İş Göremezlik Oranının Arttığı İddiasıyla Sigorta Tahkim Komisyonuna Yapılan Başvuruların ‘‘Mahkemeye İntikal Etmiş Uyuşmazlıklarla İlgili Olarak Komisyona Başvuru Yapılamaz’’ Kuralı (SK m 30/14) Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 83 Issue: 1, 97 - 119, 06.05.2025

Mehmet Köle

https://doi.org/10.26650/mecmua.2025.83.1.0008

Abstract

5684 sayılı Sigortacılık Kanunu (SK) m 30/14’e göre, mahkemeye veya tüketici hakem heyetine intikal etmiş uyuşmazlıklar ile ilgili olarak Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapılamaz. Sigortacılık Kanunu’nda öngörülen bu hükmün, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda (HMK) düzenlenen olumsuz dava şartlarından derdestlik ve kesin hüküm ile ilişkilendirilmesi mümkündür. Ancak hükmün hangi hâllerde uygulama alanı bulacağı lafzından tam olarak anlaşılmamaktadır. Yargıtay bazı kararlarında bu hükmün uygulama alanını, mahkemede daha önce açılan aynı davanın hâlen derdest veya kesin hükme bağlanmış olması hâliyle sınırlandırmamıştır. Yüksek Mahkemenin bu doğrultudaki uygulamasına, iş göremezliğe bağlı zararının tazmini için sigortacıya karşı devlet mahkemesinde açtığı tazminat davası neticelenen kişinin, daha sonra iş göremezlik oranının arttığı iddiasıyla Sigorta Tahkim Komisyonuna yaptığı başvurulara ilişkin verdiği bazı kararlarında da rastlanılmaktadır. Artan iş göremezliğe bağlı olarak ortaya çıkan zararın tazmini için yeni bir dava açılmasını mümkün gören Yargıtay, yakın tarihli bazı kararlarında Sigortacılık Kanunu m 30/14 hükmünü gerekçe göstererek bu ikinci dava için Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurulamayacağı görüşünü benimsemiştir. Bu çalışmada Sigortacılık Kanunu m 30/14’te öngörülen kuralın kapsamı ve Yargıtayın bu görüşünün isabetli olup olmadığı değerlendirilmektedir.

Keywords

Sigorta Tahkim Komisyonu, İş Göremezlik, İş Göremezlik Oranında Artış, Derdestlik, Kesin Hüküm, Zorunlu Trafik Sigortası

Evaluation of Applications to the Insurance Arbitration Commission with the Claim of Increased Degree of Incapacity for Work Under the Rule “No Application Can Be Made to the Commission Regarding Disputes Referred to the Court” (Article 30/14 of the Insurance Law)

Abstract

According to Article 30/14 of the Insurance Law (IL) No. 5684, applications cannot be made to the Insurance Arbitration Commission regarding disputes referred to courts or consumer arbitration committees. This provision of the Insurance Law can be linked to pendency and res judicata, among the negative litigation conditions regulated in the Code of Civil Procedure (CPC) No. 6100. However, the exact scope of the rule is not fully clear from its wording. In some of its decisions, the Court of Cassation has not limited the application of this rule to the pendency or res judicata. The practice of the Court of Cassation in this direction has also been observed in some of its decisions concerning the applications made to the Commission by a person whose action for damages based on incapacity against the insurer in the state court was concluded, claiming that the degree of incapacity for work has subsequently increased. The Court of Cassation, which considers it possible to file a new lawsuit for the compensation of damages linked to an increase in the degree of incapacity, has adopted the view in some of its recent decisions that no application can be made to the Insurance Arbitration Commission for this second lawsuit, citing Article 30/14 of the Insurance Law. This study evaluates the scope of the rule in Article 30/14 of the Insurance Law and the view of the Court of Cassation.

