Sona Ermesi, Kültür Eğitim Vakfı Yayınevi,
• Acar, H.İ. (2022). Türk Medeni Kanununda Aile ve Miras (İslam Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak) Emin Yayınları.
• Akıntürk, T. Ve Ateş, D. (2016). Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku, Beta Yayıncılık.
• el-Cürcânî, S.Ş. (2012). Kitabu’t-Tarîfât, Beyrut, Dâru’n-Nefîis.
• Çolak, A. (2018). İslâm Aile Hukuku, Ensar Neşriyat, 2018.
• Dalgın, N. (2005). İslam Hukuku Açısından Boşanmanın Sonuçlarından Maddi Tazminat Üzerine Bir Değerlendirme, OMÜ İlahiyat Fak. Dergisi Samsun, sayı 18 -19, 35-69. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuifd/issue/20299/215472.
• Dural, M. (2014). Türk Özel Hukuku (Aile Hukuku), Filiz Kitabevi.
• ed-Dusûkî, M. (2018). el-Ahvâlu’ş-Şahsiyye fî’l-Mezhebi’ş-Sâfiîyye, Dâru’s-Selaâm, Kâhire.
• Ebû Zehre, M. (1957). el-Ahvâlu’ş-Şahsiyye, Dâru’l-Fikri’l-Arabi, Mısır.
• Erdem, M. (2018). Aile Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Erdoğan, M. (2019). Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar Neşriyat.
• Ersöz, O. (2019). 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Boşanma Sebeplerine Genel Bakış, The Journal of Social Science Cilt:3, Sayı:5. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjsosci/issue/43451/525013
• Helvacı, S. ve Erlüle, F. (2016). Medeni Hukuk, Legal Yayıncılık.
• Helvacı, S. (2002). İsviçre ve Türk Hukuklarında Boşanma Sebepleri, Beta Yayıncılık.
• İbn Manzûr, C. (1993). Lisânü’l-ʻArab, Beyrut, Dâru Sâdr.
• İbn Rüşd, M. A. (2013). Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid, Müesesetu’r-Risâleti Naşirûn, Lübnan.
• Kahveci, N. (2004). İslam Aile Hukuku, Hikmet Yayınevi.
• Karabulut, A. K. (2018). Türk Medeni Kanunu’nun 162. ve 163. Maddelerine Dayanılarak Açılan Boşanma Davaları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
• Karakaya, H. (2024). İslam Aile Hukuku ve Türk Medeni Kanununda Farklılık Arz Eden Evlenme Engelleri, Dergiabant 12/2 (Kasım 2024), 340-363.
• Karaman, H. (1995). Mukayeseli İslam Hukuku, İz Yayıncılık.
• Köprülü, B. ve Kaneti, S. (1986). Aile Hukuku, İstanbul Bilgi Üniv. Hukuk Fak Yayınları.
• el-Makdisî, M. A. (1968). el-Muğnî, Mektebetü’l-Kâhire.
• el-Mâverdî, A. (1994). el-Hâvi’l-Kebîr fî Fıkhi’l-Mezhebi’ş-Sâfiî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut.
• el-Merğinânî, B. A. (tsz). el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî, Dâru’l-Erkâm b. Ebi Erkâm, Beyrût.
• el-Mevsılî, M. A. (2011). el-İhtiyâr li-Talîli’l-Muhtâr, Beyrut, Dâru’l-Marife.
• el-Meydânî, A. (2002). el-Lubâb fî Şerhi’Kitâb, Mektebetü’l-İlmi’l-Hadis, Şam.
• Muhyiddîn, A. (tsz). el-Ahvâlu’ş-Şahsiye fî Şeriâti’l-İslamiye, İstanbul, el-Mektebetü’l-Hanefiye.
• Öztan, B. (1983). Aile Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Sa’dî Ebu Habîb, (2011). el-Kâmûsu’l-Fıkhî Luğaten ve Istılâhen, Dımeşk, Dâru’s-Sıddık li’l- Ulûm ve Dâru Nuru’s-Sabbâh.
• Salih b. Fevzân, (2002). el-Mulahasu’l-Fıkhî, Dâru’l-Asime, Riyâd.
• es-Serahsî, E. M. (1989). el-Mebsut, Daru’l-Marife, Beyrut.
• eş-Şirbînî, Ş. M. (tsz). Muğnî’l-Muhtâc ilâ Marifeti Meânî Elfâzi’l-Minhâc, Midyat, İslamî Kitaplar Nâşiri.
• Vatansever, M. (2011). Eski Türk Hukukunda Boşanma ve Günümüz Hukukuyla Karşılaştırılması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A. (2014). Türk Aile Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara.
• (https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Kanunu_Medenisi) (Erişim tarihi: 12.12.2024)