Ceza Muhakemesinde Hükmün Yokluğu Sorunu

Year 2023, Volume: 81 Issue: 4, 996 - 1043, 23.02.2024

Gökhan Ölmez

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.4.0005

Abstract

Bu çalışmada ceza muhakemesinde fonksiyonel olarak yargılama yapma yetkisine sahip mahkemeler tarafından tesis edilen hükmün hukuken yokluğunun kabul edilebilmesinin mümkün olup olmadığı tartışma konusu yapılmaktadır. Ceza muhakemesinde yargılama makamı tarafından gerçekleştirilen bir ceza muhakemesi işlemi olarak hüküm; maddi, iradi ve şekli unsurların oluşmasıyla hukuk dünyasında tezahür eder. Ceza mahkemesinin tesis ettiği ve bünyesinde bu unsurları barındıran hükmün, taşıdığı hukuka aykırılığın niteliği dolayısıyla yok şeklinde nitelendirilmesinin ve hukuken hiçbir sonuç doğurma yeteneğinin bulunmadığının kabul edilebilir olup olmadığı ise muhakeme işlemleri teorisi açısından açıklanması önem arz eden bir konudur. Mahkemenin tesis ettiği hükmün bünyesinde barındırdığı hukuka aykırılığa dair bir vasıflandırma yapmak suretiyle, salt hukuka aykırı olmasının dışında ayrıca yokluğunun da kabul edilebilir olup olmadığı; yokluktan bahsedilebilmesinin mümkün olduğunun kabulü durumunda ise bu nitelendirmenin hangi kriterlere göre yapılacağı ve bu belirlemeyi yapmaya yetkili kişi veya mercilerin kimler olduğu sorularının kanun yolu denetiminin benimsendiği ceza muhakemesi sistemine uygun bir biçimde cevaplandırılması gerekir. Bu çalışmada, ceza muhakemesi hukuku esasları çerçevesinde hükmün hukuken yokluğu müessesesine dair ileri sürülen lehe ve aleyhe görüşler, konunun taşıdığı pratik önem vurgulanarak ortaya koyulacak ve bu konu ceza muhakemesi hukukuna hakim olan muhakeme işlemleri teorisi çerçevesinde ele alınacaktır. Bu kapsamda çalışmada, Alman Federal Mahkemesi’nin ve eyalet mahkemelerinin hükmün yokluğuna dair verdikleri kararlar ekseninde geliştirdikleri uygulama hakkında açıklamalarda bulunulacaktır. Nihayet çalışmada, Türk ceza muhakemesi hukukunda hükmün hukuken yokluğu tespitinde bulunulan yargı kararlarına dair değerlendirmeler yapılacak, söz konusu uyuşmazlıklar bağlamında tesis edilen hükümlerin Ceza Muhakemesi Kanunu’nda öngörülen kanun yolu sistemi işletilmeksizin yokluk müeyyidesine tabi tutulmasına yönelik olarak benimsenen uygulamanın isabetli olup olmadığı tartışılacaktır.

Keywords

Hüküm, Muhakeme İşlemi, Yokluk, Kanun Yolu, Yargıtay Uygulaması

The Issue of Nullifying a Judgment in Criminal Procedural Law

Abstract

This study examines whether a judgment given by courts functionally empowered to conduct criminal proceedings can be legally nullified. As a judicial proceeding, judgment appears in legal world through occurrence of material, voluntary and formal conditions. Whether a judgment given by criminal court may be acceptably deemed null due to the nature of defect it contains and therefore be incapable of having any legal consequences is an important issue to explain in terms of judicial proceedings theory. In case of nullification of a judgment given by an empowered court, apart from that judgment’s unlawfulness by qualification of illegality, other questions are also to be answered, such as the criteria by which this qualification is made and which persons or authorities are authorized to make this classification by criminal procedural system adopting the audit of legal remedy. This study will exhibit opinions for and against the nullification of a judgment by emphasizing practical importance of the subject and identify whether the nullification of a criminal court judgment is acceptable within the framework theory of judicial proceedings prevalent in criminal procedural law.In this context, this study will provide explanations about practices developed by German Federal and State Courts based on their decisions about nullifying a judgment. Lastly, study will examine judgments indicative of a nullification in Turkish criminal procedural law and discuss whether the practice of distinctly subjecting a judgment to nullification is accurate or not without regard to the general legal remedial system ensured in Turkish Criminal Procedural Code.

Keywords

Judgment, Judicial Proceedings, Nullification, Legal Remedy, Court of Cassation Practices

