Gender Perception Analysis of Istanbul University Law Faculty Students within the Framework of Developing a Law Education Model Based on Gender Equality

Year 2022, Volume: 80 Issue: 4, 1413 - 1470, 31.12.2022

Sevtap Metin Ülker Yükselbaba Sevgi Kayak Verda Neslihan Akün

Abstract

Our study aims to measure the gender perception of law students and to propose tools that will eliminate gender inequality in law education. The law, as an institution that seeks to achieve justice, must also eliminate gender-based injustices, and “If law stands for justice, it must be justice for all.”2 Whether the perception of law and gender has anything to do with law education is an issue that needs to be surveyed. Is it possible for law education to try to change the patriarchal understanding of gender, or is this field entirely up to the personal preferences of the lawyers? In other words, is law education at the level that would provide lawyers with an egalitarian perception of gender? There is no original study on this subject involving students enrolled at law departments in Turkey. Therefore, determining the situation of gender perception in law departments is the first step in developing gender-sensitive education models. This study aims to measure the gender perceptions of Istanbul University Faculty of Law students. For this purpose, the Gender Perception Scale (GPS), developed and proven to be valid and reliable by Altınova and Duyan (2013), was used to determine and evaluate the gender perceptions of the respondents. In addition to the 25-question survey (quantitative), we prepared an eight-question survey (8 qualitative) specifically for law students. In this study, a survey (quantitative and qualitative) was conducted with the voluntary participation of 524 students (there was an “informed voluntary consent form” at the beginning of the survey text). As a result of the quantitative survey, it was concluded that the gender perception of law students at the Istanbul University Faculty of Law ranked quite high in a positive direction. This result was also confirmed by the answers received for the qualitative questions.

Keywords

Law, Law Education, Law Students, Gender, Gender Equality, Positive Discrimination

Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Dayalı Bir Hukuk Eğitimi Modeli Geliştirilmesi Çerçevesinde İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısı Analizi

Abstract

Çalışmamızın amacı hukuk öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algısını ölçmek ve buradan yola çıkarak toplumsal cinsiyet eşitsizliğini hukuk eğitiminde ortadan kaldıracak araçlar ileri sürmektir. Hukuk, adaleti sağlamaya çalışan bir kurum olarak, toplumsal cinsiyete dayalı adaletsizlikleri de ortadan kaldırmalıdır ve “Eğer hukuk adaleti temsil ediyorsa, herkes için adil olmalıdır.”1 Hukuk ile toplumsal cinsiyet algısının, hukuk eğitimi ile bir ilgisinin olup olmadığı ise araştırılması gereken bir konudur. Hukuk eğitiminin ataerkil toplumsal cinsiyet anlayışını değiştirmek için bir uğraş vermesi söz konusu mudur yoksa bu alan tamamen hukukçuların kişisel tercihlerine mi kalmıştır? Başka deyişle hukuk eğitimi hukukçulara eşitlikçi bir toplumsal cinsiyet algısı kazandıracak düzeyde midir? Bu konuda Türkiye’de hukuk fakültelerinde hukuk öğrencileriyle yapılmış özgün bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle hukuk fakültelerinde toplumsal cinsiyet algısına dair bir durum saptaması, toplumsal cinsiyete duyarlı eğitim modellerinin geliştirilmesinin ilk basamağıdır. Bu çalışmanın amacı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algılarını ölçmektir. Bu amaca yönelik olarak, bireylerin toplumsal cinsiyet algılarını belirlemek ve değerlendirmek üzere Altınova ve Duyan tarafından (2013) geliştirilmiş, geçerliliği ve güvenilirliği kanıtlanmış olan Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği (TCAÖ) kullanılmıştır. Bu ölçek dâhilinde 25 soruluk (nicel) anketle birlikte tarafımızdan hukuk öğrencilerine özgülenmiş sekiz soruluk (8 nitel) anket hazırlanmıştır. Ardından toplamda 524 öğrenciden gönüllü katılımlarıyla (anket metninin başında “bilgilendirilmiş gönüllü onam formu” yer almaktadır) anket (nicel ve nitel olmak üzere) yapılmıştır. Nicel anketin sonucunda İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algısının olumlu yönde çok yüksek olduğu sonucuna ulaşılmış ve bu sonuç nitel sorulara verilen cevaplarla da teyit edilmiştir.

