Maliyet Planlamasında Optimizasyon Modelinin Geliştirilmesi: Otel İşletmeleri Elektrik Giderleri Üzerine Vaka Çalışması

Year 2025, Issue: 40, 275 - 286, 15.10.2025

Taner Eken

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1719642

Abstract

Gelişen yönetim muhasebesi, sadece finansal verilerin kaydından ibaret olmayıp aynı zamanda işletmelere stratejik karar almada yol gösteren dinamik bir bilgi sisteminin önemli bir parçası durumundadır. Bu sistem yöneticilere faaliyetlerin analizinin gerçeğe yakın olarak tahmin edilmesi olanağı sunmaktadır. Böylece sistemin amaca uygun işleyişi, yöneticilerin doğru karar almalarına yardımcı olacaktır. Yönetim muhasebesinin gelişmesini sadece bu alanda kullanılan yöntemlerin değişimi olarak bakılmamalıdır. Bununla birlikte farklı disiplinlerle entegre edilerek de yönetim muhasebesi gelişebilmektedir. Özellikle mühendislik disiplini ile entegre edilmesi, yönetim muhasebesinin amacına daha çok ulaşmasını sağlayabilmektedir. Bu amaçla çalışmada Parçacık Sürü Optimizasyonunun (PSO) yönetim muhasebesine entegresi analiz edilmiştir. PSO, gerçeğe en yakın tahmini sonuç vermesiyle bilinen ve yönetim muhasebesinin amacına uygun olan bir optimizasyondur. Çalışmanın amacını, parçacık sürü optimizasyon modelinin çoklu değişkenler kullanılarak elde edilen sonuçların karşılaştırılması oluşturmaktadır. Bu amaçla 2025 yılı Mayıs ayında yayımlanan bir çalışmada kullanılan optimizasyon modelinin geliştirilip yeni değişkenler eklenerek daha iyi sonuçlar elde edilip edilmediği araştırılmıştır. Buna göre optimizasyona, çalışmaya konu otel işletmesinin bulunduğu lokasyonun 2018-2022 yılları arasındaki Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarına ait ortalama dış sıcaklık değerleri dahil edilmiştir. Yapılan hesaplamaya göre daha önceki optimizasyonda kullanılan iki değişkenli hesaplamasında %14’lük bir hata payı bulunmuş, dış sıcaklık değişkeninin optimizasyona eklenmesiyle yani değişken sayısının üçe çıkmasıyla bu oran %13’lük hata payına düşmüştür. Böylece eklenen yeni değişkenin elektrik giderleri tahmininde daha iyi bir sonuç verdiği belirlenmiştir.

Keywords

Yönetim Muhasebesi , Maliyet Planlaması , Optimizasyon

Development of an Optimization Model in Cost Planning: A Case Study on Electricity Costs in Hotel Operations

Abstract

Developing management accounting is not merely a matter of recording financial data but is also an important part of a dynamic information system that guides businesses in making strategic decisions. This system allows managers to accurately predict the analysis of activities. Thus, the proper functioning of the system will help managers make the right decisions. The development of management accounting should not be viewed solely as a change in the methods used in this field. Management accounting can also be developed through integration with different disciplines. In particular, integration with the engineering discipline can enable management accounting to better achieve its objectives. To this end, the study analyzed the integration of particle swarm optimization (PSO) into management accounting. PSO is an optimization technique known for providing the most accurate estimates and is well suited to the objectives of management accounting. The aim of the study is to compare the results obtained using the particle swarm optimization model with multiple variables. To this end, a study published in May 2025 investigated whether better results could be obtained by developing the optimization model used in that study and adding new variables. Accordingly, the average outdoor temperature values for June, July, and August between 2018 and 2022 for the location of the hotel business in question have been included in the optimization. According to the calculations, a margin of error of 14% was found in the two-variable calculation used in the previous optimization. With the addition of the external temperature variable to the optimization, i.e., increasing the number of variables to three, this margin of error was reduced to 13%. Thus, it was determined that the newly added variable provided a better result in estimating electricity costs.

