Hüzün Turizminde Sürdürülebilir Turizm Uygulamalarının Araştırılması

Year 2025, Volume: 12 Issue: 3, 1017 - 1030

Tarık Yalçınkaya

https://doi.org/10.17336/igusbd.1717659

Abstract

Amaç: Bu araştırma, sürdürülebilirlik alan yazınını dikkate alarak hüzün turizminde sürdürülebilir turizm uygulamalarını keşfetmeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Bu araştırmanın amaçlarına ulaşmak için, Gelibolu Yarımadası’nda gerçekleştirilen iki rehberli turda (biri İngilizce diğeri Türkçe olmak üzere) katılımcı gözlem tekniği aracılığıyla veri toplandı. Araştırma alanı, hüzün turizmi için önemli bir destinasyon olarak iyi bilinmektedir ve hüzün turizm şemsiyesi altında savaşla ilgili destinasyonlar için başlıca bir örnektir.
Bulgular: Sürdürülebilirlik alan yazını bağlamında yapılan veri analizi sonucunda, ana tema bulunmuştur: ekonomik faktörler, sosyo-kültürel faktörler ve çevresel faktörler. Bu temaların her biri altında, veri toplama süreci boyunca sürdürülebilir turizm uygulamaları gözlemlendi. Turlar sırasında not edilen başlıca sürdürülebilir uygulamalar arasında kültürel ve tarihi mirasın korunması ve tanıtılması, tekne gezileri veya yürüyüş güzergahlarında yapılan yürüyüşler gibi deneyimsel aktiviteler ve yerel restoranlarda öğle yemeği molası aracılığıyla yerel ekonomiye katkılar yer aldı.
Sonuç: Gelibolu Yarımadası’nda İngilizce ve Türkçe gerçekleştirilen turlar arasında önemli farkların olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye'de hüzün turizm için önemli bir yer olarak kabul edilen Gelibolu Yarımadası, yürüyüş parkurları gibi sürdürülebilir girişimler yoluyla kitle turizmi faaliyetlerini çeşitlendirmek için alternatifler sunmaktadır. Gelibolu Yarımadası'ndaki önde gelen destinasyon yönetim örgütü olan Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı’nın savaş alanlarında sürdürülebilir turizm uygulamalarına odaklanan tur güzergahları oluşturacak tur şirketleriyle işbirlikleri kurması önerilmektedir.

Keywords

Hüzün Turizmi , Sürdürülebilir Turizm , Gelibolu Yarımadası , Savaş Alanları Turizmi , Sürdürülebilirlik

Exploring Sustainable Tourism Practices in Dark Tourism

Abstract

Aim: This study aims to explore sustainable tourism practices in the context of dark tourism, using the sustainable framework as a guide.
Method: To achieve the objectives of this study, a participant observation technique was employed during two guided tours of the Gallipoli Battlefields; one conducted in English and the other in Turkish. The study field is well-known for being a key destination for battlefield tourism, and it's a prime example of war-related attractions that fit into the category of dark tourism.
Findings: According to the sustainable framework established in the literature, the data analysis identified three primary themes: economic factors, socio-cultural factors, and environmental factors. Under each of these themes, sustainable tourism practices were observed during the data collection process. The principal sustainable practices noted during the tours included the preservation and promotion of cultural and historical heritage, experiential activities such as boat rides or hiking, and contributions to the local economy by supporting local restaurants.
Conclusion: There are significant differences between English-speaking and Turkish-speaking tours. The Gallipoli Peninsula, recognised as a significant site for dark tourism in Türkiye, offers prospects for diversifying mass tourism activities through sustainable initiatives, such as the establishment of hiking trails. The Dire Directorate of Gallipoli Historic Site, the leading destination management organisation on the Gallipoli Peninsula, is expected to set up partnerships with tour companies, who will create tour itineraries centred on sustainable tourism practices in the battlefields.

Keywords

Dark Tourism , Sustainable Tourism , Gallipoli , Battlefield Tourism , Sustainability

