SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE “DOĞAL ÇEVREYE DUYARLILIK” DEĞERİNİN GELİŞTİRİLMESİNDE ALTERNATİF ÇEVRECİ UYGULAMALAR

Yıl 2018, Sayı: 38, 91 - 103, 09.07.2018

Gül Tuncel

https://doi.org/10.32003/iggei.440890

Cited By: 4

Öz

Öğrencilerin
çevre eğitimleri açısından doğal çevreye duyarlılık değeri büyük önem arz etmektedir.
Araştırmada bu amaçla 6. Sınıf öğrencileri ile doğal çevreyi tanıma ve
farkındalık kazanma, çevreyle ilgili kavramları bilme ve kullanma, çevre
sorunlarının bilincinde olma ve çözüm için girişimde bulunma, çevreci
kuruluşların işleyişinden haberdar olma ve çevreci eylemlere katılma
davranışlarını geliştirmek açısından alternatif çevre uygulamaları hayata
geçirilmiştir. Araştırmanın problemini de “Sosyal Bilgiler dersinde çevreye
duyarlılık değerinin geliştirilmesinde alternatif çevreci uygulamalar etkili
midir?” sorusu oluşturmaktadır. Araştırmanın yöntemi nitel araştırma
modellerinden eylem araştırması olarak planlanmıştır. Araştırmanın verileri, 2N
formları, görüşme kayıtları ve yapılan alternatif çevre uygulamalarının her
biri için oluşturulan değerlendirme rubrikleri ile toplanmıştır. Değerlendirme
rubriklerinin geçerlilik, güvenirlik çalışması yapılmıştır. Araştırmanın
bulguları 6. Sınıf Sosyal Bilgiler dersi kazanımlarına paralel olarak hayata
geçirilen Canlılarla Empati, Eko Turizm, Vote Earth (Oyum Yeryüzünden Yana),
Earth Hour (Yeryüzü Saati), Earth Hour Lantern Project (Yeryüzü Saati Fener
Projesi), Karikatürlerle Küresel Isınma, Eko Okullar Pano Hazırlıkları, Eylem
Günleri Afiş Hazırlıkları gibi alternatif çevre uygulamalarının rubriklerle
değerlendirilmesi aracılığıyla elde edilmiş ve betimsel analiz aracılığıyla
çözümlenmiştir. Sonuç olarak araştırma bulguları öğrencilerin alternatif çevre
uygulamaları vasıtasıyla bir değer olarak çevreye duyarlık açısından
farkındalık geliştirdikleri ve çevreye duyarlılık değerini içselleştirdiklerini
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Dersi, Çevre Eğitimi, Çevreye Duyarlılık Değeri, Değer Eğitimi

ALTERNATIVE ENVIRONMENTAL APPLICATIONS IN DEVELOPING "SENSITIVITY TO NATURAL ENVIRONMENT" VALUES IN SOCIAL STUDIES

Öz

Sensitivity to the natural environment is of great importance in terms
of environmental education of the students. For this purpose, in this research,
alternative environmental practices have been misunderstood in terms of
acquiring knowledge and awareness of the 6th Grade students and the natural
environment, knowing and using concepts related to the environment, being aware
of environmental problems and making attempts to solve them, being aware of the
operation of environmental organizations and participating in environmental activities.  The research problem identified as “Are
alternatif environmental practices effective on the development of
environmental sensivity values?”. The research method was planned as an action
research from qualitative research models. The data of the study, 2N forms,
interview records, and evaluation rubrics for each of the alternative
environmental practices were collected. The validity and reliability studies of
the evaluation rubrics were conducted. The findings of the research were
collected with activities such as Empathy, Eko Tourism, Vote Earth, Earth Hour,
Earth Hour Lantern Project, Global Warming with Cartoons, Eco Schools Panel
Preparations, Action Days Poster Preparation, and so on, through rubrics
analysis and analysis through descriptive analysis. As a result, research
findings show that students have developed awareness of environmental
sensitivity as a value through alternative environmental practices and
internalize environmental sensitivity values.