Keywords

Management Accounting , Cost Planning , Optimization

References

• Ajibolade, S. O. (2013). Management accounting systems design and company performance in Nigerian manufacturing companies: A contingency theory perspective. British Journal of Arts and Social Sciences, 14, 228-244.
• Akdeniz, N.E., ve Kaya, E. (2021). Stratejik yönetim aracı olarak hedef maliyetleme yönteminin havayolu işletmelerinde uygulanabilirliği. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14(3), 1079-1107. https://doi.org/10.29067/muvu.896988
• Aksu, İ. (2017). Bilişim teknolojisinden muhasebeye açılan pencere: Bulut muhasebesi. Birey ve Toplum Dergisi, 7(13), 79-102.
• Al-Khasawneh, S. M., Endut, W. A., & Rashid, M. N. (2020). Relationship between modern management accounting techniques and organizational performance of industrial sector listed in Amman stock exchange. International Journal of Management, Accounting and Economics, 7(5), 278-300.
• Alsoboa, S., Khattab, A., & Al-Rawad, M. (2015). The extent to which the Jordanian private industrial companies Use SMA techniques. European Journal of Business and Management, 7(7), 456-465.
• Altınbay, A., ve Seylan, B. (2019). Modern maliyet muhasebesinin son safhası: Kaynak tüketim muhasebesi modeli. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 3(3), 295-320. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.597446
• Apak, İ., ve Duman, H. (2020). The use of management accounting / strategic management accounting tools and effect on performance: A research in Turkey. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 580-610. https://doi.org/10.31460/mbdd.634289
• Burns, J., Ezzamel, M., & Scapens, R. (1999). Management accounting change in the UK. Management Accounting, 77(3).
• Coşkun Arslan, M., ve Karkacıer, A. (2019). Dijital dönüşüm sürecinde yönetim muhasebesinin geleceğini etkileyen faktörlere kavramsal bir bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 430-442.
• CIMA (2023). https://myfuture.cimaglobal.com/starting-a-career-in-management-accounting/ (Erişim Tarihi: 25 Mart 2024)
• Çelikdemir, S., ve Özdemir, M. T. (2022). A new approach in the cost estimation of a hydroelectricpower plants in Türkiye based on geographical features. International Journal of Energy Research, 46(14), 20858-20872. https://doi.org/10.1002/er.8384
• Eken, T., ve Aksu, İ. (2025). Konaklama işletmelerinde enerji maliyet planlamasının optimizasyonu: Elektrik giderleri üzerine bir araştırma. Journal of Yasar University, 20(77),112-132. https://doi.org/10.19168/jyasar.1525613
• Ever, D., ve Demircioğlu, E. N. (2023). Yönetim muhasebesi açısından toplam kalite yönetimi 4.0 ve yalın altı sigma yaklaşımları. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 14(2), 782-805. https://doi.org/10.54688/ayd.1364747
• GSA, (2025). GSA (Global Solar Atlas), https://globalsolaratlas.info/map. Erişim Tarihi: 08.04.2025.
• Hacırüstemoğlu, R., ve Şakrak, M. (2002). Maliyet Muhasebesinde Güncel Yaklaşımlar. İstanbul. Türkmen Kitabevi.
• Jones, T., Atkinson, H., Lorenz, A., & Harris, P. (2012). Strategic Managerial Accounting: Hospitality, Tourism & Events Applications 6th edn. Goodfellow Publisher.
• Karaboğa, D. (2004). Yapay Zeka Optimizasyon Algoritmaları. Atlas Yayınları.
• Kennedy, J., & Eberhart, R. (1995). Particle swarm optimization. In Proceedings of ICNN'95-international conference on neural networks. 4, s. 1942-1948. IEEE.
• Köse, T. (2007). Yönetim muhasebesinde değişim ve yönetim muhasebesi eğitiminin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 215-234.
• Özer, Ö., ve Ercan, C. (2021). Stratejik yönetim muhasebesi araçlarının hastane performansına etkisinin tespitine yönelik bir araştırma. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 8(19), 179-194.
• Özsağlam, M. Y., ve Çunkaş, M. (2008). Optimizasyon problemlerinin çözümü için parçaçık sürü optimizasyon algoritması. Politeknik Dergisi, 11(4), 299-305.
• Rahimpour, E., Rashtchi, V., & Pesaran, M. (2007). Parameter identification of deep-bar induction motors using genetic algorithm. Electrical Engineering, 89(7), 547-558.
• Rashid, M. M., Ali, M. M., & Hossain, D. M. (2020). Strategic management accounting. Asian Journal of Accounting Research, 6(1), 109-132.
• Şahin, Y. (2019). Sezgisel ve metasezgisel yöntemlerin gezgin satıcı problemi çözüm performanslarının kıyaslanması. BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(4), 911-932. https://doi.org/10.11616/basbed.v19i51339.558208
• Tabitha, N., & Ogungbade, O. I. (2016). Cost accounting techniques adopted by manufacturing and service industry within the last decade. International Journal of Advances in Management and Economics, 5(1), 48-61.
• Talha, M., Raja, J. B., Seetharam, A., & Jain, S. P. (2010). A new look at management accounting. Journal of Applied Business Research, 26(4), 83-96.
• Zhu, H., Wang, K., & Chen, Y. (2011). Particle Swarm Optimization (PSO) for the constrained portfolio optimization problem. Expert Systems with Applications,, 38(8), 10161-10169. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2011.02.075