Hitit Hukukundaki Bazı Şiddet Suçları ve Bunların Hukuki Uygulamaları

Year 2025, Issue: 40, 205 - 221, 15.10.2025

Şükrü Ünar

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1661607

Abstract

Bu makale, şiddet suçları ve bu suçlara yönelik cezaların Hitit Hukukundaki yerini incelemektedir. Şiddet, insanlık tarihi kadar eski bir olgu olup, tarih boyunca toplumsal yapıların şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Prehistorik Dönem'de devletlerin oluşum sürecinde bir güç unsuru olarak kullanılan şiddet, MÖ II. binyılda Orta Anadolu'da siyasi birliği sağlayan Hititler tarafından da hem iç hem dış politikalarda baskı aracı olarak devam ettirilmiştir. Hitit kanunları, ceza hukuku, mülkiyet hakları ve toplumsal düzenin korunmasına yönelik düzenlemeler içermektedir. Bu yasalar, şiddet içerikli suçları belirleyerek ve cezai yaptırımları düzenleyerek toplumsal huzuru sağlamayı amaçlamıştır. Kanunlarda cinayet, yaralama, cinsel saldırı, hayvanlara zarar verme, soygun ve gasp gibi şiddet türleri ele alınmış ve her biri için cezalar belirlenmiştir. Örneğin, özgür kişilere karşı işlenen şiddet suçlarına daha ağır cezalar verilmişken, kölelere karşı işlenen suçların cezası yarı yarıya düşürülmüştür. Ayrıca, hayvanlara karşı işlenen şiddet de önemli bir yer tutmuş ve bu suçlara ağır cezalar uygulanmıştır. Hitit Hukuku, şiddetle mücadele ederken adaletin ve ekonomik istikrarın sağlanmasına yönelik bir denge kurmuş, toplumsal yapıyı ve değerleri göz önünde bulundurmuştur. Bu hukuk düzeni, Hititler’in sosyal ve politik yapısının önemli bir yansımasıdır.

Keywords

Hitit Devleti , Hitit Hukuku , Şiddet , Ceza

Some Violent Crimes İn The Hittite Law Articles And Their Legal Applications

Abstract

Violence is as ancient as human history itself, permeating every facet of individual and societal life since the dawn of humankind. As a complex and multifaceted phenomenon with social, psychological, and political dimensions, violence has profoundly influenced the formation and evolution of societies throughout history. In the Prehistoric Period, it served as a pivotal instrument of power, particularly in the consolidation of state structures. The Hittites, who forged political unity in Central Anatolia through violent means in the second millennium BC, perpetuated its use as a mechanism of control and subjugation in both their domestic and foreign policies in subsequent periods. Hittite legal codes encompass provisions on criminal law, property rights, and the preservation of social order, reflecting a structured approach to governance. In devising their legal system, the Hittite state endeavoured to uphold societal stability by categorising violent transgressions and prescribing punitive measures accordingly. Their laws delineate a broad spectrum of violent offences, including murder and premeditated killing, wounding and physical assault, sexual violence and coercive marriage, domestic abuse, cruelty towards animals, robbery, and extortion. This study undertakes a critical examination of selected violent crimes codified in Hittite law, offering a multifaceted exploration of the legal sanctions imposed and their broader implications within the sociopolitical framework of the time.

Keywords

Hittite State , Hittite Law , Violence , Punishment.

