AB ve Türk Hukukunda Yeşil Aklamanın (Greenwashing) Önlenmesi

Year 2025, Volume: 83 Issue: 2, 487 - 505, 21.08.2025

Bilgehan Çetiner

Abstract

“Doğa dostu” , ‘İklim dostu harekete katıl” veya “Doğayı senin kadar düşünen” ve benzeri reklam beyanlarının yanı sıra ürün ambalajları üzerine konulan çevreye ilişkin semboller, logolar, onaylar, görseller ile “doğal”, “organik”, sürdürü lebilir” gibi ifadelerin günümüzde tüketicilerin ürün tercihinde önemli bir rol oynadığı bilinen bir gerçektir. Ancak, bu beyanların yalnızca bazıları gerçek durumu yansıtmaktadır ve haliyle diğerleri tüketiciler için yalnızca yanıltıcı, aldatıcı ve yanlış yönlendirici beyanlardan ibarettir. Bunların yanıltıcı olmasının nedeni söz konusu nitelemelere ilişkin açık ve şeffaf bir gerekçelendirmenin bulunmaması yanında çevreye uyum ve sürdürülebilirlik için alındığı iddia olunan önlemleri ile bunların olumlu çevresel sonucu arasındaki ilişkinin örneğin uygun bir sertifika ile kanıtlanmamış olmasıdır. İşte bu durumu ifade etmek üzere 90’lı yıllardan bu yana yeşil aklama (green washing) terimi kullanılmaktadır. Yeşil aklamayı önlemeye yönelik AB düzeyinde iki yasal düzenleme karşımıza çıkmaktadır: Yeşil Dönüşümde Tüketicilerin Güçlendirilmesine İlişkin Direktif ve Yeşil Beyanlar Direktifi Tasarısı. Türk Hukukunda ise yeşil aklamayı önlemeye yönelik halihazırda iki temel düzenleme bulunmaktadır. Bunlardan ilki TTK m. 5463 arasında düzenlenen haksız rekabete ilişkin hükümler, diğeri ise Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönet meliği ile buna dayalı olarak Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlar Hakkında Kılavuz’dur.

Keywords

Sürdürülebilirlik , Yeşil Aklama , Yeşil Beyan , Çevresel Beyan , Haksız Ticari Uygulama , Haksız Rekabet

Prevention Of Greenwashing in EU and Turkish Law

Abstract

It is a well known fact that environmental symbols, logos, approvals, visuals and expressions such as ‘natural’, ‘organic’, ‘sustainable’ and similar advertising statements as well as environmental symbols, logos, approvals, visuals on product packaging play an important role in consumers’ product preferences today. However, only some of these statements reflect the real situation and therefore others are only misleading, deceptive and misleading statements for consumers. They are misleading not only because there is no clear and transparent justification for such characterisations, but also because the relationship between the environmental compliance and sustainability measures claimed to have been taken and the positive environmental outcome of such measures is not proven, for example, by an appropriate certificate. The term ‘green washing’ has been used since the 90s to describe this situation. There are two legal regulations at EU level to prevent green laundering: Directive on Empowering Consumers in Green Transformation and Draft Green Claims Directive. In Turkish Law, there are currently two main regulations to prevent green laundering. The first one is the provisions on unfair competition regulated under Articles 5463 of the TCC, and the other one is the Regulation on Commercial Advertisements and Unfair Commercial Practices and the Guideline on Advertisements Containing Environmental Declarations issued by the Ministry of Trade based on this Regulation

Keywords

Sustainability , Greenwashing , Green Claim , Environmental Claim , Unfair Commercial Practice , Unfair Competition

