Geç Orta Çağ ve Erken Modern Dönem Avrupa Cadılık Davalarında Norm Dışılık Metaforu

Year 2025, Volume: 83 Issue: 1, 337 - 368, 06.05.2025

Elif Çağla Yıldız

https://doi.org/10.26650/mecmua.2025.83.1.0003

Abstract

Avrupa tarihine “Cadı Avı Çağı” olarak geçen dönem sebepleri, sonuçları, farklı coğrafi bağlamlarda gösterdiği özgüllükler gibi pek çok veçhesiyle tarih araştırmalarına konu olmuştur. Ancak büyük oranda yargısal bir süreç olan cadı avının hukuki yönüyle analizi görece geri planda kalmıştır. Avın yoğun seyrettiği bölgelerde 13. yüzyılda geçerlilik kazanan sorgulamaya dayalı usul hukukunun rolü ve detayları kimi çalışmalarda yer bulsa da bu davalarda çeşitli örtük varsayım ve önyargıların işleyişi incelenmeye muhtaçtır. Özellikle avın kurbanları arasında ağırlık kazanan profilin marjinal özellikleri mahkûmiyet kararına gerekçe oluşturan bir tür norm dışılık metaforunun varlığına dair kuşku uyandırmaktadır. Bu çalışma, söz konusu şüpheyi doğrulamanın mümkün olup olmadığını araştırmayı amaçlamıştır. Yargı kararlarında rol oynayan metaforların rolünü açığa çıkaran feminist yöntemden faydalanan makale, söz konusu metaforun kimi özellikleriyle kendine has ceza yargılamaları teşkil eden cadılık davalarında işleyip işlemediğini, işlemişse nasıl işlediğini ve ne tür bileşenlerden oluştuğunu aydınlatmayı hedef edinmiştir. Araştırmada söz konusu problemlere cevaben özellikle yönetici sınıfların tehlikeli bulduğu bekâr, yaşlı ve yoksul kadınların yine bu sınıflar tarafından formüle edilen modern cadılık anlayışı çerçevesinde şeytan işbirlikçisi olarak hedef gösterildikleri ve bunun sonucunda norm dışılıklarının suç isnadına gerekçe olarak kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla dolaşıma sokulan norm dışılık metaforunun işleyişi sonucunda metaforun bileşenlerini taşıyan bekâr, yaşlı ve yoksul kadınların suçlamanın muhatabı hâline getirildiğine dikkat çekilmiştir. Cadılık davalarında işkence uygulamasına izin veren ve mahkemeye hem ispat hem de karar verme yükümlülüğü yükleyen yeni yargılama usulünün de etkisiyle bu metaforun sadece isnadı değil aynı zamanda mahkûmiyeti de beraberinde getirecek şekilde işlediğine ve binlerce norm dışı kadının suç isnadı aşamasında infazını da kesinleştirdiğine işaret edilmiştir.

Keywords

Cadılık Davaları, Cadılık, Metafor, Norm Dışılık, Büyük Avrupa Cadı Avı

The Metaphor of Anomalousness in European Witch Trials During the Late Medieval and Early Modern Periods

Abstract

The period, which went down in European history as “The Age of the Witch-Hunts”, has been the subject of many historical studies, with several aspects, such as its causes, consequences, and varying characteristics in different geographic contexts. However, the analysis of the legal aspects of the hunt, which was essentially a judicial process, has remained relatively obscure. Although the role and details of the inquisitorial system that became valid in the 13th century in regions where the hunt was intense have been examined in some studies, the operation of various tacit assumptions and prejudices in the cases of witchcraft needs to be analysed. In particular, the marginal characteristics of the general profile of victims raise doubts about the existence of a metaphor of anomalousness that justified the verdict of conviction. The objective of this study is to investigate whether it is possible to confirm this suspicion. Employing the feminist method that reveals the role of metaphors in judicial decisions, the article aims to discover whether the metaphor in question had impacts in the cases of witchcraft, if so, how it operated, and what kind of components it consisted of. In response to the aforementioned questions, it is concluded that the anomalousness of unmarried, old, and poor women, who were found dangerous by ruling classes and were targeted as Satan’s followers within the framework of the modern concept of witchcraft, was used as a rationale for the accusations. Thus, it has been noted that as a result of the operation of the metaphor of anomalousness, unmarried, old, and poor women who display the components of the metaphor were made the targets of the accusations. It is highlighted that with the introduction of the new criminal procedure, which allowed the use of torture in the cases of witchcraft and imposed both the burden of proof and the determination of the verdict on the court, the operation of this metaphor not only resulted in the accusation but also in the conviction, and therefore in the execution of thousands of anomalous women at the stage of the criminal charge.