Anahtar Kelimeler

Social Studies Lesson, Environmental Education, Sensitivity to Environment, Value Education

Kaynakça

• Akbaba-Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi. 1(1), 7-18.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi. 16(9), 9-27.
• Arslan, Z. Ş. & Yaşar, F.T. (2007). Yükselen “değer” kavramına eleştirel bir yaklaşım. DEM dergi. Sayı: 1, 8-11.
• Bogner, F. X. & Wiseman, M. (2004). Outdoor ecology education and pupils’ environmental perception in preservation and utilization, Science Education International, 15(1), 27–47.
• Can, Ö. (2008). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara)
• Chapman, P. (2012) Environmental education and sustainability in U.S. public schools. Retrieved April 28, 2018 from http://projectgreenschools.org/wp/wp-content/uploads/2014/08/USGreenSchools12114.pdfC .
• Coşkun, D. (2011). İlköğretim birinci kademe 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi (Denizli ili örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Denizli)
• Çepni, S. (2001). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Erol Ofset.
• Durdu, L. (2016). Veri toplama yöntemleri. In M.Y. ÖZDEN, L. DURDU (Eds.), Eğitimde Üretim Tabanlı Çalışmalar için Nitel Araştırma Yöntemleri (pp. 93-123). Anı Yayıncılık: Ankara.
• Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi. 1(1). 79- 96.
• Engin, G. (2014). Türkçe ve Beden Eğitimi Öğretim Programları ile Bütünleştirilmiş Değerler Eğitimi Programının Etkililiği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.)
• Erten, S. (2003). 5. sınıf öğrencilerinde “çöplerin azaltılması” bilincinin kazandırılmasına yönelik bir öğretim modeli. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 94-103.
• Erten, S. (2004). Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı, 65/66, 2006/25.
• Gül, F. (2013). İnsan-Doğa İlişkisi Bağlamında Çevre Sorunları ve Felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 17-21.
• Kantar, Ş. (2014). İlköğretim 4 ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde 100 temel eser yoluyla değerler eğitimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya)
• Katılmış, A. & Ekşi, H. 2016. Uygulama Örnekleriyle Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kenan, S. (2007). Modern eğitimde değer arayışları. DEM Dergi. 1, 28-33.
• Keskin, Y. & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde “duyarlılık” değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi. 25(11), 143-181.
• Kızılçelik, S. & Erjen, Y. (1992). Açıklamalı Sosyolojik Terimler Sözlüğü. Konya: Günay Ofset.
• Maskan, A., Efe, R., Gönen, S. & Baran, M. (2006) Ögretmen Adaylarının Çevre Sorunlarının Nedenleri, Egitimi ve Çözümlerine liskin Görüslerinin Degerlendirilmesi Üzerine Bir Arastırma. Paper presented at 7th National Science and Mathematics Education Conference. Ankara, Turkey.
• MEB (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu (Taslak Basım), Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138.
• Patton, M. Q. 2014. Qualitative Research & Evaluation Methods: Integrating Theory and Practice. SAGE Publications: USA.
• Şeyihoğlu, A., Sever, R. & Özmen, F. 2018. Sosyal Bilgiler Ve Coğrafya Öğretmen Adaylarının Zihin Haritalarında Günümüz Dünya Sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi. Ocak 2018. Sayı 37. Ss 1-15.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92.
• Topkaya, Y. (2016). Doğal çevreye duyarlılık değerinin aktarılmasında kavram karikatürleri ile eğitici çizgi romanların etkililiğinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 34(13). 259-272.
• Tuncel, G. (2011). Sosyal bilgiler dersinde rubriklerin etkili kullanımı. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 213-233.
• Uzun, E. (2016). Eylem Araştırması. In M.Y. ÖZDEN, L. DURDU (Eds.), Eğitimde Üretim Tabanlı Çalışmalar için Nitel Araştırma Yöntemleri (pp. 19-36). Anı Yayıncılık: Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.