Current Political Developments Between Turkey and the European Union in the Eastern Mediterranean Conflict and Its International Law Aspect

Year 2021, Volume: 79 Issue: 3, 1067 - 1101, 21.09.2021

Tülay Yıldırım Mat Miray Azaklı Köse , Merve İspirli Armağan

Abstract

The Eastern Mediterranean conflict has recently become one of the major issues regarding international relations of Turkey. Developments between Turkey-the Northern Republic of Cyprus bloc and Greece-the Greek Administration of Southern Cyprus (TGASC) bloc, have become a significant subject both for the coastal states of the Eastern Mediterranean region and the member states of the European Union (EU). Focusing on the use of international agreements as the primary means of delimitating the maritime zones has brought about a fevered rush among Eastern Mediterranean coastal states seeking to conclude agreements as quickly as possible. The evidence after the conclusion of the agreements indicates that there may well be overlapping maritime zones in the region. Turkey has announced that the agreements concluded between TGASC under the name of the Republic of Cyprus and certain other states have been deemed invalid by Turkey. This article will analyze the primary legal and political reasons for this Eastern Mediterranean conflict as well as current political developments between Turkey and the EU on the subject.
Moreover, the boundaries determined by the agreement on the delimitation of the maritime zones between Turkey and Libya concluded in 2019 are located in the exclusive economic zone claimed by Greece. The EU has announced strict economic and political sanctions against Turkey, siding with Greece. This EU attitude may affect the negotiations and outcome. Given that TGASC and Greece are parties to the dispute, the core of the problem is to what extent islands will affect the delimitation of the maritime zones. At this point, equitable principles should and are applicable also to the islands. Finally, the ultimate principles that will apply to the dispute in question are discussed in the final section of the article.

Keywords

Eastern Mediterranean, the European Union, Cyprus, the delimitation of the maritime zones, exclusive economic zone, continental shelf

Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Doğu Akdeniz Meselesine İlişkin Güncel Siyasi Gelişmeler ve Meselenin Uluslararası Hukuk Boyutu

Abstract

Doğu Akdeniz meselesi son dönemde Türkiye’nin uluslararası ilişkilerindeki en önemli sorunlardan biri haline gelmiştir. Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne karşı Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi bloğu arasında yaşanan gelişmeler, bölgede kıyısı bulunan diğer devletlerle birlikte Avrupa Birliği ülkeleri için de oldukça önemli bir hâle gelmiştir. Bu makalede Doğu Akdeniz meselesinin hukuki ve siyasi temel sebeplerine değinilmiş ve meseleye ilişkin Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki güncel siyasi gelişmeler irdelenmiştir. Deniz yetki alanlarının esas olarak devletler arasında akdedilecek anlaşmalar ile belirlenmesi prensibi, Doğu Akdeniz’e kıyısı olan devletleri bir antlaşma akdetme yarışına sokmuştur. Ancak bu antlaşmalar neticesinde ortaya çıkan tablo, Doğu Akdeniz’de birbiri ile çakışan deniz yetki alanlarının oluştuğunu göstermektedir. Türkiye, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Kıbrıs Cumhuriyeti sıfatıyla diğer devletlerle yaptığı anlaşmaları hükümsüz kabul ettiğini ifade etmektedir. Türkiye’nin 2019’da Libya ile akdetmiş olduğu deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin antlaşma ile belirlenen sınır ise Yunanistan’ın iddia ettiği münhasır ekonomik bölgede yer almaktadır. Diğer yandan Doğu Akdeniz konusunda Yunanistan’dan taraf olan Avrupa Birliği, Türkiye’ye karşı sert yaptırımların uygulanmasını dile getirmektedir. Avrupa Birliği’nin bu tavrı müzakerelerin yürütülmesini ve elde edilecek sonucun içeriğini etkileyebilecek niteliktedir. Belirtmek gerekir ki, hem Güney Kıbrıs Rum Yönetimi hem de Yunanistan’ın tarafı olduğu bu uyuşmazlıkta problemin özünü deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında adalara nasıl bir etki tanınacağı sorusu oluşturmaktadır. Bu noktada adaların da deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında hakça ilkelere tâbi olduğu açıktır. Bu nedenle makalenin son kısmında söz konusu somut uyuşmazlık özelinde hangi ilkelerin gündeme gelebileceği incelenmiştir.