References

• ALESHINLOYE, K. D., ERUL, E., OMITOLA, A. A., RODRIGUES VIEIRA TKATCH, J., & GUNDUZ SONGUR, A. (2025). Embrace or discard? Cultural perceptions of dark tourism among local residents in a developing country. Journal of Hospitality and Tourism Insights.
• ALİLİ, M. (2017). Avrupa’daki ve Türkiye’deki hüzün turizmi destinasyonlarinin karşilaştirmasi üzerine teorik bir çalişma. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 37-50.
• ASSYLKHANOVA, A., MUSSINA, K., NAGY, G., NASSANBEKOVA, S., KENZHIN, Z., & BOROS, L. (2025). The potential for dark tourism in Kazakhstan: An overview of the former concentration camps. Tourism and Hospitality, 6(1), 9.
• BALOCH, Q. B., SHAH, S. N., IQBAL, N., SHEERAZ, M., ASADULLAH, M., MAHAR, S., & KHAN, A. U. (2023). Impact of tourism development upon environmental sustainability: a suggested framework for sustainable ecotourism. Environmental Science and Pollution Research, 30(3), 5917-5930.
• BARAKAZI, M. (2023). Unsustainable tourism approaches in touristic destinations: A case study in Turkey. Sustainability, 15(6), 4744.
• BENNETT, A. (2004). Case study methods: Design, use, and comparative advantages. Models, numbers, and cases: Methods for studying international relations, 2(1), 19-55.
• BLANCAS, F. J., CABALLERO, R., GONZÁLEZ, M., LOZANO-OYOLA, M., & PÉREZ, F. (2010). Goal programming synthetic indicators: An application for sustainable tourism in Andalusian coastal counties. Ecological Economics, 69(11), 2158-2172.
• BREIBY, M. A., Duedahl, E., ØIAN, H., & ERICSSON, B. (2020). Exploring sustainable experiences in tourism. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 20(4), 335-351
• BÜYÜKTEPE, H. S., GÖKDEMIR, S., & KORKMAZ, H. (2019). Turist rehberlerinin sorunları üzerine nitel bir araştırma: Çanakkale örneği. Journal of Travel and Tourism Research, 14(14), 94-117.
• ÇAKAR, K. (2017). Bir hüzün turizmi destinasyonu olan Gelibolu Yarımadasını ziyaret eden turistlerin motivasyon ve deneyimlerinin incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• ÇAKAR, K. (2018). Experiences of visitors to Gallipoli, a nostalgia-themed dark tourism destination: An insight from TripAdvisor. International Journal of Tourism Cities, 4(1), 98-109.
• CHANG, L. H. (2024). Tourists’ preferences for attributes and services in battlefield dark tourism itineraries. Tourism Recreation Research, 1-16.
• COLLINS-KREINER, N. (2016). Dark tourism as/is pilgrimage. Current Issues in Tourism, 19(12), 1185-1189.
• COUSIN, G. (2005). Case study research. Journal of Geography in Higher Education, 29(3), 421-427.
• DAĞLI, D., & YAŞAR, O. (2025). 1973 yilindan günümüze Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı’nda değişen koruma statülerine ilişkin görüşlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (101), 218-241.
• DRESLER, E. (2023). Multiplicity of moral emotions in educational dark tourism. Tourism Management Perspectives, 46, 101094.
• DUNKLEY, R., MORGAN, N., & WESTWOOD, S. (2011). Visiting the trenches: Exploring meanings and motivations in battlefield tourism. Tourism Management, 32(4), 860-868.
• FIFE, S. T., & GOSSNER, J. D. (2024). Deductive qualitative analysis: Evaluating, expanding, and refining theory. International Journal of Qualitative Methods, 23, 16094069241244856.
• FONSECA AP., SEABRA C., SILVA C. (2016) Dark Tourism: Concepts, typologies and sites. J Tourism Res Hospitality S2-002.
• GALLIPOLI HISTORIC SITE (2025). Ariburnu Hiking Route. Accessed: https://canakkaletarihialan.gov.tr/en/nature/ariburnu-hiking-route
• GÜRBÜZ, S., & ŞAHIN, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 271, 74-82.
• HARTMANN, R., LENNON, J., REYNOLDS, D. P., RICE, A., ROSENBAUM, A. T., & STONE, P. R. (2018). The history of dark tourism. Journal of Tourism History, 10(3), 269-295.
• HALBERTSMA, A. S. (2018). Managing the masses and handling history: how Auschwitz-Birkenau handles mass tourism. Sojourn, 2(1), 23-32.
• HYDE, K. F., & HARMAN, S. (2011). Motives for a secular pilgrimage to the Gallipoli battlefields. Tourism Management, 32(6), 1343-1351.
• ILIEV, D. (2021). Consumption, motivation and experience in dark tourism: A conceptual and critical analysis. Tourism Geographies, 23(5-6), 963-984.
• JURENIENE, V., & RADZEVICIUS, M. (2022). Peculiarities of sustainable cultural development: A case of dark tourism in Lithuania. Journal of Risk and Financial Management, 15(6), 264.
• KIZILIRMAK, İ., ALRAWADIEH, Z., KÜÇÜKALI, S., & ATSIZ, O., (2015). Çanakkale'de Düzenlenen Anzak Tur Programlarına Yönelik Bir İçerik Analizi . 16. Ulusal Turizm Kongresi (pp.1200-1208). Çanakkale, Turkey
