COVİD-19 Salgın Sürecinde Ergenlerin Psikolojik Sağlamlıkları ile Depresyon ve Somatik Belirtileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2025, Issue: 26, 662 - 675, 31.08.2025

Bidar Süreyya Karaaslan , Deniz Yıldız

https://doi.org/10.38079/igusabder.1552168

Abstract

Amaç: COVİD-19 pandemisi, dünya çapında fiziksel, psikolojik, ekonomik ve sosyal açılardan derin etkiler yaratmıştır. Bu çalışma, her yaş grubunu farklı şekilde etkileyen pandeminin, ergenliğin zorlu evrelerinden geçen bireyleri nasıl etkileyebileceği göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır. Çalışmanın amacı COVİD-19 salgın sürecinde ergenlerde psikolojik sağlamlık ile depresyon ve somatik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Yöntem: Araştırmaya Türkiye’de yaşamakta olan 14-17 yaş arası 417 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın verileri sosyodemografik veri formu, DSM V Düzey-2 Bedensel Belirtiler Ölçeği 11-17 Yaş Arası Çocuk Formu, Ergen Psikolojik Dayanıklık Ölçeği ve Kutcher Ergen Depresyon Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde Bağımsız Örneklem T-Testi, ANOVA ve Korelasyon Analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonucunda ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeyleri ile depresyon ve bedensel belirti düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, depresyon, somatik belirtiler, psikolojik sağlamlık ortalama skorlarının kronik hastalığa sahip olma, evde ayrı odası olma, spor faaliyetlerine zaman ayırma, sorunla karşılaşıldığında aile ve arkadaşlardan destek alma değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar gösterdiği saptanmıştır.
Sonuç: Pandemi sürecinde ergenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile depresyon ve somatik semptomları arasındaki ilişkinin ortaya konması, özellikle somatizasyon ve depresyonun ergenlerin işlevselliği üzerindeki olumsuz etkisi göz önünde bulundurulduğunda, gelecekteki psikolojik destek çalışmalarına katkı sağlaması açısından önemlidir.

Keywords

COVİD-19 , psikolojik sağlamlık , depresyon , somatik belirtiler

Examination of the Relationship between Adolescents' Psychological Resilience and Depression and Somatic Symptoms During the COVID-19 Pandemic

Abstract

Aim: The COVID-19 pandemic has had profound impacts on physical, psychological, economic, and social aspects globally. This study was designed with the consideration of how the pandemic, which affects each age group differently, might impact individuals going through the challenging stages of adolescence. In line with this purpose, this study aims to examine whether the relationship between psychological resilience, depression, and somatic symptoms is significant during adolescence in the context of the COVID-19 pandemic.
Method: The sample comprised 417 students aged 14-17, living in Turkey. Instruments used included Demographic Information Form, DSM V Level-2 Somatic Symptoms Scale for 11-17 Years Old Child Form, Adolescent Psychological Resilience Scale and Kutcher Adolescent Depression Scale. Independent Sample T-Test, ANOVA and Correlation Analysis were used to analyze the data.
Results: As a result of the study, it was determined that there is a significant negative relationship between the psychological resilience levels of adolescents and their depression and somatic symptoms. It was also found that the mean scores of depression, somatic symptoms, and psychological resilience showed statistically significant differences in terms of the presence of a chronic illness, presence of a separate room for adolescents at home, time allocated for sports and physical activities, receiving support from family when experiencing problems, and receiving support from friends when experiencing problems.
Conclusion: Uncovering the relationship between adolescents' psychological resilience and their depression and somatic symptoms during the pandemic is expected to contribute to future psychological support efforts, particularly considering the negative impact of both somatization and depression on adolescents' functionality.