Keywords

Doğu Akdeniz, Avrupa Birliği, Kıbrıs, deniz yetki alanlarının sınırlandırılması, münhasır ekonomik bölge, kıta sahanlığı

References

• 1958 Kıta Sahanlığı Sözleşmesi, United Nations, Treaty Series, vol. 499, 311.
• 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, <https://denizmevzuat.uab.gov.tr/uploads/pages/uluslararasi-sozlesmeler/denizhukuku.pdf>, Erişim Tarihi 24 Aralık 2020
• ‘A Law to Provide for the Proclamation of the Exclusive Economic Zone By Republic of Cyprus’ (UN, 2 Nisan 2004) <https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/cyp_2004_eez_proclamation.pdf> Erişim tarihi 27 Kasım 2020.
• Açıkgönül Y E, Deniz Yetki Alanlarının Hakça İlkeler Çerçevesinde Sınırlandırılması (Legal Yayıncılık 2012)
• 'Agreement Between The Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone' (UN, 2003) <https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/EGY-CYP2003EZ.pdf> Erişim tarihi 27 Kasım 2020.
• 'Agreement Between The Government of the State of Israel and the Government of the Republic of Cyprus on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone' (UN, 2010) <https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/cyp_isr_eez_2010.pdf> accessed 27 November 2020.
• Aksar Y, ‘Is Delimitation of the Continental Shelf and the Exclusive Economic Zone by Arbitrators or the ICJ Really Governed by Legal Rules, or Should It More Accurately Be Seen as a Matter of Arbitrator s (or Judge’s) Discretion?’ in Abuzer Kendigelen (eds), Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı Cilt: II (Beta Yayıncılık 2001)
• Aksar Y, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk II (Seçkin Yayıncılık 2013)
• Aksu, F “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu ve Türkiye-AB İlişkileri”, in Sertaç Hami Başeren (eds), Doğu Akdeniz'de Hukuk ve Siyaset, (A.Ü. SBF Yay., 2013) 159-196.
• Antonopoulos, P ‘Cyprus is reopening relations with Syria’ (Greek City Times, 2020) <https://greekcitytimes.com/2020/05/13/cyprus-is-reopening-relations-with-syria> Erişim Tarihi 26 Kasım 2020.
• Avrupa Komisyonu Türkiye Raporu (2020) <https://www.ab.gov.tr/siteimages/trkiye_raporustrateji_belgesi_2020/turkey_report_30.10.2020.pdf> Erişim tarihi 15.01.2021.
• Barbados/Trinidad Tobago Davası, Arbitration between Barbados and the Republic of Trinidad and Tobago, relating to the delimitation of the exclusive economic zone and the continental shelf between them, decision of 11 April 2006 United Nations Reports of International Arbitral Awards Vol XXVII 147-251.
• Başeren, S H ‘Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı’ (2010) 8(14) Stratejik Araştırmalar Dergisi 129.
• Başeren, S H ‘Mısır-Yunanistan anlaşması ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Uygulamaları’ (AA, 2020) <https://www.aa.com.tr/tr/analiz/misir-yunanistan-anlasmasi-ve-turkiye-nin-dogu-akdeniz-deki-uygulamalari/1953584> Erişim tarihi 28 Kasım 2020.
• Bayıllıoğlu U, ‘Uluslararası Adalet Divanının Romanya ile Ukrayna Arasındaki Deniz Alanı Sınırlandırmasında Serpents Adasının Etkisine İlişkin Tespitleri’ (2010) 7(1) Cankaya University Journal of Law 23.
• BM Güvenlik Konseyi’nin 186 nolu kararı (4 Mart 1964) UN Doc S/RES/186.
• BM Güvenlik Konseyi’nin 541 nolu kararı (18 Kasım 1983) UN Doc S/RES/541.
• Butler, D and Gumrukcu, T ‘Turkey Signs Maritime Boundaries Deal with Libya amid Exploration Row' (Reuters, 28.11.2019) < https://www.reuters.com/article/us-turkey-libya/turkey-signs-maritime-boundaries-deal-with-libya-amid-exploration-row-idUSKBN1Y213I> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• Cafiero, G ‘Why is Greece mending relations with Assad?’ ( Middle East Eye, 2020) <https://www.middleeasteye.net/opinion/greece-syria-assad-mending-relations-turkey-threat> Erişim tarihi 26 Kasım 2020.
• Can, F 'Doğu Akdeniz'de Ne Kadar Doğal Gaz Var?' (Euronews, 2020) <https://tr.euronews.com/2019/12/31/dogu-akdeniz-ne-kadar-dogal-gaz-rezervi-var-en-buyuk-payi-hangi-ulkeler-alacak> Erişim tarihi 26 Kasım 2020.