Keywords

Hukuk, Hukuk Eğitimi, Hukuk Fakültesi Öğrencileri, Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Pozitif Ayrımcılık, Law, Law Education, Law Students, Gender, Gender Equality, Positive Discrimination

References

• Acar Erdol T, ‘Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)’ (2017) 42 (190) Eğitim ve Bilim Dergisi 39-65. google scholar
• Alabaş R, Akyüz Hİ, Kamer ST, ‘Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algılarının Belirlenmesi’ (2019) 16 (44) Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 433-434. google scholar
• Altınova HH, Duyan V, ‘Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması’ (2013) 24 (2) Toplum ve Sosyal Hizmet 9-22. google scholar
• Arat N, ‘Feminist Hukuk’ (2006) 9 İUKAD 53-65. google scholar
• Baer JA., ‘Feminist Theory and the Law’ (ed) Robert E. Goodin, The Oxford Handbook of Political Science (Oxford University Press, 2015) 1-17. google scholar
• Bakırcı K, “İstanbul Sözleşmesi” (2015) 4 Ankara Barosu Dergisi 133-204 < http://www.ankarabarosu. org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2015-4/7.pdf > Erişim Tarihi 09 Nisan 2020. google scholar
• Balaban Salı J, “Verilerin Toplanması”, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Ed. Ali Şimşek (Anadolu Üniversitesi Yayını 2018), 136. google scholar
• Barry NP, Modern Siyaset Teorisi (Mustafa Erdoğan, Yusuf Şahin çevr, 2. Bası, Liberte Yayınları 2004). google scholar
• Beauvoir S, The Second Sex, (First Vintage Books Edition 2011). google scholar
• Berk SK, ‘Hukuk Mesleğinde Kadın’ (2012) 2 (98) Güncel Hukuk Dergisi < http://www. guncelhukuk.com.tr/calisma-yasami/hukuk-mesleginde-kadin.html > Erişim Tarihi Erişim Tarihi 11 Mart 2020 google scholar
• Berk SK, ‘Toplumsal Cinsiyet ve Profesyonelleşme: Hukuk Mesleğinde Kadın Örneği’ (2013) 16 (1) Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 74-103. google scholar
• Bhasin K, Toplumsal Cinsiyet (Çev. Kader Ay, Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları, 2003). google scholar
• Bora A, ‘Kamusal Alan/Özel Alan: Mahrumiyet-Özgürleşme İkileminin Ötesi’ (1997) 75 Toplum ve Bilim 85-93. google scholar
• Boyd KS, ‘Glass Ceiling’ (ed) Thousand Oaks Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society 549552, < https://edge.sagepub.com/system/files/15_GlassCeiling.pdf 05/10/2020 > Erişim Tarihi 01 Mart 2021 google scholar
• Butler J, Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (Başak Ertür çev, 2. Bası, Metis Yayınları, 2010). google scholar
• Cüceloğlu D, İnsan ve Davranışı (22. Bası, Remzi Kitabevi, 2011). google scholar
• Çakır S, ‘Feminizm; Ataerki İktidarın Eleştirisi’ 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler (4. Bası, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010). google scholar
• Dinler V, ‘Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Hukuk’ < http://veyseldinler.com/wp-content/ uploads/2018/09/Toplumsam-Cinsiyet-Eşitliği-ve-Hukuk-8.-hafta.pdf > Erişim Tarihi 02 Mayıs 2020. google scholar
• Dökmen Z. Y, Toplumsal Cinsiyet (Sistem Yayınları, 2006). google scholar
• Düzkan A, “İkinci Dalga Feminizm,” Amargi: Feminizm Tartışmaları, (S.S. Kadın Bilimsel Araştırma ve Dayanışma Yayıncılık Kooperatifi, Kasım 2011), 175-192. google scholar
• Elliott A, Çağdaş Sosyal Teoriye Giriş (Dipnot Yayınları, 2016). google scholar
• Esen Y, ‘Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitiminde Toplumsal Cinsiyet Duyarlılığını Geliştirme Amaçlı Bir Çalışma’ (2013) 38 (169) Eğitim ve Bilim 280-295. google scholar
• Charlotte PG, Kadınlar Ülkesi (Seher Özbay çev, Otonom Yayıncılık, 2007). google scholar
• Gönenç İK, Topuz Ş, Yılmaz Sezer N, Yılmaz S, Büyükkayacı Duman N, ‘Toplumsal Cinsiyet Dersinin Toplumsal Cinsiyet Algısına Etkisi’ (2018) 7 (1) Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2229. google scholar
• Harris J. W., ‘Legal Philosophies’ (2. Bası, Oxford University Press, 2004). https://istatistik.yok. gov.tr/ Erişim Tarihi 12 Mart 2021. google scholar https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/a062014e-6b7b-4ff7-bc47-4ba6a4478b6b.pdf Erişim Tarihi 07 Şubat 2020. google scholar
• Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi <https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120308M1-1.htm> Erişim Tarihi 02 Mayıs 2020. google scholar
• https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=105610501 Erişim Tarihi 12 Kasım 2020. google scholar
• https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=105630092 Erişim Tarihi 12 Kasım 2020. google scholar
• İçli G, ‘Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları Ve Küreselleşme’ (2018) 30 Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 133-143. google scholar
• Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye edilmesine Dair Sözleşme https://www.tbmm.gov. tr/komisyon/kefe/docs/cedaw.pdf. Erişim Tarihi 5 Haziran 2020. google scholar