Keywords

Insurance Arbitration Commission, Incapacity for Work, Increase in the Degree of Incapacity for Work, Lis Pendens, Res Judicata, Compulsory Traffic Insurance

References

• Akkanat H, Atalı M ve Seven V, Yargıtay Kararlarında Sigorta Tahkimi (Yetkin 2022). google scholar
• Akkanat Öztürk EB, ‘Sorumluluk Sigortalarında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı’ (2020) 11 (42) TAAD 471-497. google scholar
• Alangoya Y, Medenî Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlenmesi (Fakülteler Matbaası 1973). google scholar
• Alsancak Mİ, Trafik Kazası Sonucu Oluşan Bedensel Zararlar (3. Baskı, Seçkin 2024). google scholar
• Atalı M, Ermenek İ ve Erdoğan E, Medenî Usûl Hukuku (7. Bası, Yetkin 2024). google scholar
• Ayhan R, Çağlar H ve Özdamar M, Sigorta Hukuku (6. Baskı, Yetkin 2023). google scholar
• Beggi YE, Sigorta Hukukundan Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Sigorta Tahkim Komisyonu Nezdinde Çözümlenmesi (Platon 2023). google scholar
• Budak AC, ‘Sigortacılıkta Tahkim: Sigortacılık Kanunu’nun 30. Maddesi, HMK’nun Yürürlüğe Girmesi ve 6327 Sayılı Kanun Değişikliğinden Sonra Nasıl Yorumlanmalıdır?’ (2013) 2 (2) Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi 53-69. google scholar
• Çelik NH, ‘Tazminat Hükmünün Değiştirilmesi’ iç Turgut Öz, Faruk Acar, Emre Gökyayla ve H. Murat Develioğlu (edr), İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu-Yürürlük Kanunu C. 1 (Madde 1-82) (3. Bası, Vedat 2019). google scholar
• Dırenisa E, ‘Sigortacıya Dava Açmadan Önce Yazılı Başvuruda Bulunulması Zorunluluğunun (KTK m. 97) Medenî Usûl Hukuku Yönüyle Değerlendirilmesi’ (2023) 81 (3) İstanbul Hukuk Mecmuası 645-673. google scholar
• Gal J, ‘The German Insurance Ombudsman System’ Alternative Dispute Resolution Systems Regarding Private Insurance (Sigorta Hukuku Türk Derneği 2014). google scholar
• Gökyayla E, ‘Ölüm ve Bedensel Zarar’ iç Turgut Öz, Faruk Acar, Emre Gökyayla ve H. Murat Develioğlu (edr), İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu-Yürürlük Kanunu C. 1 (Madde 1-82) (3. Bası, Vedat 2019). google scholar
• Gürtler F, ‘VomVO’ iç Beate Gsell ve Caroline Meller-Hannich (edr), Beck’sche Online-Kommentare Alternative Dispute Resolution (ADR) (6. Edition, C. H. Beck 2023). google scholar
• İzgi MF, Türk Hukukunda Tahkim Benzeri Uyuşmazlık Çözüm Yolları (On İki Levha 2023). google scholar
• Kabukçuoğlu Özer FD, Sigortacılık Kanunu Şerhi (On İki Levha 2012). google scholar
• Karasu R, ‘Sigorta Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim’ iç Metin Kıratlı, Hakkı Susmaz, A. Eda Manav Özdemir, Açelya Şahin, Güray Özsu (edr), Tahkim ve Diğer Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinde Güncel Gelişmeler Sempozyum Kitabı (2-3 Şubat 2023) (Cumhurbaşkanlığı 2023) 203-234. google scholar
• Karasu R, ‘Sigorta Tahkimi ile İlgili Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri’ (2016) 7 (26) TAAD 49-69. google scholar
• Kayıhan Ş ve Selanik AA, Sigorta Hukukunda Alternatif Çözüm Yolları ve Tahkim Usulü (3. Baskı, Seçkin 2024). google scholar
• Kazmaz Tepe B, Medenî Usûl Hukukunda Beden Bütünlüğünün İhlâlinden Doğan Tazminat Davaları (Adalet 2022). google scholar
• Kırtıloğlu SS, Medeni Yargılama Hukukunda Değişiklik Davası (Adalet 2014). google scholar
• Kurt Konca N, ‘Sigorta Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü’ Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan C. I (Turhan 2010) 1343-1365. google scholar