• ‘Certificate of Registration’ (UN, 11 Aralık 2019) <https://treaties.un.org/doc/Treaties/2019/12/20191211%2002-58%20PM/Other%20Documents/COR-Reg-56119-Sr-69975.pdf> Erişim tarihi 28 Kasım 2020.
• Corbet, S “Southern EU Leaders Urge Turkey to End ‘Unilateral’ Actions,” (The Washington Post, 10.09.2020) <https://www.washingtonpost.com/world/national-security/macron-urges-tough-eu-stance-against-turkish-provocations/2020/09/10/5a53f3dc-f356-11ea-8025-5d3489768ac8_story.html> Erişim Tarihi 1 Şubat 2021.
• Doğru S, ‘Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Bölgedeki Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge Alanlarının Sınırlandırılması’ (2015) 119 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 503
• Duran, H “BM ve AB Çerçevesinde Kıbrıs Sorununa Güncel Bir Bakış” (2008) 21 Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 119-139.
• ‘Eastmed’ (2020) <http://www.igi-poseidon.com/en/eastmed> Erişim Tarihi 28 Kasım 2020.
• Elhennawy, N "Egypt, Greece Sign Maritime Deal to Counter Libya-Turkey One" The Washington Post, 2020) <https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/egypt-greece-sign-maritime-deal-to-counter-libya-turkey-one/2020/08/06/896646a8-d802-11ea-a788-2ce86ce81129_story.html> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• Ergüven N S, ‘Karadeniz’de Deniz Alanı Sınırlandırması Davası (Romanya/Ukrayna) ve Uluslararası Hukuk Açısından Etkileri’ (2014) 63(2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 309-328.
• Ermağan, İ ve Karcı, A “Avrupa Birliği’nin Yumuşak Güç Uygulamaları”, in Dr. Ayhan Nuri Yılmaz ve Dr. Gökmen Kılıçoğlu (eds), Yumuşak Güç ve Kamu Diplomasisi Üzerine Akademik Analizler, (Nobel Yayıncılık, 2018) 411-437.
• Eritre/Yemen Davası, Eritrea-Yemen Arbitration (Second Stage: Maritime Delimitation) (2001) 40(4) International Legal Materials 983.
• “European Council Conclusions” (12-13 December 2019) https://www.consilium.europa.eu/en/meetings/european-council/2019/12/12-13/ Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• European Council, “Statement of the Members of the European Council,” SN 18/21, 25 March 2021.
• "European Foreign Affairs Council Conclusions" (13 Temmuz 2020) <https://www.consilium.europa.eu/en/meetings/fac/2020/07/13/ > Erişim tarihi1 Şubat 2021.
• European External Action Service, “Statement by the High Representative/Vice-President Josep Borrell on Renewed Drilling Activities by Turkey in the Eastern Mediterranean", (16 Ağustos 2020) <https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/84111/statement-high-representativevice-president-josep-borrell-renewed-drilling-activities-turkey_en> Erişim Tarihi 1 Şubat 2021.
• European External Action Service, "Video Conference of Foreign Affairs Ministers: Main Outcomes", (14 Ağustos 2020) <https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/84103/video-conference-foreign-affairs-ministers-main-outcomes_en> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• Evans M D, International Law (Oxford University Press 2003)
• Fransa/Kanada Davası, Court of Arbitration for the Delimitation of Maritime Areas between Canada and France: Decision in Case concerning Delimitation of Maritime Areas(St. Pierre and Miquelon), 1992 International Legal Materials 31(5) 1145.
• 'Granted Licences' (2020) <http://www.mcit.gov.cy/mcit/hydrocarbon.nsf/page16_en/page16_en?OpenDocument> Erişim tarihi 27 Kasım 2020.
• “Greece, Israel, Cyprus Sign Deal for EastMed Gas Pipeline,” (Kathimerini, 02.01.2020) <https://www.ekathimerini.com/248073/article/ekathimerini/news/greece-israel-cyprus-sign-deal-for-eastmed-gas-pipeline> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• "Greece to Request EU Foreign Affairs Council Emergency Meeting amid Tensions over Turkish Drilling", (Euronews, 2020), <https://www.euronews.com/2020/08/10/tensions-grow-between-greece-and-turkey-over-exploratory-drilling> Erişim Tarihi 1 Şubat 2021.
