Türk İlaç Politikalarına Yönelik Bir Değerlendirme

Year 2022, Issue 18, 1084 - 1099, 31.12.2022

Aslı KÖSE

https://doi.org/10.38079/igusabder.1030434

Abstract

Türk ilaç sektörü bir yönü ile gelir elde etme, diğer bir yönü ile sağlık harcamalarındaki ilaç harcamalarını kontrol etme amacıyla son dönemde yerli üretime odaklanmıştır. Türk ilaç sektörünün “yerli” üretim odaklı stratejisi üretim ile birlikte maliyette uygunluk ve erişilebilirlik olarak sıralanmaktadır. Sektör, teknoloji ve üretim kapasitesi ile ivme yakalasa da yabancı firmalar ile rekabet alanında istenilen hedefe ulaşamamıştır. Bunun nedenleri ilaç fiyatlarında sabit kur düzenlemesi, araştırma-geliştirme faaliyetlerine odaklanılmaması ve üretim merkezi sayısının azlığıdır. Bu çalışmanın amacı 2011-2018 yılları arasındaki ilaç politikalarının yerli üretim, akılcı ilaç kullanımı, elektronik reçete ve ilaç takip sistemi kapsamında değerlendirmektir. Bu çalışmada yerli-ithal ilaç satışları, sağlık harcamalarında ilaç harcama oranları, insan kaynağı olarak eczacı dağılımı, geri ödeme kapsamı ve kapsam dışı ilaç dağılımı, akılcı ilaç kullanımının mevcut durumu, ilaç takip sistemi ve elektronik ilaç uygulamasına yönelik değerlendirmeler yapılacaktır. Çalışma kapsamında Sağlık Bakanlığı istatistik yıllıklarından elde edilen ikincil verilerin değerlendirilmesini kapsayan bir derleme sunulmuştur. Araştırmada ayrıca konu ile ilgili literatür taramasındaki yayınlar ve ilaç sektörü araştırma raporlarından da yararlanılmıştır. Son yıllarda yerli ürün üretimi ve tüketimi desteklense de ithal ilaç gruplarındaki fiyat baskısı ilaç sektöründe istenilen düzeyde etkiyi sağlamamıştır. Benzer durum etkin olmayan akılcı ilaç politikalarının uygulama alanlarında da görülebilir. Dünyada stratejik öneme sahip ilaç sektörünün katma değer yaratabilmesi ve ülke ekonomisine katkı sağlayabilmesi için ilaç sektörünün sürdürülebilirliğine ve sektörler arası entegrasyonu sağlayan sağlık politikalarına ihtiyaç vardır. 

Keywords

Elektronik reçeteler, ilaç endüstrisi, jenerik ilaçlar, reçetesiz ilaçlar

An Evaluation of Turkish Drug Policies

Abstract

The Turkish drug industry has recently focused on domestic production for both generating revenue and controlling drug expenditures among health expenditures. The “domestic” production-oriented strategy of the Turkish drug industry is explained as affordability and accessibility along with production. Although the sector has gained momentum with its technology and production capacity, it has not reached the desired level in the field of competition with foreign companies. The reasons for this are fixed exchange rate regulation in drug prices, inability to focus on research and development and having very few production centers. The aim of this study is to evaluate the drug policies between 2011 and 2018 within the scope of domestic production, rational drug use, electronic prescription and drug tracking system. In this context, certain evaluations will be made regarding domestic-imported drug sales, drug expenditure rates in health expenditures, pharmacist distribution in terms of human resources, reimbursement coverage and uncovered drug distribution, current state of rational drug use, drug tracking system and electronic drug implementation. Within the scope of the study, a compilation covering the evaluation of secondary data obtained from the statistical annuals of the Ministry of Health was presented. In the research, publications in the literature review and pharmaceutical industry research reports were also used. Although domestic product production and consumption have been supported in recent years, price pressures in imported drug groups have not achieved the desired effect in the drug sector. Similar inefficiency can be seen in the application areas of rational drug policies. In order for the strategically important drug sector to create added value and contribute to the national economy, health policies that enable inter-sector integration are needed.

Keywords

Electronic prescriptions, drug industry, generic drugs, nonprescription drugs, Elektronik reçeteler, ilaç endüstrisi, jenerik ilaçlar, reçetesiz ilaçlar

