Ceza Hukukunda Rızanın İki Boyutu: Tipikliğe Engel Olan Rıza ve Hukuka Uygunluk Nedeni Olan Rıza

Year 2020, Volume: 78 Issue: 3, 1469 - 1523, 10.12.2020

Muhammed Demirel

Abstract

Yaşam, vücut ve cinsel özgürlük gibi birçok alana ilişkin olarak bireysel dokunulmazlıklar söz konusudur. Bu dokunulmaz alanlara kural itibariyle hiçbir şekilde müdahale edilemez. Bununla birlikte kişi, müdahale teşkil eden davranışlara karşı rıza gösterebilir. Kişinin rızası ile birlikte belirli koşulların varlığı halinde bu fiiller haksızlık teşkil etmeyecektir. Bu durum, iki şekilde olabilir. İlk ihtimalde rıza, tipiklik kapsamında yer alabilir ve böylece tipikliğin gerçekleşmesine engel teşkil edebilir. Ya da rıza, hukuka aykırılık unsuru altında bir hukuka uygunluk nedeni olabilir. Böylelikle rızanın konumlandığı yere göre etkisi de değişiklik gösterecektir. Esasen her iki durumda da işlenen fiil, rıza ile meşru olacaktır. Ancak rızanın konumuna göre koşulları ve beraberinde getirdiği sonuçlar değişecektir. İşte bu incelemede konumlandığı yere göre rızanın koşulları ve beraberinde getirdiği sonuçlar, detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Keywords

İlgilinin rızası, rıza ehliyeti, hata, cinsel suçlar, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, konut dokunulmazlığının ihlali, hırsızlık

Supporting Institution

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Two Aspects of Consent in Criminal Law: Consent, Which Prevents the Typical Act and Consent, which is the Justification

Abstract

There are individual immunities in many areas such as life, body and sexual freedom. As a rule, these untouchable areas cannot be affected in anyway. However, a person can give a consent against these kinds of acts. These acts do not constitute injustice in the presence of certain circumstances with the consent of the person. This can be done in two ways. Firstly, the consent can fall into the typicality and thus hinder the realization of the typicality. Secondly the consent can be a justification under the element of illegality. The effect of consent thus depends on where the consent is. In fact, in both cases, the act committed will be legal with consent. However, the conditions and consequences of consent vary according to the position of consent. In this review, the conditions of consent and the consequences of consent are discussed in detail according to its position.

Keywords

Consent of the concerned person, consent capability, mistake, sexual crimes, deprivation of liberty, home invasion, theft

