Mâlikî Fakihi İbnü’l-Kassâr’ın Hayatı, Eserleri ve Usûl Görüşleri

Year 2020, Issue: 36, 417 - 442, 30.10.2020

İslam Demirci

Abstract

Irak Mâlikî ekolü mensupları IV./X. yüzyılda Irak’ta varlık göstermişler, bir taraftan İmam Mâlik’in görüşlerini desteklemeye yönelik hilâf eserleri kaleme alırken diğer taraftan diğer mezhep görüşlerini reddetmeye yönelik eserler yazarak Hanefî ve Şâfiî rakipleri ile mücadelelere girişmişlerdir. Bu mücadelenin bir parçası olmak üzere Mâlikî mezhebinin usulünü tespite yönelik tahrîc metodunu da kullanarak çalışmalar yapmışlar, Mâlikî fıkıh usulünün gelişiminde belirleyici rol oynamışlardır. Öte yandan diğer Mâlikî ekolleri içinde de bu çalışmaların başlamasına katkıda bulunmuşlardır. Aynı dönemde Bağdat’ta yaşayan ve Irak Mâlikî ekolüne mensup fakihlerin önde gelenlerinden biri olan İbnü’l-Kassâr’ın eserleri de bu çerçevede yapılmış çalışmalar olarak değerlendirilmelidir. Bu çalışma kapsamında öncelikle, hem Mâlikî mezhebinin Irak’taki gelişiminde hem de genel olarak Mâlikî mezhebinin teşekkülünde önemli katkıları olan İbnü’l-Kassâr’ın hayatı ve ilmi kişiliği hakkında bilgi verilerek eserleri tanıtılmıştır. Ayrıca İbnü’l-Kassâr’ın, günümüze ulaşan en eski usul eserlerinden ve Mâlikî usul örneklerinden biri olan el-Mukaddime fil-usûl’ü değerlendirilerek, Mukaddime çerçevesinde İbnü’l-Kassâr’ın usul görüşleri üzerinde durulmuştur.

Keywords

Fıkıh, Fıkıh Usulü, Mâlikî Mezhebi, İbnü’l-Kassâr, el-Mukaddime fi’l-usûl

Mâlikî Faqîh Ibn al-Qassar’s Life, Work and Views on Usul al-Fiqh

Abstract

Members of the Iraqi Mâlikî school had a serious presence in Iraq in the IV./X. century; on the one hand, they wrote contrarian pieces to support the views of Imam Mâlik, on the other hand, they wrote pieces aimed at rejecting the views of other sects and entered into serious disputes with their Hanafi and Shafii rivals. As a part of this effort, they carried out studies using the tahrîc method to ascertain the method of the Madhhab Mâlik and played a decisive role in the development of the Mâlikî fiqh method. On the other side, they also made a serious contribution to the initiation of these studies among the other Mâlikî schools. The works of Ibn al-Qassar, who lived in Baghdad in the IV.-X. century and was one of the prominent faqîhs of the Iraqi Mâlikî school, should also be considered as studies carried out within this framework. Ibn al-Qassar made significant contributions to both the development of Madhhab Mâlik in Iraq and the formation of the Madhhab Mâlik in general, and in this study, information on his life and scientific personality is given and his work is introduced. In addition, Ibn al-Qassar’s al-Muqaddimah fi al-usul, one of the oldest works of fiqh and one of the examples of Malikî fiqh is examined and Ibn al-Qassar’s views on fiqh within the framework of Muqaddimah is elaborated.

Keywords

Fiqh, Usul al-Fiqh, Mâlikî, Madhhab Mâlik, Ibn al-Qassar, al-Muqaddimah fi al-Usuly