References

• Kaynak S. Türk ilaç sektörünün rekabet yapısı ve yoğunlaşma analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2016;6(2):49-66.
• Çalışkan Z. Referans fiyat ve ilaç piyasası. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2018;11(1):49-75.
• Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllıkları https://sbsgm.saglik.gov.tr/TR-73387/saglik-istatistikleri-yilliklari.html. Erişim tarihi 10 Ağustos 2021.
• Taylor K, Ronte H, Hammett S. Healthcare and life sciences predictions. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/global/Documents/Life-Sciences-Health-Care/gx-lshc-healthcare-and-life-sciences-predictions-2020.pdf Erişim tarihi 15 Ağustos 2021.
• Besak Y. Sağlıkta dönüşüm ve onuncu kalkınma planı çerçevesinde Türkiye sağlık sisteminde ilaç harcamaları üzerine bir inceleme ve durum analizi. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi. 2019;1(2):53-61.
• Özden A, Ömer E. İlaç sektörü raporu. https://www.atbank.com.tr/documents/ILAC%20SEKTORU%20%20AGUSTOS%202019.PDF Erişim tarihi 20 Eylül 2021.
• Kumru S, Top M. İlaç fiyatlandırma ve geri ödeme politikalarının orijinal ilaç ve jenerik ilaç açısından değerlendirilmesi: Hipertansiyon ilaçları örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2017;20(2):125-141.
• Sosyal Güvenlik Kurumu. http://www.sgk.gov.tr/yayinlar/11_saglik_sigorta_nisan_8.pdf. Erişim tarihi 16 Ekim 2021.
• Sosyal Güvenlik Kurumu. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/Bx4u8+3RVTc_SGK_2019_Faaliyet_Raporu.pdf. Erişim tarihi 15 Ekim 2021.
• İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. http://www.ieis.org.tr/ieis/assets/media/files/local/winally062019_kIs0Cf_CaD8EZ.pdfErişim tarihi 16 Ekim 2021.
• Akdağ R. Sağlıkta İnsan Kaynakları 2023 Vizyonu. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayını; 2011.
• ÖSYM. https://www.osym.gov.tr/TR,19431/2020-yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks yuksekogretim-programlari-ve-kontenjanlari-kilavuzu.html. Erişim tarihi 15 Ağustos 2021.
• Türkiye Tıbbi İlaç ve Cihaz Kurumu. https://www.titck.gov.tr/Dosyalar/Ilac/SaglikEndustrileriKoordinasyon/EK1%20T%C3%BCrkiye%20%C4%B0la%C3%A7%20Sekt%C3%B6r%C3%BC.pdf. 10 Eylül 2021.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan-program/IlacSektorRaporu(2020).pdf. Erişim tarihi 12 Eylül 2021.
• TEPAV. https://www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/982. Erişim tarihi 15 Ağustos 2021.
• Kayserili A, Kıyak M. İlaç sektöründe ar-ge faaliyetlerinin değerlendirilmesi. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi. 2019;43(3):239-258. doi:10.33483/jfpau.546047.
• Yaşgül YS. Türkiye’de ilaç ithalatını belirleyen etmenler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2016;27-28. doi: 10.18037/ausbd.388957.
• Konca M, Özer Ö, Uğurluoğlu Ö. İlaç sektöründe ürün geliştirme, ek koruma sertifikasının önemi ve Türkiye’deki durum. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4(3):187-197.
• Çınaroğlu S. İlaç harcamalarının sağlık sonuçları ile ilişkisi: bir kanonik korelasyon analizi uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;35(2):23-47. doi:10.17065/huniibf.324724.
• Schumock GT, Li EC, Suda KJ, Wiest MD, Stubbings J, Matusiak LM. National trends in prescription drug expenditures and projections for 2016. American Journal of Health-System Pharmacy. 2016;73(14):1058-1075. doi:10.2146/ajhp160205.
• Pita Barros P. Pharmaceutical policies in European countries. Advances in Health Economics and Health Services Research. 2010;22:3-27. doi:10.1108/S0731-2199(2010)0000022004.
• Hu J, Mossialos E. Pharmaceutical pricing and reimbursement in China: When the whole is less than the sum of its parts. Health Policy. 2016;120(5):519-534. doi:10.1016/j.healthpol.2016.03.014.
• Gürsoy K. Türkiye'de kamu ilaç politikaları, ilaç fiyatlaması ve ilaç harcamasının analizi. Sosyal Güvenlik Dergisi. 2016;6(1):225-243.
• Özçelik Mısıroğlu Y, Esatoğlu AE, Arslan DT. Türkiye’nin ilaç politikalarının ilaç pazarı ve harcamalarına yansımaları: 2003-2015. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;31-51. doi:10.1501/Asbd_0000000055.
• Yılmaztürk A. Türkiye'de ve Dünya'da akılcı ilaç kullanımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 2013;2(2):42-49.
• Sürmelioğlu N, Kıroğlu O, Erdoğdu T, Karataş Y. Akılcı olmayan ilaç kullanımını önlemeye yönelik tedbirler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2015;24(4):452-462.