Keywords

Witch trials, witchcraft, metaphor, anomalousness, The Great European Witch-Hunt

References

• Akın H, ‘Cadının Cinsiyeti Kadındır’ (2002) 13 Kebikeç 157-166. google scholar
• Akın H, Ortaçağ Avrupası’nda Cadılar ve Cadı Avı (2. Bası, Phoenix Yayınevi 2011). google scholar
• Allemang E, ‘Cadı Mahkemelerinde Yargılanan Ebe-Cadılar: Tarihi Bir Gerçek mi Yoksa Mit mi?’, iç Ceren Sungur (ed), Şamanizm, Cadılık ve Şifa Cilt IV (Gökçen İleri (çev), 1. Bası, Pinhan Aralık 2022). google scholar
• Berger LL ve Stanchi KM ‘Gender Justice: The Role of Stories and Images’ iç Michael Hanne ve Robert Weisberg (edr), Narrative and Metaphor in the Law (1. Bası, Cambridge University Press 2013). google scholar
• Berktay F, Düşünme Etiği (1. Bası, Metis Yayınları 2021). google scholar
• Federici S, Caliban ve Cadı: Kadınlar, Beden ve İlksel Birikim (Öznur Karakaş (çev), 1. Bası, Otonom Yayıncılık 2012). google scholar
• Foucault M, Kabahat İşlemek-Doğruyu Söylemek: İtirafın Adalet Kurumundaki İşlevi (Ayşe Deniz Temiz (çev), 1. Bası, Ketebe 2022). google scholar
• Gaskill H, Cadılık (Sinem Gül (çev), 1. Bası, Dost Kitabevi Yayınları 2016). google scholar
• Heinsohn G ve Steiger O, ‘Inflation and Witchcraft or The Birth of Political Economy: The Case of Jean Bodin Reconsidered’ (42nd International Atlantic Economic Conference, Washington DC, 1996) <https://www.researchgate.net/publication/246957308_Inflation_and_witchcraft_The_ case_of_Jean_Bodin> Erişim Tarihi 7 Eylül 2024. google scholar
• Horsley RA, ‘Who Were the Witches? The Social Roles of the Accused in the European Witch Trials’ (1979) 9(4) The Journal of Interdisciplinary History 689-715. google scholar
• Kramer H, The Hammer of Witches (Christopher S Mackay (çev), 2. Bası, Cambridge University Press 2009). google scholar
• Levack BP, The Witch-Hunt in Early Modern Europe (3. Bası, Pearson Education Limited 2006). google scholar
• Maynes MJ ve Waltner A, The Family: A World History (1. Bası, Oxford University Press, 2012). google scholar
• Meerlo JAM, ‘Cadılık, Yansıtma ve Delüzyonun Dört Yüz Yılı’ iç Ceren Sungur (ed) Şamanizm, Cadılık ve Şifa Cilt IV (Ömer Ayhan Micaz (çev) 1. Bası, Pinhan Aralık 2022). google scholar
• Midelfort HCE, Witch Hunting in Southwestern Germany, 1561-1684: The Social and Intellectual Foundations (1. Bası, Stanford University Press 1972). google scholar
• Monter EW, Witchcraft in France and Switzerland: The Borderlands During the Reformation (1. Bası, Cornell University Press 1976). google scholar
• Montesano M, ‘Cadı Avı’ iç Umberto Eco (ed), Ortaçağ Cilt 4: Keşifler, Ticaret, Ütopyalar, (Leyla Tonguç Basmacı (çev), 1. Bası, Alfa Yayınları 2015). google scholar
• Roper L, The Witch Craze: Terror and Fantasy in Baroque Germany (1. Bası, Yale University Press 2006). google scholar
• Sodano G, ‘Engizisyon ve Cadı Avı’ iç Umberto Eco (ed), Ortaçağ Cilt 4: Keşifler, Ticaret, Ütopyalar (Leyla Tonguç Basmacı (çev), 1. Bası, Alfa Yayınları 2015). google scholar
• Thompson JW, History of the Middle Ages 300-1500 (1. Bası, Kegan Paul, Trench, Trubner & CO, LTD 1931). google scholar
• Thomsett MC, The Inquisition: A History (1. Bası, McFarland&Company, Inc, Publishers 2010). google scholar
• Wiesner-Hanks ME, Tarihte Toplumsal Cinsiyet (Meral Çiyan Şenerdi (çev), 1. Bası, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2020). google scholar