Sa’y U Amel Thoughts in Ahmet Mithat Efendi and Râkım Efendi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 164 - 182, 15.04.2019

Kenan Demir

https://doi.org/10.17336/igusbd.491073

Öz

In the nineteenth century, although the Ottoman state made many state-led initiatives in order to realize economic development and to reach the level of European states, it did not achieve the necessary success. For this reason, the belief that the country will be realized in the direction of the enterprise in order to realize the economic development has arisen. The writings of the Ottoman intellectuals were published in the press in order to instill a number of people's psychology. One of these writers is Ahmet Mithat Efendi. Ahmet Mithat became aware of the need for hard-working people in the country's economic development, and in his writings wanted the public to enumerate in private enterprise activities rather than civil servants. He emphasized in his novels that people will have many fortunes from scratch. Most of the other novel characters of Ahmet Mithat, especially Râkım Efendi, are the hardworking types that meet the number of private enterprises. In Ahmet Mithat, the emphasis is on the wisdom of those who accumulate wealth and who have the ambition to earn money, rather than those who increase their welfare in their lives and in the lives of others in the society.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Sa’y u Amel, Râkım Efendi, Ottoman State, Economy

Ahmet Mithat Efendi’de Sa’y U Amel Düşüncesi ve Râkım Efendi

Öz

19. yüzyılda Osmanlı Devleti iktisadi kalkınmayı gerçekleştirmek ve Avrupa devletlerin seviyesine ulaşmak için devlet öncülüğünde birçok girişimde bulunmasına karşın bundan gerekli başarıyı elde edememiştir. Bu nedenle ülkedeki iktisadi kalkınmanın teşebbüs-i şahsi doğrultusunda sa’y u amelle gerçekleşeceği inancı doğmuştur. Osmanlı aydınları dönemin basınında halka sa’y u amel psikolojisini aşılamak için yazılar yayımlanmıştır. Bu yazarlardan biri de Ahmet Mithat Efendi’dir. Ahmet Mithat iktisadi kalkınma için ülkenin çalışkan insanlara ihtiyacı olduğunun farkında olmuş ve yazılarında halkın memur olmaktan ziyade özel girişim faaliyetlerinde sa’y u amel etmesini istemiştir. Sa’y u amelle insanların sıfırdan birçok servete sahip olacaklarını romanlarında vurgulamıştır. Ahmet Mithat’ın başta Râkım Efendi olmak üzere roman karakterlerin çoğu özel teşebbüs tarzı işlerde sa’y u amelle maişetini karşılayan çalışkan tiplerdir. Ahmet Mithat’ta sa’y u amel vurgusu servet biriktiren ve para kazanma hırsı olan tiplerden ziyade kendi refahı ve toplumdaki diğer kişilerin refahını artıran kişiler olarak resmedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Sa’y u Amel, Râkım Efendi, Osmanlı Devleti, Ekonomi

Kaynakça

• AHMET MİTHAT EFENDİ, (1296/1879). Sevda-yı Sa’y u Amel, İstanbul, Kırkambar Matbaası.
• AHMET MİTHAT EFENDİ, (2016), Felatun Bey ile Râkım Efendi, Ankara, Akçağ Yayınları.
• AHMET MİTHAT EFENDİ, (2003), Müşahadat, Ankara, Akçağ Yayınları,
• AK, M. (2006). Doğu-Batı İkileminde Bir Osmanlı Entelektüeli Ahmet Mithat Efendi’nin Batı’yı Tanıma Çabasına Bir Bakış, Marife, 6/3.
• BAYKAL, H. (1990), Türk Basın Tarihi 1831-1923, İstanbul, Afa Matbaacılık.
• BAYRAK, Ö. (2015), Yeni Türk Edebiyatı 1, İstanbul, Kesit Yayınları.
• BOLAY, S. H. (2002) Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Düşünce Tarihi, Türkler 14, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları.
• ÇAPANOĞLU, M. S. (1964), İdeal Gazeteci Efendibabamız Ahmet Mithat, İstanbul, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• ÇAVDAR, T. (2007), İz Bırakan Gazeteler ve Gazeteciler, Ankara, İmge Yayınevi.
• ÇONOĞLU, S. (2015), Bir Hayat Hikâyesinin Kâğıttan Tanıkları Hikâye ve Romanlarında Ahmet Mithat Efendi, İstanbul, Ötüken Yayınları.
• DOĞAN, C. (2013), Doğu ile Batı Arasında Bir Türk Filozofu: Ahmet Mithat Efendi’nin Hayatı ve Bilimsel/Felsefi Düşünceleri Üzerine, EKEV Akademi Dergisi, 17/56.
• DURGUN, H. H. (2015), Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat, İstanbul, Dergâh Yayınları.
• JELTJAKOV, A. D. (1979), Türkiye’nin Sosyo-Politik ve Kültürel Hayatında Basın (1729-1908 Yılları)
• İNUĞUR, N. (1999), Basın ve Yayın Tarihi, İstanbul, Der Yayınları.
• KAPLAN, M. ve diğerleri (1979), Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi III, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• KUDRET, C. (1986), Ahmet Mithat 1, Tarih ve Toplum, 28.
• KOLOĞLU, O. (2010), Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• KOLOĞLU, O. (1985), Osmanlı Basını İçeriği ve Rejimi, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi 1, İstanbul, İletişim Yayınları.
• KORKMAZ, F. (2011), Ahmet Mithat Efendi’nin İlk Romanlarında Mısır ve Mısırlılar, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 45, Erzurum.
• NALCIOĞLU, B. U. (2013), Osmanlı’da Muhalif Basının Doğuşu (1828-1878), İstanbul, Yeditepe Yayınları.
• OKAY, M. O. (2002), Teşebbüse Sarfedilmiş Bir Hayatın Hikayesi, Kitaplık, 54.
• RADO, Ş. (1986), Ahmet Mithat Efendi, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• SARIDOĞAN, K. (2014), Ahmet Mithat ve Dağarcık Mecmuası Üzerine Bazı Tespitler, İdil Dergisi, 3/11.
• TOPRAK, Z. (1984), Fikir Dergiciliğin Yüz Yılı, Türkiye’de Dergiler Ansiklopediler (1849-1984), İstanbul, Gelişim Yayınları.
• UĞUREL, Ö. Ş. (2014), Ahmet Mithat Efendi’nin Yayımladığı Gazete ve Dergiler (1868-1876), Turkish Studies, 9/3.
• URAZ, M. (1941), Ahmet Mithat, İstanbul, Tefeyyüz Matbaası.
• UÇMAN, A. (2002), Türk Romanında İlk Alafranga Tip: Felatun Bey, Kitaplık, 54.
• ÜLGEN, E. (1994), Ahmet Mithat Efendi De Çalışma Fikri, İstanbul, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakıf Yayınları.
• YILDIRIM, F. (2011) Ahmet Mithat Efendi’nin Felatun Bey ile Râkım Efendi Romanında İronik Söylem, Turkish Studies, 6/3.