Researches And Studies On Hunnic Turkish - 23: The Origin And The Meaning Of The Masculine Name Mama ~ Mamas In European Huns, The Masculine Name Manas In Kirghiz And The Feminine Name Mama In Turkish Tribes

Year 2017, Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a Armağan Özel Sayısı (60. Ölüm Yıldönümü Vesilesiyle), 345 - 367, 12.12.2017

Yusuf Gedikli

Abstract

A person which is a member of dynasty, named Mama, is recorded among the European Huns in 434 A.D. During the next eras, name “Mama” was used very common and for both of the genders, for men and women. The most famous woman named Mama is Saltuklu Mama Khatun died in 1200. According to our researches, mas culine form of name Mama means “healthy, fleshy” and feminine form of it means “adorable, beautiful”.
Masculine form of name Mama has many different variations like thick, thin and dimunitive. Also place and line names are derived from this name. In this article we dwelled upon all of these subjects. By the way, the meaning of the name of the protagonist in the Kirghiz epic, Manas, is stated also as “healthy and fleshy”. Meanwhile, I made also an explanation that the lake named Balaton which located in Hungary means “marsh with grass”.
.

Keywords

European Huns, Hunnic Turkish, the male personal name Mama, Mamas, Manas, and female personal name Mama Hatun

HUN TÜRKÇESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA ve İNCELEMELER - 23: AVRUPA HUNLARINDAKİ MAMA ~ MAMAS ERKEK, KIRGIZLARDAKİ MANAS ERKEK, TÜRK KAVİMLERİNDEKİ MAMA KADIN ADLARININ KÖKEN ve ANLAMLARI*

Abstract

Daha sonraki çağlarda Mama erkek ve Mama kadın adı Türk toplumlarında çok yaygın olarak görülmüştür. Mama adlı kadınların en ünlüsü 1200’de ölen Saltuklu Mama Hatun’dur. Araştırmalarımız sonucunda Mama erkek adının “gürbüz, semiz, toplu”, Mama kadın adının “sevimli, güzel” olduğu ortaya çıkmıştır.
Mama erkek adının kalın, ince ve küçültmeli bir çok çeşitlemesi vardır. Ayrıca kişi adından boy ve yer adları meydana gelmiştir. Makalede bunların hepsi üzerinde geniş ölçüde durulmuştur. Bu arada Kırgız destanının erkek kahramanı olan Manas erkek adının da “gürbüz, semiz, toplu” olduğu belirtilmiştir.

Keywords

Avrupa Hunları, Hun Türkçesi, Mama erkek adı, Mama kadın adı, Manas erkek adı, Kırgızlar

References

• Avezov, Muhtar, Abay, Azerbaycan Türkçesine aktaran E. Abasov, Bakü 1954.
• Baskakov, N. A., - Toşçakova, T. M., Altayca - Türkçe Sözlük, haz.lar Emine Gürsoy Naskali - Muvaffak Duranlı, TDK, Ankara 1999
• Bayram, Bülent, Çuvaş Türkçesi - Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Tablet Kitabevi, Konya 2007
• Bek, Aleksandr Aleksandroviç, Moskova Önlerinde - Volokolamsk Şosesi, çev. Naime Yılmaer, May Yayınları, İstanbul 1971
• Caferoğlu, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, 3. b., Enderun Kitabevi, İstanbul 1993
• Ceylan, Emine, Çuvaşça Çok Zamanlı Ses Bilgisi, TDK, Ankara 1997
• Çeneli, İlhan, “Türkmen Türkçesi sözlüğü”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1982-1983
• Çeri, Bahriye, “İstanbulun Gözleri Mahmur ve Şehrengizler İmajı”, Gündoğan Edebiyat, 1997, c. 5, Sayı: 20
• Çulha, Tülay, Karayca - Türkçe Kısa Sözlük Karaycanın Kısa Sözvarlığı, Kebikeç Yayınları, Dil ve Edebiyat Dizisi, İstanbul 2006
• Dâkûkî, İbrahim, Irak Türkmenleri, Dilleri, Tarihleri ve Edebiyatları, Güven Yayınevi, Ankara 1970
• Eberhard, Wolfram, “Çin Kaynaklarına Göre Orta ve Garbi Asya Halklarının Medeniyeti”, Türkiyat Mecmuası, 1940-1942, c. VII-VIII, Cüz 1
• Ebülgazi Bahadır Han, Şecere-i Terakime - Türklerin Soy Kütüğü-, Tercüman 1001 Temel Eser, haz. Muharrem Ergin, t.y.
• Erol, Aydil, Adlarımız, Turan Kültür Vakfı Yayınları, İstanbul 1999
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi, sadeleştiren Tevfik Temelkuran - Necati Aktaş, baskıya haz. Mümin Çevik, Üçdal Neşriyat., İstanbul 1978, 1-2-5-6-7. C
• Gayretullah, Hızırbek, Altay Kartalı Osman Batur, Doğu Türkistan Göçmenler Derneği Yayın¬ları, 4. b., İstanbul 2003
• Gazi Zahirüddin Muhammed Babur, Vekayi - Babur’un Hatıratı, haz. Reşid Rahmeti Arat, TTK, Ankara 1987, c. 2
• Gedikli, Yusuf, “Ezo Gelin ve Ezo Gelin Çorbası : Ezonun Etimolojisi ve Çorbanın Hikâyesi”, Yesevi, Mart 2007, Sayı: 159
• Grek Seyyahı Priskos’a Göre Avrupa Hunları, çev. Ali Ahmetbeyoğlu, TDAV Yayınları., İstanbul 1995
• Goloğlu, Mahmut, Trabzon Tarihi - Fetihten Kurtuluşa Kadar, Ankara 1975
• Gumilev, Eski Türkler, 4. b., Selenge Yayınları, İstanbul 2003
• Güngör, Ali, Benim Kavgam, TKM (Türk Kardeşlik Merkezi) Yayınları, Ankara 2012
• İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, TTK, Ankara 1954
• İnan, Abdülkadir, “Türk destanları”, Türk Dünyası El Kitabı, TKAE Yayınları, Ankara 1976
• Januzakov, T. J. - Esbayeva, K. S., Kazak Türklerinde Kişi Adları, akt. Nurettin Aksu, TDK, Ankara 2003.
• Kafalı, Mustafa, “Suriye Türkleri”, Töre, Nisan 1973, Sayı: 23
• Kaljanova, Elmira, “Kazak Türkçesinde Adlardan Küçültme ve Sevgi Gösteren Adlar Türeten Ekler”, Abay Türkoloji Yıllığı, Almatı 2006
• Kaya, Ömer - Hacı Abdullah Kozan, Mahalli Kelimeler Sözlüğü, Ukde Yayınları, Kahraman¬maraş 2003
• Koç, Kenan - Bayniyazov, Ayabek - Başkapan, Vehbi, Kazakşa - Türikşe Sözdik, Akçağ Yayınevi, Ankara 2003
• Kurat, Akdes Nimet, IV - XIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, 2. b., Murat Kitabevi, Ankara 1992
• Li, Yong-Sŏng, Türk Dillerinde Akrabalık Adları, Simurg Yayınları, İstanbul 1999