References

• Akurgal, E. (2003). Anadolu kültür tarihi. TÜBİTAK Yayınları.
• Alp, S. (1947). Hitit kanunları hakkında. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5(5), 465–482.
• Alp, S. (2011). Hitit çağında Anadolu çivi yazılı ve hiyeroglif yazılı kaynaklar. TÜBİTAK Yayınları.
• Aslaner, O. D. (2014). Yukarı Dicle Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem fırlatma uçlarının deneysel çalışması. MASROP E-Dergi, 8(10), 1–45.
• Çilingiroğlu, Ç., & Ünlüsoy, S. (2017). Negotiating peace, enduring conflict: A diachronic view on prehistoric warfare in the Eastern Aegean. In E. Kozal, M. Akar, Y. Heffron, Ç. Çilingiroğlu, T. E. Şerifoğlu, C. Çakırlar, & E. Jean (Eds.), Questions, approaches, and dialogues in Eastern Mediterranean archaeology: Studies in honor of Marie-Henriette (pp. 97–124). Ugarit Verlag.
• Dinçol, A. M. (1990). Hitit yasalarının ana çizgileri ve Eski Önasya hukuku ile etkileşimi. Anatolian Research, 12, 83–100.
• Doğan, E. (2012). Hitit hukuku: Belleklerdeki kayıp (1. baskı). Fam Yayınları.
• Eğilmez, M. (2005). Hitit ekonomisi (1. baskı). Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Genceolu, D. (2016). Kutsallaştırılmış şiddet. Aktüel Arkeoloji Dergisi, Mayıs-Haziran 2016(51), 18–20.
• Gökçek, L. G. (2015). Asurlular (1. baskı). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Güterbock, H. G. (1938). Die historische Tradition und ihre literarische Gestaltung bei Babyloniern und Hethitern bis 1200, zweiter Teil: Hethiter. Zeitschrift für Assyriologie, 44, 45–149.
• Hoffner, H. A. (1981). The Old Hittite version of laws 164–166. Journal of Cuneiform Studies, 33(3/4), 206–209.
• Hoffner, H. A. (1997). The laws of the Hittites. Brill.
• Imparati, F. Hitit yasaları (1. baskı). İtalyan Kültür Heyeti Yayınları.
• Karauğuz, G. (2018). Hitit yasaları (1. baskı). Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kenyon, K. M. (1960). Archaeology in the Holy Land (4. baskı). W. W. Norton & Co.
• Kınal, F. (1983). Eski Mezopotamya tarihi (1. baskı). Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• Masalcı Şahin, G. (2017). Hitit yasalarında kadının yeri. Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 4(2), 134–143. https://doi.org/10.30804/cesmicihan.359630
• Melchert, H. C. (1979). On sections 56, 162, and 171 of the Hittite laws. Journal of Cuneiform Studies, 31(1), 57–64.
• Mellaart, J. Excavation Hacılar (Vol. 1). (1. baskı). British Institute at Ankara, Edinburgh University Press.
• Mieroop, M. Van De (2013). Democracy and the rule of law, the assembly, and the first code. In H. Crawford (Ed.), The Sumerian world (pp. 277–289). Routledge.
• Neufeld, E. (1951). The Hittite laws. Luzac Press.
• Peled, I. (2015). Crime and sexual offense in Hatti. Near Eastern Archaeology, 78(4), 286–293.
• Reyhan, E. (2021). Savaş ve iktidar: Anitta döneminde kent devletinden merkezi devlete. In G. Masalcı Şahin & A. Doğan (Eds.), Eskiçağda savaş ve diplomasi: War and diplomacy in ancient times (pp. 47–66). Ege Yayınları.
• Riemschneider, K. K. (1977). Prison and punishment in early Anatolia. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 20(1), 114–126.
• Roper, M. K. (1975). Evidence of warfare in the Near East from 10,000–4,300 B.C. In M. Nettleship, A. Nettleship, & D. Givens (Eds.), War, its causes and correlates (pp. 299–344). De Gruyter Mouton.
• Selover, L. S. (2015). Excavating war: The archaeology of conflict in early Chalcolithic to Early Bronze III Central and Southeastern Anatolia. The University of Chicago Press.
• Soysal, O. (2020). Boğazköy kaynakları ışığında Akkad kralları ile ilgili edebî-tarihî metinler hakkında görüşler. Colloquium Anatolicum, 19, 101–125.
• Tsevat, M. (1975). The husband veils a wife (Hittite Laws, Sections 197–98). Journal of Cuneiform Studies, 27(4), 235–240.
• Ünal, A. (2016). Hititçe-Türkçe, Türkçe-Hititçe büyük sözlük: Hattiçe, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca sözlük listeleriyle birlikte (1. baskı). Bilgin Kültür Sanat.
• Ünsal, A. (2009). Genişletilmiş bir şiddet tipolojisi. COGİTO, 6–7(Kış-Bahar), 29–36.
• Westenholz, J. G. (1997). Legends of the kings of Akkade. Eisenbrauns.