• Gur, V T “Turkey’s Isolation From The Regionalization Process in The Eastern Mediterranean: A Case Study of The Eastern Mediterranean Gas Forum (EMGF)” (Master thesis, Ihsan Dogramaci Bilkent University 2020).
• Guyana/Surinam Davası, Award in the arbitration regarding the delimitation of the maritime boundary between Guyana and Suriname, Award of 17 September 2007 United Nations Reports of International Arbitral Awards Vol XXX para. 340–341; Bangladeş/Hindistan Davası, Award of 7 July 2014 <https://pcacases.com/web/sendAttach/383> Erişim tarihi 24 Aralık 2020.
• Hoffmann, C “Turkey-Greece conflict in eastern Mediterranean is less about gas than vaccum left by Trump,” (The Conversation,18.08.2020) <https://theconversation.com/turkey-greece-conflict-in-eastern-mediterranean-is-less-about-gas-than-vaccuum-left-by-trump-144691> Erişim Tarihi 1 Şubat 2021.
• ‘Italy, Cyprus Say Turkey-Libya Maritime Deal 'Unacceptable,’ (ABC News, 29.01.2020), <https://abcnews.go.com/International/wireStory/italy-cyprus-turkey-libya-maritime-deal-unacceptable-68618477> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• İngiltere/Fransa Kıta Sahanlığı Davası, Delimitation of the Continental Shelf between the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, and the French Republic (UK, France), International Law Reports, Vol. 54, 6.
• 'Joint Declaration Adopted by the Ministers of Foreign Affairs of Cyprus, Egypt, France, Greece and the United Arab Emirates', (11 Mayıs 2020) <https://www.mfa.gr/en/current-affairs/statements-speeches/joint-declaration-adopted-by-the-ministers-of-foreign-affairs-of-cyprus-egypt-france-greece-and-the-united-arab-emirates-11052020.html> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• Jan Mayen Davası, Maritime Delimitation in the Area between Greenland and Jan Mayen, Judgment, I.C.J. Reports 1993, 38.
• Katar/Bahreyn Davası, Maritime Delimitation and Territorial Questions between Qatar and Bahrain, Merits, Judgment, I. C. J. Reports 2001, 40.
• Kamerun/Nijerya Davası, Land and Maritime Boundary between Cameroon and Nigeria (Cameroon v. Nigeria: Equatorial Guinea intervening), Judgment, I. C. J. Reports 2002, 303.
• Karbuz, S “Geostrategic Importance of East Mediterranean Gas Resources,” (2018) Energy Economy, Finance and Geostrategy 237-255.
• Karbuz, S ‘Doğu Akdeniz’de ne Kadar Doğal Gaz Var?’ (2019) 12 Bilkent Enerji Notları, <https://drive.google.com/open?id=1DLMx9kmHcB2P2cTz73jp7yEmooehSDj9 > Erişim tarihi 22 Kasım 2020.
• Kaya, İ S 'Uluslararası Deniz Hukuku Çerçevesinde Doğu Akdeniz'deki Petrol Ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye'nin Hukuki Konumu' (PhD, Kırıkkale Üniversitesi 2014)
• ‘Kıbrıs’ <http://www.mfa.gov.tr/kibris.tr.mfa> Erişim tarihi 23 Kasım 2020 'KKTC' (TPAO) <https://www.tpao.gov.tr/kktc> Erişim tarihi 27 Kasım 2020.
• Koutantou, A ‘Greece, Israel, Cyprus sign EastMed gas pipeline deal’ (Reuters, 2020) https://www.reuters.com/article/us-greece-cyprus-israel-pipeline-idUSKBN1Z10R5 Erişim tarihi 28 Kasım 2020.
• Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davası, Judgment, I.C.J. Reports 1969, 3.
• Letter dated 11 July 2019 from the Chargé d’affaires a.i. of the Permanent Mission of Cyprus to the United Nations addressed to the Secretary-General Doc. A/73/944 (United Nations 2019) < https://undocs.org/en/A/73/944> Erişim tarihi 28 Kasım 2020.
• Letter dated 13 November 2019 from the Permanent Representative of Cyprus to the United Nations addressed to the Secretary-General Doc. A/74/549 (United Nations 2019) < https://undocs.org/A/74/549> Erişim tarihi 28 Kasım 2020.
• Letter dated 18 March 2020 from the Permanent Representative of Turkey to the United Nations addressed to the Secretary-General, United Nations General Assembly Doc. A/74/757 (United Nations 2020) <https://undocs.org/en/A/74/757> Erişim Tarihi 24 Aralık 2020.