References

• Akkaya Ç, Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar (Adalet, Ankara 2017).
• Amelung K, ‘Über die Einwilligungsfahigkeit’ (ZStW 104, 1992), 525-551; 821-833.
• Amelung K, ‘Willensmangel bei der Einwilligung als Tatzurechnungsproblem’ (ZStW 109, 1997) 490-518.
• Amelung, K and Eymann F, ‘Die Einwilliung des Verletzten im Strafrecht’ (JuS 2001) 937-946.
• Arslantürk M, Türk Ceza Kanunu Uygulamasında Cinsel Suçlar (4. Baskı, Seçkin, Ankara 2018).
• Artuç M, Gökcan HT and Yaşar O, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu (C. 3, Adalet, Ankara 2015).
• Artuk ME, Gökcen A, Alşahin ME and Çakır K, Ceza Hukuku Özel Hükümler (Adalet, Ankara 2018).
• Arzt G, Weber U, Heinrich B and Hilgendof E, Strafrecht Besonderer Teil (3. Auflage, Giese King, 2015).
• Arzt G, Weber U, Heinrich B and Hilgendorf E, Strafrecht Besonderer Teil (2. Auflage, Gieseking, Bielefeld 2009).
• Aydın M, Çocukların Cinsel İstismarı ve Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu (3. Baskı, Seçkin, Ankara 2018).
• Baumann J, Weber U, Mitsch W and Eisele J, Strafrecht Allgemeiner Teil (12. Auflage, Verlag Ersnt und Werner Gieseking, Bielefeld 2016).
• Beckert SM, ‘Einwilligung und Einverständnis’ (JA 2013) 507-511.
• Bergmann A, ‘Die Grundstruktur des rechtfertigenden Notstand (§ 34 StGB)’ (JuS 1989) 109-111.
• Bichlmeier G, ‘Die Wirksamkeit der Einwilligung in einen medizinisch nicht indizierten ärztlichen Eingriff’ (JZ 1980) 53-56.
• Centel N, Zafer H and Çakmut ÖY, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (C. I, Beta, 3. Bası, İstanbul 2016).
• Cihan E, ‘Kişisel Özgürlüğü Sınırlama Cürmü (Hürriyeti Tahdit)’ (İÜHFM 1975) 47-69.
• Çakmut ÖY, ‘Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu (TCK md. 109)’ (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Y. 2013, C. 19, S. 2) 587-602.
• Demir O, ‘Genital Muayene Suçu (TCK m. 287)’, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (C. 5, S. 2, Aralık 2017) 123-147.
• Demirel M, ‘Evi Terk Eden Çocuğu Evlenmek Amacıyla Yanında Tutan Kişinin Fiiline İlişkin Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararının Değerlendirilmesi’ (Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ekim 2018, S. 2, C. XIII) 289-315.
• Demirel M, ‘Uyuşturucu Madde Ticareti Suçlarında Alıcı Kılığına Giren Kolluk Görevlisinin Hukuki Niteliği ve Cezalandırılabilirliği’ (Ceza Hukuku Dergisi, Nisan 2018, Y. 13, S. 36) 101-161.
• Dursun S, ‘Türk Ceza Hukukunda Cinsel Suçlara Genel Bir Bakış’ (Ceza Hukuku Dergisi, Y. 9, S. 24, Nisan 2014) 57-73.
• Dursun S and Bozbayındır A E, ‘Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Manevi Unsurları Meselesi’ (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXIII, S. 1, 2015) 63-90.
• Ekici Şahin M, Ceza Hukukunda Rıza (1. Baskı, On İki Levha, İstanbul 2012).
• Ergün GO, Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu (Çakmak Yayınevi, Ankara 2010).
• Eser A and Eisele J, Schönke/Schroeder Strafgesetzbuch Kommentar (29. Auflage, C. H. Beck, 2014).
• Exner T, ‘Minderjahrige im StGB’ (Jura 2013) 103-110.
• Geerds F, ‘Einwilligung und Einverstandnis des Verletzten im Strafgesetzentwurf’ (ZStW 1953) 42-92.
• Geppert K, ‘Stracrecht: Die mißglückte Bierreise’ (JuS 1975) 384-390.
• Gropengießer H, ‘Die Rechtswidrigkeit bei der Sachbeschädigung’ (JR 1998) 89, 91.
• Gropp W, Strafrecht Allgemeiner Teil (4. Auflage, Springer 2015).
• Heger M, Lackner/Kühl Strafgesetzbuch (29. Auflage, C. H. Beck, 2018).
• Heinrich B, Strafrecht Allgemeiner Teil (4. Auflage, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart 2014).
• Herzberg RD, ‘Rectliche Probleme der rituellen Beschneidung’ (JZ 2009) 332-339.
• Hoffmann-Holland K, Strafrecht Allgemeiner Teil (3. Auflage, Morh Siebeck, Tübingen 2015).
• Jescheck HH and Weigend T, Lehrbuch des Strafrechts Allgemeiner Teil (5. Auflage, Duncker&Humblot, Berlin 1996).
• Kantarcı N, Türk Ceza Hukukunda Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu (Adalet, Ankara 2016).
• Kartal PM, Türk Ceza Hukukunda Çocukların Cinsel İstismarı (Der Yayınları, İstanbul 2014).