Keywords

COVID-19 , resilience , depression , somatic symptoms

References

• 1. World Health Organization. Stresli Anlarda Ne Yapmalı?: Resimli Rehber. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/333917/WHO-EURO-2020-361-40096-54908-tur.pdf (2020).
• 2. Wang C, Pan R, Wan X, et al. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020;17(5):1729. doi: 10.3390/ijerph17051729.
• 3. Satıcı B, Gocet-Tekin E, Deniz ME, Satici SA. Adaptation of the Fear of COVID-19 Scale: Its association with psychological distress and life satisfaction in Turkey. International Journal of Mental Health and Addiction. 2020;19(6):1980-1988.
• 4. Kasapoğlu F. COVID-19 Salgını sürecinde kaygı ile maneviyat, psikolojik sağlamlık ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Electronic Turkish Studies. 2020;15(4):599-614. doi: 10.7827/TurkishStudies.44284.
• 5. Doğan MM, Düzel B. Covid-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies. 2020;15(4):739-752. doi: 10.7827/TurkishStudies.44678.
• 6. Ünüvar A. Gerçeklik kuramına dayalı psiko-eğitim programının lise öğrencilerinin denetim odağı ve yılmazlık düzeyi üzerindeki etkisinin incelenmesi. [Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. 2012.
• 7. Meherali S, Punjani N, Louie-Poon S, et al. Mental health of children and adolescents amidst COVID-19 and past pandemics: A rapid systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021;18:3432.
• 8. Pirinççi CŞ, Cihan E, Yıldırım NÜ. Üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite düzeyinin yaşam kalitesi, kronik hastalık varlığı, sigara kullanımı ve akademik başarıyla olan ilişkisi. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;1(1):15-23.
• 9. Panda PK, Gupta J, Chowdhury SR, et al. Psychological and behavioral ımpact of lockdown and quarantine measures for COVID-19 pandemic on children, adolescents and caregivers: a systematic review and meta-analysis. Journal Of Tropical Pediatrics. 2021;67:fmaa122.
• 10. Bilge Y, Bilge Y. Koronavirüs salgını ve sosyal izolasyonun psikolojik semptomlar üzerindeki etkilerinin psikolojik sağlamlık ve stresle baş etme tarzları açısından incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2020;23:38-51. doi: 10.5505/kpd.2020.66934.
• 11. Masten AS. Resilience in children threatened by extreme adversity: Frameworks for research, practice, and translational synergy. Development and Psychopathology. 2011;23(2):493-506. doi: 10.1017/S0954579411000198.
• 12. Stoudemire A. Somatothymia: parts I and II. Psychosomatics. 1991;32(4):365-381.
• 13. Lipowski EE, Bauwens SF, Collins TM. An examination of histamine‐2 receptor antagonist use by medicaid recipients in Wisconsin long‐term care facilities. Journal of the American Geriatrics Society. 1988;36(6):531-536.
• 14. Nater M, Fischer S, Ehlert U. Stress as a pathophysiological factor in functional somatic syndromes. Current Psychiatry Research and Reviews. 2011;7(2):152–169.
• 15. Yavuz M, Erdur B, Isik M, et al. The associations between somatization, alexithymia, and mental problems in adolescents. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2019;20(3):321-327. Hawes MT, Szenczy AK, Klein DN, Hajcak G, Nelson BD. Increases in depression and anxiety symptoms in adolescents and young adults during the COVID-19 pandemic. Psychological Medicine. 2021:1–9. doi: 10.1017/S0033291720005358.
• 16. Rask MT, Rosendal M, Fenger-Grøn M, Bro F, Ørnbøl E, Fink P. Sick leave and work disability in primary care patients with recent-onset multiple medically unexplained symptoms and persistent somatoform disorders: A 10-year follow-up of the FIP study. General Hospital Psychiatry. 2015;37(1):53–59.
• 17. Norris F, Tracy M, Galea S. Looking for resilience: understanding the longitudinal trajectories of responses to stress. Social Science & Medicine. 2009;68:2190–2198.
• 18. Poole JC, Dobson KS, Pusch D. Childhood adversity and adult depression: The protective role of psychological resilience. Child Abuse Neglect. 2017;64:89–100.
• 19. Sheerin CM, Lind MJ, Brown EA, Gardner CO, Kendler KS, Amstadter AB. The impact of resilience and subsequent stressful life events on MDD and GAD. Depression and Anxiety. 2018;35:140–147. doi: 10.1002/da.22700.
• 20. Yazıcıoğlu Y, Erdoğan S. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık, 2004.
• 21. Bulut S, Doğan U, Altundağ Y. Ergen psikolojik dayanıklılık ölçeği (EPDÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. In International Counseling and Education Conference (ICEC 2012, May).
• 22. Brooks SJ, Krulewicz SP, Kutcher S. The kutcher adolescent depression scale: Assessment of its evaluative properties over the course of an 8-week pediatric pharmacotherapy trial. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology. 2003;13(3):337-349.
• 23. Balcı S, Uysal E. Kutcher Ergen Depresyonu Ölçeği (Kedö-11) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Socıal Sciences Studies Journal. 2019(30):607-616.
• 24. Sapmaz SY, Demirgören BS, Ülker GY, Aydemir Ö. DSM-5 Düzey 2 Bedensel Belirtiler Ölçegi Türkçe Formunun geçerliligi ve güvenilirligi (11-17 Yas Çocuk ve 6-17 Yas Anne-Baba Formlari). Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2017;18:114-121. doi: 10.5455/apd.229979.