• Akıcı A. Topluma Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı. Ankara: Sosyal Güvenlik Kurumu Yayını; 2013.
• WHO. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0006/262815/The-role-of-pharmacist-in-encouraging-prudent-use-of-antibiotics-and-averting-antimicrobial-resistance-a-review-of-policy-and-experience-Eng.pdf. Erişim tarihi 20 Eylül 2021.
• Song Y, Bian Y, Petzold M, Li L, Yin A. The impact of China’s national essential medicine system on improving rational drug use in primary health care facilities: An empirical study in four provinces. BMC Health Services Research, 2014;14:1-7.
• Kartal N, Arısoy S. OTC grubundaki ilaçların avantaj ve dezavantajlarının incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2017;4(4):314-321.
• Toklu HZ, Akıcı A, Keyer Uysal M, Dülger Ayanaoğlu G. Akılcı ilaç kullanımı sürecinde hasta uyuncuna hekim ve eczacının katkısı. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2010;14(3):139-145. doi:10.2399/tahd.10.139.
• Dolu İ. Akılcı ilaç kullanımı: Hollanda örneği. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi. 2013;33(2):179-202.
• Çelik Bulut S, Can H. Birinci basamakta akılcı ilaç kullanımı. Smyrna Tıp Dergisi. 2012;79-81.
• Mollahaliloğlu S, Alkan A, Özgülcü Ş, Öncül HG, Akıcı A. Hekimlerin akılcı reçeteleme yaklaşımı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayını; 2011.
• Alp H, Türk S, Yılmaz S, Tiryaki ÜM, Yiğitbaş M. Akılcı ilaç kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi. 2017;9(33):20-28.
• Ulupınar S, Akıcı A. Hemşirelik uygulamalarında akılcı ilaç kullanımı. Türkiye Klinikleri Journal Pharmacol-Special Topics. 2015;3:84-93.
• Mollahaliloğlu S, Alkan A, Dönertaş B, Özgülcü B, Akıcı A. Türkiye’nin farklı illerinde yazılan reçetelerin ilaç kullanımı ilkeleri açısından incelenmesi. Marmara Medical Journal. 2011;24:162-73.
• Akıcı A, Mollahaliloğlu S, Özgülcü Ş, Dönertaş B, Alkan A. Birinci basamak sağlık merkezlerine ve devlet hastanelerine başvuran hastaların aldıkları sağlık hizmetinin akılcı ilaç kullanımı açısından değerlendirilmesi. Turkish Family Physician. 2015;6(1):30-39.
• Aydın B, Gelal A. Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;26(1):57-63.
• Vogler S, Zimmermann N, Ferrario A, Wirtz V, Babar Z. Challenges and opportunities for pharmaceutical pricing and reimbursement policies. Journal of Pharmaceutical Policy and Practice. 2015;8(1):1-3.
• Akıcı A, Altun R. Elektronik (e) reçete uygulaması ve akılcı ilaç kullanımına katkısı. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2013;17(3):125-133. doi:10.2399/tahd.13.00003.
• Akdağ R. Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003-2011). Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayını; 2012.
• Yaşgül YS. Yeni kalkınmacı devlet modeli bağlamında ulusal ilaç politikası: Brezilya deneyimi. Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi. 2013;35(2):123-152.
• Top M, Tarcan M. Türkiye ilaç ekonomisi ve ilaç harcamaları: 1998-2003 dönemi değerlendirilmesi. Liberal Düşünce Dergisi. 2004;35(9):177-200.
• Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği. https://www.aifd.org.tr/calismalarimiz/raporlar. Erişim tarihi 20 Ekim 2021.
• Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150703-2.htm. Erişim tarihi 8 Ağustos 2021.
• Yağcı Küpeli B, Kiper N. Hekimler ve ilaç endüstrisi. Çukurova Medical Journal. 2016;41(4):777-781. doi: 10.17826/cutf.254526.
• Eynehan ME, Egemen M, Morkoç G, Behiç Sabuncu T. Türkiye ilaç sanayi: Sürdürülebilir büyüme için öneriler. from https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/7801-turkiye-ilac-sanayii-surdurulebilir-buyume-icin-oneriler. Erişim tarihi 20 Eylül 2021.
• Kahraman G, Uğurluoğlu Ö. Türkiye ilaç sektöründe stratejik ortaklıklar, birleşme ve satın almalar: 2006-2014 döneminin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2016;14(4):198-231. doi:10.11611/yead.282176.
• Hevvel Van Den R, Stirling C. Pharma 2030: From evolution to revolution. https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/xx/pdf/2017/02/pharma-outlook-2030-from-evolution-to-revolution.pdf. Erişim tarihi 21 Eylül 2021.
• İlarslan K, Bıyıklı F. Araştırma- geliştirme harcamalarının işletmelerin finansal performansına etkisinin ekonometrik analizi: ilaç sektöründen bir uygulama. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2018;5(3):122-137.
• Türk Eczacılar Birliği. https://dergi.tebeczane.net/public_html/kitaplar/seiy_2018/resources/_pdfs_/seiy_2018__.pdf. Erişim tarihi 13 Eylül 2021.