• Keskin Kiziroğlu S, 5237 Türk Ceza Kanunu’nda Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu (Adalet, Ankara 2010).
• Kindhäuser U, Strafrecht Allgemeiner Teil (7. Auflage, Nomos, Baden-Baden 2015).
• Kindhäuser U, Strafrecht Besonderer Teil I (4. Auflage, Nomos, Baden-Baden 2009).
• Koca M and Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (11. Bası, Seçkin, Ankara 2018).
• Koca M and Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (5. Bası, Adalet, Ankara 2018).
• Krey V and Esser R, Deutsches Strafrecht Allgemeiner Teil (5. Auflage, Stuttgart 2012).
• Krey V and Heinrich M, Strafrecht Besonderer Teil (Band I, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgaert 2008).
• Kühl K, Lackner/Kühl Strafgesetzbuch (29. Auflage, C. H. Beck, 2018).
• Kühl K, Strafrecht Allgemeiner Teil (8. Auflage, Verlag Franz Vahlen München, 2017).
• Malkoç İ, Açıklamalı Türk Ceza Kanunu (C. 2, Ankara 2013).
• Maurach R, Schroeder FC and Maiwald M, Strafrecht Besonderer Teil (Band 1, 10. Auflage, C. F. Müller, Heidelberg 2009).
• Meran N, Hürriyetten Yoksun Bırakma, Tehdit, Şantaj, Konut Dokunulmazlığını Bozma (Seçkin, Ankara 2014).
• Murmann U, Grundkurs Strafrecht (3. Auflage, C.H. Beck, München 2015).
• Ostendorf H, Kindhäuser/Neumann/Paeffgen Strafgesetzbuch (5. Auflage, Nomos, 2017).
• Otto H, Grundkurs Strafrecht (7. Auflage, De Gruyter Recht, Berlin 2004).
• Önder A, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (4. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1994).
• Özbek VÖ, Doğan K, Bacaksız P and Tepe İ, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (13. Bası, Seçkin, Ankara 2018).
• Özen M, Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersleri (2. Bası, Adalet, Ankara 2017).
• Rackow P, v. Heintschel-Heinegg (Hrsg.), Strafgesetzbuch Kommentar Beck/OK-StGB (39. Edition).
• Rengier R, Strafrecht Allgemeiner Teil (9. Auflage, C. H. Beck, München 2017).
• Renzikowski J, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch: StGB (Band 4, 3. Auflage, C. H. Beck, 2017).
• Roxin C, Strafrecht Allgemeiner Teil (Band I, 4. Auflage, C. H. Beck, München 2006).
• Rönnau T, ‘Grundwissen – Strafrecht: Einwilligung und Einverstandnis’ (JuS 2007) 18-20.
• Rönnau T, ‘Zur Lehre vom bedingten Einverständnis’ (Festschrift für Claus Roxin, 2011) 487-506.
• Savaşçı B, Çocukların Cinsel İstismarı Suçu (Legal, İstanbul 2013).
• Schild W, ‘Eindringen (§ 123 I StGB) bei individuellem Betretungsverbot’ (NStZ 1986) 346-351.
• Schlehofer H, Einwilligung und Einverstandnis (Carl Heymanns Verlag KG, Berlin 1985).
• Schlehofer H, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch: StGB (Band 1, 3. Auflage, C. H. Beck, 2017).
• Schmidhäuser E, Strafrecht Allgemeiner Teil (2. Auflage, J. C. B. Mohr, Tübingen 1975).
• Schmidt R, Strafrecht Allgemeiner Teil (14. Auflage, Bremen 2015).
• Sonnen BR, Kindhäuser/Neumann/Paeffgen Strafgesetzbuch (5. Auflage, Nomos, 2017).
• Sternberg-Lieben D, Schönke/Schroeder Strafgesetzbuch Kommentar (29. Auflage, C. H. Beck, 2014).
• Stratenwerth G and Kuhlen L, Strafrecht Allgemeiner Teil (6. Auflage, Verlag Franz Vahlen München, 2011).
• Taner FG, Türk Ceza Hukukunda Cinsel Özgürlüğe Karşı Suçlar (2. Bası, Seçkin, Ankara 2017).
• Tezcan D, Erdem MR and Önok RM, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku (16. Bası, Seçkin, Ankara 2018).
• Toroslu N, Ceza Hukuku Özel Kısım (Savaş Yayınevi, Ankara 2018).
• Tuğrul AC and Tuğrul MC, Cinsel Dokunulmazlığa Karşı İşlenen Suçlar & Ensest İlişkiler (Ankara 2018).
• Valerius B, v. Heintschel-Heinegg (Hrsg.) Strafgesetzbuch Kommentar, Beck/OK-StGB (39. Edition).
• Weigend T, ‘Über die Begründung der Straflosigkeit bei Einwilligung des Betroffenen’ (ZStW 98 1986), 44-72.
• Welzel H, Das Deutsche Strafrecht (11. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin 1969).
• Wessels J and Hettinger M, Strafrecht Besonderer Teil 1 (35. Auflage, C. F. Müller, Heidelberg 2011).
• Wieck-Noodt B, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch: StGB (Band 4, 3. Auflage, C. H. Beck, 2017).
• Ziegler S, v. Heintschel-Heinegg (Hrsg.), Strafgesetzbuch Kommentar Beck/OK-StGB (39. Edition).