• Libya-Malta Kıta Sahanlığı Davası, Continental Shelf (Libyan Arab Jamahiriya/Malta), Judgment, I. C.J. Reports 1985, 13.
• Maine Körfezi Davası, Delimitation of the Maritime Boundary in the Gulf of Maine Area, Judgment, I. C.J. Reports 1984, 246.
• ‘No Big Impact on Turkey-EU Relations From Gas Drilling Spat - Pundits,’ (Sputnik International, 16.07.2019) <https://sptnkne.ws/7ppp> Erişim tarihi : 1 Şubat 2021.
• Özarslan, B B 'Uluslararası Hukuk ve Avrupa Birliği Hukuku Açısından Kıbrıs Sorunu' (PhD, Dokuz Eylül Üniversitesi 2006)
• Peru/Şili Davası, Maritime Dispute (Peru v. Chile), Judgment, I.C.J. Reports 2014, 3. Romanya/Ukrayna Davası, Maritime Delimitation in the Black Sea (Romania v. Ukraine), Judgment, I.C.J. Reports 2009, 61.
• Shaw M N, International Law (Cambridge University Press 2017)
• Stanic, A ve Karbuz, S 'The Challenges Facing Eastern Mediterranean Gas and How International Law Can Help Overcome Them' (2020) Journal of Energy & Natural Resources Law <https://doi.org/10.1080/02646811.2020.1816739> Erişim tarihi 22 November 2020.
• Taşçıoğlu, Ö L “GKRY'nin Münhasır Ekonomik Bölge Anlaşmaları ve Petrol ve Doğal Gaz Arama Çalışmaları” (2018) 4 Social Sciences Studies Journal 5697-5709.
• 'TC Dışişleri Bakanlığı'nın GKRY'nin AB Üyeliği ile ilgili Açıklaması' (2004) <http://www.mfa.gov.tr/tc-disisleri-bakanligi_nin-gkry_nin-ab-uyeligi-ile-ilgili-aciklamasi-_1-mayis-2004_.tr.mfa> Erişim tarihi 23 Kasım 2020.
• Tanaka Y, The International Law of the Sea (Cambridge University Press, 2019)
• Temizer, M 'Türkiye'nin Denizlerdeki Enerji Filosu' (AA, 2020) <https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiyenin-denizlerdeki-enerji-filosu/1949802> Erişim tarihi 26 Kasım 2020.
• Tunus-Libya Kıta Sahanlığı Davası, Continental Shelf (Tunisia/Libyan Arab Jamahiriya), Judgment, I.C.J. Reports 1982, 18.
• ‘Turkish and Greek Warships Collide in Eastern Mediterranean,’ (Independent, 14.08.2020) <https://www.independent.co.uk/news/world/europe/turkey-greece-war-mediterranean-erdogan-ships-collide-a9670416.html> Erişim tarihi 1 Şubat 2021.
• 'Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Akdeniz’de Kıta Sahanlığı Sınırlandırılması Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun' (12.07.2012) <https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/07/20120712-3.htm> Erişim tarihi 26 Kasım 2020.
• ‘Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti Arasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına ilişkin Mutabakat Muhtırası’ (Resmi Gazete, 7 Aralık 2019) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-3.pdf Erişim tarihi 28 Kasım 2020.
• 'Türkiye – KKTC Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Dışişleri Bakanlığı Basın Açıklaması' (2011) <http://www.mfa.gov.tr/no_-216_-21-eylul-2011-turkiye-_-kktc-kita-sahanligi-sinirlandirma-anlasmasi-imzalanmasina-iliskin-disisleri-bakanligi-basin-ac_.tr.mfa> Erişim tarihi 26 Kasım 2020.
• Tzimitras, H ve Hatay, M 'The Need For Realism: Solving The Cyprus Problem Through Linkage Politics' (2016) Turkey Project Policy Paper 9 <https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/10/turkey_20161005_cyprus_problem.pdf> Erişim tarihi 23 Kasım 2020.
• Vatansever, M 'Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi' (2010) 12 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1487-1530.
• ‘What the world said after referanda?’ (2004) < http://www.mfa.gov.tr/what-the-world-said-after-the-referanda.en.mfa> Erişim tarihi 31 Ocak 2021.
• Yaycı C, ‘Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye’ (2012) 4(6) Bilge Strateji 1-70.
• Yüksel, C ve Baran, D ‘Uluslararası Hukukta Doğu Akdeniz Krizi ve Türkiye ile Libya Arasındaki Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma Mutabakatının Değerlendirilmesi’ (2020) 40(1) PPIL https://doi.org/10.26650/ppil.2020.40.1.0019 Erişim tarihi 28 Kasım 2020.