• Korkmaz A, Başer M, ‘Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Ataerkillik ve İktidar İlişkileri’ (2019) 28 (1) STED 71-76. google scholar
• Kurtdaş EM, Tuncer M, ‘Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algıları (İnönü Üniversitesi Örneği)’ (2020) 35 Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 282-321. google scholar
• Kümbetoğlu B, ‘Değersizleştirme: Kadın Bedeninin Maruz Kaldığı Şiddet’ Kadın ve Bedeni (Ayrıntı Yayınları, 2010) 37-61. google scholar
• Kymlicka W, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, (Çev. Ebru Kılıç, 3. Bası, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016). google scholar
• MacKinnon CA, ‘Feminism in Legal Education’ (1989) 85 (1) Legal Education < http://www. austlii.edu.au/au/journals/LegEdRev/1989/7.html > Erişim Tarihi 15 Şubat 2021 google scholar
• MacKinnon CA, Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru ( Çev. Türkan Yöney, Metis Yayıncılık, 2003). google scholar
• McGinley AC, “Reproducing Gender on Law School Faculties”, Scholarly Works, 2009, 172, <https://scholars.law.unlv.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1163&context=facpub> (99-155) Erişim Tarihi 10 Nisan 2020. google scholar
• Oakley A, Sex, Gender and Society (Ashgate 1985). google scholar
• Oder BE, ‘Yargıda Kadın Temsili ve Türkiye’ (2019) TESEV Değerlendirme Raporları < https:// www.tesev.org.tr/wp-content/uploads/Bertil.Oder_.yargida.kadin_.temsili.ve_.turkiye.pdf. > Erişim Tarihi 9 Nisan 2020. google scholar
• Özdemir L, Batga B, Uçar B, ‘Öğrencilerin Toplumsal Cinsiyet Algılarını Etkileyen Demografik Niteliklerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma’ (2019) 10 (24) Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 212-228. google scholar
• Özdemir O, ‘Tecavüzü, Hegemonik Erkeklik Zemininden Kavramak...’ (2010) 2 FeDergi 75-90 < http://cins.ankara.edu.tr/tecavuz.html > Erişim Tarihi 15 Mayıs 2015. google scholar
• Özden YG, ‘Hukukçunun Sorumluluğu’ (2013) 1 Ankara Barosu Dergisi 371-380. google scholar
• Rousseau JJ, Emile Ya da Eğitim Üzerine (Çev. Yaşar Avunç, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2009). google scholar
• Sancar S, Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar (4. Bası, İletişim Yayınları 2017). google scholar
• Selçuk FÜ, Tuzlukaya ŞE, ‘Çalışma Yaşamı ve Kadın’, Ed. Lerzan Gültekin vd (Atılım Üniversitesi Yayınları 2013) Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları 4-16. google scholar
• Siyez DM, Soylu Y, Demirgürz G, ‘Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısının Toplumsal Cinsiyet Rolü ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre İncelenmesi’ (2017) 18 (1) E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 46-63. google scholar
• Smith P, ‘Feminist Jurisprudence’ ed. Dennis Patterson A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory (2. Bası, Wiley-Blackwell, 2010) 290-298. google scholar
• Şimşek A, “Araştırma Modelleri”, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Ed. Ali Şimşek (Anadolu Üniversitesi Yayını, 2018), 80-107. google scholar
• TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, ‘Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013’ < https://www.bpwankara.org/cms-uploads/kadinin-statusu-gm-toplumsal-cinsiyet-esitligi-ulusal-eylem-plani.pdf > Erişim Tarihi 04 Haziran 2020. google scholar
• Tekin ÖA, ‘Turizm Sektöründe Toplumsal Cinsiyet Algısı: Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma’ (2017) 4 (12) Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 675. google scholar
• Uygur G, ‘Toplumsal Cinsiyet ve Adalet: Hukuk Adaletsizdir’ (2015) 4 Ankara Barosu Dergisi 121-132. google scholar
• Uygur G, Özdemir N, ‘Hukuk Eğitiminde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine İlişkin Problemler ve Çözüm Önerileri: Etik Temelde Bir Arayış-Dönüşüm İlkesi I’ Hukuk ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları (Seçkin Yayınları, 2018). 57-92. google scholar
• Vefikuluçay Yılmaz D, Zeyneloğlu S, Kocaöz S, Kısa S, Taşkın L, Eroğlu K, ‘Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Görüşleri’ (2009) 6 (1) Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 775-792. google scholar
• Wacks R, Hukuk Kuramını Anlamak (Fatma Süzgün, Şahin Ünver çevr, Astana Yayınları, 2017). google scholar
• Wallace RA, Wolf A, Çağdaş Sosyoloji Kuramları (Leyla Elburuz, M. Rami Ayas çevr, 3. Bası, Doğu Batı Yayınları, 2012). google scholar
• Waters M, Modern Sosyoloji Kuramları (Zafer Cirhinlioğlu çev, Gündoğan Yayınları, 2008). google scholar
• Yzerbyt V, Schadron G, ‘Kalıpyargılar ve Sosyal Yargı/The Streotype and The Social Judgement’ (2016) 5 (3) Çev. İbrahim Işıtan, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 203-243. google scholar 2019 Avukat Sayıları (31.12.2019)- Türkiye Barolar Birliği, https://www.barobirlik.org.tr/ Haberler/2019-avukat-sayilari-31122019-81078 Erişim Tarihi 17 Şubat 2020 google scholar