• KOZAK, M. (2014). Bilimsel araştırma: Tasarım, yazım ve yayım teknikleri. Detay Yayıncılık.
• KURNAZ, H. A., ÇEKEN, H., & KILIÇ, B. (2013). Hüzün turizmi katılımcılarının seyahat motivasyonlarının belirlenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 57-73.
• KUTBAY, E. Y., & AYKAC, A. (2016). Battlefield tourism at Gallipoli: The revival of collective memory, the construction of national identity and the making of a long-distance tourism network. Almatourism-Journal of Tourism, Culture and Territorial Development, 7(5), 61-83.
• LENNON, J. (2017). 'Dark Tourism' Oxford Research Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264079.013.212.
• LOZANO-OYOLA, M., CONTRERAS, I., & BLANCAS, F. J. (2019). An operational non-compensatory composite indicator: measuring sustainable tourism in Andalusian urban destinations. Ecological Economics, 159, 1-10.
• MACKELLAR, J. (2013). Participant observation at events: theory, practice and potential. International Journal of Event and Festival Management, 4(1), 56-65.
• MILES, S. (2014). Battlefield sites as dark tourism attractions: An analysis of experience. Journal of Heritage Tourism, 9(2), 134-147.
• MORA FORERO, J. A., NIETO MEJIA, A., & LEÓN-GÓMEZ, A. (2023). A bibliometric analysis and systematic review of dark tourism: Trends, impact, and prospects. Administrative Sciences, 13(11), 238
• MORAL-MORAL, M. (2024). Behavioral intention of residents in dark tourism: An empirical approach. Tourism and Hospitality, 5(4), 1344-1362.
• NOIVO, M. A., LOPES DIAS, Á., & JIMÉNEZ-CABALLERO, J. L. (2022). Connecting the dots between battlefield tourism and creative tourism: The case of the Peninsular War in Portugal. Journal of Heritage Tourism, 17(6), 648-668.
• PODOSHEN, J. S., VENKATESH, V., WALLIN, J., ANDRZEJEWSKI, S. A., & JIN, Z. (2015). Dystopian dark tourism: An exploratory examination. Tourism Management, 51, 316-328.
• PRAYAG, G., BUDA, D. M., & JORDAN, E. J. (2021). Mortality salience and meaning in life for residents visiting dark tourism sites. Journal of Sustainable Tourism, 29(9), 1508-1528.
• PRIDEAUX, B. (2007). Echoes of war: Battlefield tourism. In C. Ryan (Ed.), Battlefield tourism: History, place, and interpretation (pp. 17–27). Oxford: Elsevier.
• RAJASEKARAM, K., HEWEGE, C. R., & PERERA, C. R. (2022). “Tourists’ experience” in dark tourism: a systematic literature review and future research directions. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 27(2), 206-224.
• RONEY, S. A. (2011). Turizm: bir sistemin analizi. Detay yayıncılık
• SOYLU, Y. (2013). Turistik Destinasyonlarda Taşıma Kapasitesi: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Örneği (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• SÖZEN, M. (2007). 1982 Sonrasında Türkiye'de Uygulanan Turizm Politikalarının Çanakkale Turizmine Etkileri. Sosyoekonomi, 6(6).
• STAKE, R. (1995). Case study research. Cham: Springer.
• STONE, P. (2013). Dark tourism scholarship: A critical review. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 7(3), 307-318
• SUN, J., & LV, X. (2021). Feeling dark, seeing dark: Mind–body in dark tourism. Annals of Tourism Research, 86, 103087.
• TOPSAKAL, Y., & EKICI, R. (2014). Dark tourism as a type of special interest tourism: dark tourism potential of Turkey. Akademik Turizm ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 325-330
• TOZLU, E., MERCAN, Ş. O., & ATAY, L., (2012). Çanakkale nin Engelli Turizmine İlişkin Durumun Belirlenmesine ve Planlanmasına Yönelik Bir Çalışma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , vol.4, no.1, 1-16.
• TRT HABER (2024, April 12). Gelibolu'ya bu yıl 5 milyon ziyaretçi bekleniyor. Accessed https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/geliboluya-bu-yil-5-milyon-ziyaretci-bekleniyor-850252.html
• WANG, J., WANG, G., ZHANG, J., & WANG, X. (2021). Interpreting disaster: How interpretation types predict tourist satisfaction and loyalty to dark tourism sites. Journal of Destination Marketing & Management, 22, 100656.
• WANG, S., CHEN, S., & XU, H. (2019). Resident attitudes towards dark tourism, a perspective of place-based identity motives. Current Issues in Tourism, 22(13), 1601-1616.
• WINTER, C. (2009). Tourism, social memory and the Great War. Annals of Tourism Research, 36(4), 607-626.
• YILDIRIM, A., & ŞIMŞEK, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ZIINO, B. (2006). Who owns gallipoli? Australia's Gallipoli anxieties 1915–2005. Journal of Australian Studies, 30(88), 1-12.