• Nomer HN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20. Bası, Beta 2024) (Borçlar Hukuku). google scholar
• Nomer HN, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddî Tazminatın Belirlenmesi (Beta 1996). google scholar
• Oğuzman MK ve Öz MT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. 2 (19. Bası, Vedat 2024). google scholar
• Özarslan A, ‘Sigorta Uyuşmazlıklarının Çözümünde ve Özellikle Arabuluculuk Yolunda Bilirkişilik ve Uzman Görüşleri’ iç Kemal Şenocak (ed.), Sigorta Hukukunda Uzman Arabuluculuk (Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı 2021). google scholar
• Özdamar M, ‘Sigorta Hukukunda Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkim Sistemi’ (2013) 17 (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Oğuz Kürşat Ünal’a Armağan) 831-855. google scholar
• Özdamar M, ‘Alman Hukukunda Sigorta Ombudsmanlığı’ (2008) 24 (3) BATİDER 309-328. google scholar
• Parlak FT, Sigorta Tahkim Yargılaması (2. Baskı, Seçkin 2024). google scholar
• Römer W, ‘Offene und beantwortete Fragen zum Verfahren vor dem Ombudsmann’ (2002) 5 (7) NVersZ 289-293. google scholar
• Sarıbaş G, ‘Sigortacılıkta Tahkim’ (2021) 16 (179) Terazi Hukuk Dergisi 1354-1360. google scholar
• Scherpe JM, ‘Der deutsche Versicherungsombudsmann’ (2002) 5 (3) NVersZ 97-102. google scholar
• Seven V, ‘Sigortacılıkta Tahkimde Uyuşmazlığın Mahkemeye veya Tüketici Sorunları Hakem Heyetine İntikal Etmemiş Olması Şartının Değerlendirilmesi’ (Lexpera Blog, 26 Şubat 2024), Erişim Tarihi 4 Ekim 2024 (İntikal). google scholar
• Seven V, ‘Mahkemeye-Tahkime Başvurmadan Önce Sigorta Şirketine Başvuru Zorunluluğu’ (2018), 83 (2) 95-129. google scholar
• Sopacı Öztuna B: ‘Türk ve Alman Hukukunda Yeni Düzenlemeler Işığında Sorumluluk Sigortasında Doğrudan Talep Hakkı’ (2011) 27 (2) BATİDER 15-50. google scholar
• Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku C. I (5. Bası, Yetkin 2024). google scholar
• Tanrıver S, Medenî Usul Hukukunda Derdestlik İtirazı (2. Baskı, Adalet 2007). google scholar
• Tekinay SS, Akman S, Burcuoğlu H ve Altop A, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler (7. Bası, Filiz 1993). google scholar
• Tuztaş H, Bedensel Zararlar ve Tazminat Davaları (Yetkin 2024). google scholar
• v. Rintelen C, ‘§ 23. Prozessuale Typizitaten und Besonderheiten sowie auBergerichtliche Streitbeilegung’ iç Roland Michael Beckmann ve Annemarie Matusche-Beckmann (edr), Versicherungsrechts-Handbuch (3. Auflage, C. H. Beck 2015). google scholar
• Wagner G, ‘Bindung des Schiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte’ iç Karl-Heinz Böckstiegel, Klaus Peter Berger ve Jens Bredow (edr), Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren (Schriftenreihe des Deutschen Instituts für Schiedsgerichtsbarkeit, Band 16) (Carl Heymanns 2005) 7-53. google scholar
• Yeşilova Aras E, Sorumluluk Sigortalarında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı (TTK m. 1478) (Yetkin 2013). google scholar
• Yeşilova Aras E ve Yeşilova B, ‘Sigortacılık Tahkimi-Sigorta Tahkim Usulü ve Ayırdedici Özellikleri’ (2013) 8 (Özel Sayı) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi (E-Journal of Yasar University) (Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan C. I) 275-379. google scholar
• https://karararama.yargitay.gov.tr/ google scholar
• https://legalbank.net/ google scholar
• https://www.lexpera.com.tr/ google scholar