References

• Beulke W ve Swoboda S, Strafprozessrecht (15. Auflage, C.F. Müller 2020). google scholar
• Birtek F, ‘Ceza Muhakemesinde Kısmi Kesinleşme’, (2020) 26 (2) MÜHF-HAD 571-607. google scholar
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (19. Bası, Beta 2020). google scholar
• Cumhur Ş ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku (13. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Erem F, ‘Ceza Usulünde Kesin Hüküm’, (1963) 20 (1) AÜHFD 37-52. google scholar
• Gericke J, Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung mit GVG, EGGVG und EMRK (§ 338) (8. Auflage, C.H. Beck 2019). google scholar
• Gollwitzer W, ‘Die Bindungswirkung des Verweisungsbeschlusses nach § 270 StPO’ (2002) Festschrift für Peter RieB zum 70. Geburtstag 135-152. google scholar
• Gökcen A, Balcı M, Alşahin M E ve Çakır K, Ceza Muhakemesi Hukuku (4. Baskı, Adalet 2020). google scholar
• Grünwald G, ‘Die Frage der Nichtigkeit von Strafurteilen’ (1964) 76 (2) ZStW 250-263. google scholar
• Günter H ve Frank S, Schönke/Schröder Strafgesetzbuch Kommentar § 271 (30. Auflage, C.H. Beck 2019). google scholar
• Henkel H, Strafverfahrensrecht (2. Auflage, W. Kohlhammer Verlag 1968). google scholar
• Karakehya H, Ceza Muhakemesi Hukuku (4. Baskı, Nisan Kitabevi 2022). google scholar
• Kaymaz S, ‘Davasız Yargılama olmaz İlkesinin İhlal Edilmesi ve Sonuçları’ (2019) 21 (Özel Sayı: Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan) DEÜHFD 295-326. google scholar
• Kleinknecht T, Strafpmzefiordnung: Gerichtsverfassungsgesetz, Nebengesetze und erganzende Bestimmungen (30. Auflage, C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung 1971). google scholar
• Kudlich H, ‘Nichtige Urteile im Zivil - und Strafprozessrecht’ (2014) 16 (Özel Sayı: Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan) DEÜHFD 201-216. google scholar
• Kudlich H, “Nichtigkeit eines Strafurteils nach informeller Verstandigung und fehlender Sachaufklarung” (2013) NJW 3216-3218. google scholar
• Kunter N, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku (9. Baskı, Beta 1989). google scholar
• Kühne H H, Löwe-Rosenberg: Die Strafpmzefiordnung und das Gerichtsverfassungsgesetz Grofikommentar, Erster BandEinleitung; §§ 1-47 (26. Auflage, De Gruyter Recht 2006) google scholar
• Krug P, ‘Zur Frage der absoluten Nichtigkeit Strafrichterlicher Entscheidungen (Ein Beitrag aus der Praxis’ (1905) 25 (1) ZStW 408-425. google scholar
• Leitmeier L, ‘Sind rechtswidrig „gedealte“ Urteile nichtig?’, (2014) 12 NStZ 690-695. google scholar
• Luther G, ‘Zur Nichtigkeit von Strafurteilen, insbesondere im Jugendrecht’, (1958) 70 (1) ZStW 87-104. google scholar
• Meyer-GoBner L, ‘Der „falsche“ Angeklagte’ (2009) 4 (10) ZIS 519-525. google scholar
• Meyer-GoBner L ve Schmitt B, Strafprozessordnung: Gerichtsverfassungsgesetz, Nebengesetze und erganzende Bestimmungen (58. Auflage, Verlag C.H. Beck 2015). google scholar
• Okuyucu Ergün G, Ceza Muhakemesi İşlemleri (Yetkin 2015). google scholar
• Özbek V Ö, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (13. Baskı, Seçkin 2020). google scholar
• Öztürk B, Tezcan D, Erdem M R, Sırma Gezer Ö, Saygılar Kırıt Y F, Alan Akcan E, Özaydın Ö, Erden Tütüncü E, Altınok Villemin D ve Tok M C; Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (14. Baskı, Seçkin 2020). google scholar
• Öztürk B ve Erdem M R, Ceza Muhakemesi Hukuku, (11. Baskı, Seçkin 2008). google scholar
• Pancaroğlu B, ‘Sahte ve Gerçeğe Aykırı Belge Kavramlarının Ceza Hukuku Bağlamında Değerlendirilmesi ve Sonuçları’, (2022) 28 (2) MÜHF-HAD 806-847. google scholar
• Peters K, Strafprozefi: Ein Lehrbuch (4. Auflage, C.F. Müller Juristischer Verlag 1985). google scholar
• Radtke H, ‘Anmerkung von Urt. des BGH v. 22. 3. 2002 - 4 StR 485/01’, (2003) 3 JR 125-131. google scholar
• Roeder H, ‘Die Begriffsmerkmale des Urteils im Strafverfahren - Ein Beitrag zur Lehre von der sog. absoluten Urteilsnichtigkeit’ (1967) 79 (2) ZStW 250-303. google scholar
• Schmidt E, Lehrkommentar zur Strafprozessordnung und zum Gerichtsverfassungsgesetz Teil I: Die rechtstheoretischen und die rechtspolitischen Grundlagen des Strafverfahrensrechts (Vandenhoeck & Ruprecht 1952). google scholar
• Schroeder F-C ve Verrel T, Strafprozessrecht (8. Auflage, C.H. Beck, 2022). google scholar
• Soyaslan D, Ceza Muhakemesi Hukuku (8. Baskı, Yetkin 2020). google scholar
• Tosun Ö, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Cilt I Genel Kısım (4. Bası, Acar Matbaacılık Tesisleri 1984). google scholar
• Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (17. Baskı, Adalet 2020). google scholar
• Yenerer Çakmut Ö, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Esas Mahkemesinin Verdiği Hüküm’, (2007) 11 (3-4) EBYÜ-HFD 29-61. google scholar
• Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (10. Baskı, Seçkin 2022). google scholar
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku (12. Bası, Beta 2007). google scholar
• Walter T, Strafprozessrecht (Mohr Siebeck 2020). google scholar