• 25. Kroenke K, Spitzer RL, Williams J B. The PHQ-15: validity of a new measure for evaluating the severity of somatic symptoms. Psychosomatic Medicine. 2002;64(2):258-66.
• 26. Tabachnick B, Fidell LS. Using Multivariate Statistics (6th ed.). New York: Pearson Longman, 2015.
• 27. Wingo AP, Wrenn G, Pelletier T, Gutman AR, Bradley B, Ressler KJ. Moderating effects of resilience on depression in individuals with a history of childhood abuse or trauma exposure. Journal of Affective Disorders. 2010;126(3):411-414.
• 28. Bozdağ F. Pandemi sürecinde psikolojik sağlamlık. Electronic Turkish Studies. 2020;15(6):247-257. doi: 10.7827/TurkishStudies.44890.
• 29. Ran L, Wang W, Ai M, Kong Y, Chen J, Kuang L. Psychological resilience, depression, anxiety, and somatization symptoms in response to COVID-19: A study of the general population in China at the peak of its epidemic. Social Science & Medicine. 2020;262:113261. doi: 10.1016/j.socscimed.2020.113261.
• 30. Telef BB. Ergenlerin yaşam doyumlarının ve psikolojik semptomlarının incelenmesi. Yeni Symposium. 2013;51(1):3-12.
• 31. Kapikiran NA. Lise öğrencilerindeki psikopatolojik belirtilerin cinsiyet ve sinif değişkenleri açisindan incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2001;10(10):34-39.
• 32. Mullen S. Major depressive disorder in children and adolescents. The mental Health Clinician. 2018;8:275-283. doi: 10.9740/mhc.2018.11.27.
• 33. Magklara K, Bellos S, Niakas D, et al. Depression in late adolescence: A cross-sectional study in senior high schools in Greece. BMC Psychiatry. 2015;15(1):199.
• 34. Beck JE. A developmental perspective on functional somatic symptoms. Journal of Pediatric Psychology. 2008;33:547–562. doi: 10.1093/jpepsy/jsm113.
• 35. Romero-Acosta K, Canals J, Hernández-Martínez C, Penelo E, Zolog TC, Domènech-Llaberia E. Age and gender differences of somatic symptoms in children and adolescents. Journal of Mental Health. 2013; 22(1):33–41.
• 36. Sabuncuoğlu O, Çevikaslan A, Berkem M. Marmara depreminden etkilenen iki ayrı bölgede ergenlerde depresyon, kaygı ve davranış. Klinik Psikiyatri. 2003;6:189-197.
• 37. Sabuncuoğlu O, Ekinci Ö, Bahadır T, Akyuva Y, Altınöz E, Berkem M. Ergen öğrenciler arasında akran örselemesi ve depresyon belirtileriyle ilişkisi. Klinik Psikiyatri. 2006;9:27-35.
• 38. Turgut Ö, Çapan BE. Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: Algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017;(44):162-183. doi: 10.21764/maeuefd.309934.
• 39. Yıldırım P, Yildirim E, Otrar M, Şirin A. Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi. 2015;42:277.
• 40. Önder A, Gülay H. İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 2008;(23):192-7.
• 41. Toros F. Çocukluk çağı ve ergenlik dönemi depresyonlarında risk etmenleri. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Dergisi. 2002;3(2):75-79.
• 42. Edmondson JC. Chronic Pain and the Placebo Effect. Comprehensive Textbook of Psychiatry, Sadock B, Sadock (Ed), 2001. 7. baskı.
• 43. Kokkonen J, Kokkonen ER. Psychological and somatic symptoms in young adults with chronic physical diseases. Psychotherapy and Pychosomatics. 1995;64(2):94–101.
• 44. Fishbain DA, Lewis JE, Gao J, Cole B, Steele Rosomoff R. Is chronic pain associated with somatization/hypochondriasis? An evidence-based structured review. Pain Practice: The Official Journal of World Institute of Pain. 2009;9(6):449-467.
• 45. Gong MS. Hope and resilience of patients on dialysis (Unpublished master’s thesis). Seoul, South Korea: Ehwa Women’s University. (2009).
• 46. Steptoe A, Wardle J, Fuller R, et al. Leisure-time physical exercise: Prevalence, attitudinal correlates, and behavioral correlates among young Europeans from 21 countries. Preventive Medicine. 1997;26(6):845-854. doi: 10.1006/pmed.1997.0224.
• 47. Canan F, Ataoğlu A. Anksiyete, depresyon ve problem çözme becerisi algısı üzerine düzenli sporun etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry. 2010;11(38):38-43.
• 48. Makar E. Spor eğitimi gören öğrencilerin, sosyal beceri, fiziksel benlik algısı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2016.
• 49. Belcher BR, Zink J, Azad A, Campbell CE, Chakravartti SP, Herting MM. The roles of physical activity, exercise, and fitness in promoting resilience during adolescence: Effects on mental well-being and brain development. Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging. 2021;6(2). doi: 10.1016/j.bpsc.2020.08.005.
• 50. Eskin M, Ertekin K, Harlak H, Dereboy Ç. Lise öğrencisi ergenlerde depresyonun yaygınlığı ve ilişkili olduğu etmenler. Turk Psikiyatri Dergisi. 2008;19(4).
• 51. Elmacı F. Parçalanmış ve bütünlüğünü koruyan aileye sahip ergenlerin depresyon ve uyum düzeylerinde sosyal desteğin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2006;6(2):403-431.
• 52. Pinkerton J, Dolan P. Family support, social capital, resilience and adolescent coping. Child & Family Social Work. 2007;12:219-228.
• 53. Tusaie K, Puskar K, Sereika SM. A predictive and moderating model of psychosocial resilience in adolescents. Journal of Nursing Scholarship. 2007;39:54-60.