References

• Anthamatten S., Green Advertising, Zeitschrift für Immaterialgüter-, Informations- und Wettbewerbsrecht, sic! 2024, 9-17. google scholar
• Atamer Y., Güner G. K., Etik Üretim Metotlarına Aykırılık Satıcının Sorumluluğunu Doğurabilir Mi?, Prof. Dr. H. Ercüment Erdem’e Armağan (Oniki Levha Yayıncılık, 2023), 175-209. google scholar
• Başak Başoğlu, Nükleer Enerji Santralleriyle İlgili Reklamların Düşündürdükleri: Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlar, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı Cilt:2 Yıl 2015, 707-722. google scholar
• Baudenbacher C. / Glöckner J.: Lauterkeitsrecht, Kommentar zum Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (Hrsg. Baudenbacher, Carl), Helbing&Lichtenhahn, Basel Genf München 2001, Art. 3 lit. i. google scholar
• Berger M., Basler Kommentar UWG (Hrsg. Hilty, Reto M./Arpagaus, Reto), (Helbing Lichtenhahn Verlag, 2013), Art. 3 Abs. 1 Lit. b. google scholar
• Dedeyan D., Haftung für fehlerhafte Unternehmenskommunikation: Neue Risiken im Zuge der Nachhaltigkeitsregulierung, in: Peter R. google scholar
• Isler/Rolf Sethe (Hrsg.), Managerhaftung bei Unternehmenskrisen und -zusammenbrüchen, (EIZ Pub 2023). google scholar
• Diebold N./Rütsche B., Wettbewerbsrecht und Marktregulierung, Bd. 1 Grundlagen, (Zürich 2023), § 3. google scholar
• Eggen M., Greenwashing, Transparenzpflichten auf Produkt- und Dienstleistungsebene, Jusletter, 13.9.2021, Rn. 1 vd. google scholar
• Ertan Füsun N., (Ülgen, Hüseyin/ Helvacı, Mehmet/Kaya, Arslan): Ticari İşletme Hukuku, Güncellenmiş ve Kısmen Yeniden Yazılmış 6. Bası, (Vedat, 2019), s. 555-558. google scholar
• Ertan Füsun N., Haksız Rekabet Hukuku, (Oniki Levha, 2016). google scholar
• Ferrari-Hofer L./Vasella D., Art. 3 UWG, in: Amstutz Marc/Atamer Yesim M. (Hrsg.), Wirtschaftsrechtliche Nebenerlasse: FusG, UWG, KKG, PauRG und PrHG, 4. Aufl., Zürich/Basel/Genf 2023. google scholar
• Göckler T. / Rosenow J., Die EU-Regelungsvorhaben zu nachhaltigkeitsbezogener Werbung Überblick über die aktuellen EU-Initiativen und legislativen Herausforderungen, GRUR 2024, 331-340. google scholar
• Gsell B., Kauf- und deliktsrechtliche Haftung für das nachhaltigkeitsfehlerhafte Produkt als Schaden, ZHR 187 (2023), 392-420. google scholar
• Günlü Z.N., Çevrimiçi Pazaryerlerindeki Haksız Ticari Uygulamaların AB Hukuku Ve Türk Hukuku Kapsamında İncelenmesi, 2024 (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). google scholar
• İmamoğlu B. Ş., Planlı Eskitme (Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları 2020). google scholar
• İnal E., Reklam Hukuku ve Aldatıcı Reklamlar, (Beta 2000). google scholar
• İnal E., Baysal B., Reklam Hukuku ve Uygulaması, (On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2008. google scholar
• İnal, E.: “Türk Hukuku’nda Aldatıcı ve Örtülü Reklamlar”, Uluslararası Reklam Hukuku Sempozyumu, (On İki Levha Yayıncılık, 2009), s. 87-104. google scholar
• İsmail Kırca: Tüketicilerin Hislerine Yönelik Reklamlar, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırmaları Enstitüsü 1998) 333-347. google scholar
• Jentsch V. / Angliker S., Haftung für Nachhaltigkeitsinformationen, recht 2023, 213-226. google scholar
• Jung P., Art. 3 Abs. 1 lit. b UWG, in: Jung Peter (Hrsg.), Bundesgesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (UWG), 3. Aufl., (Bern 2023). google scholar
• Keller E., Green Claims“-Richtlinienentwurf: Besser eine Beweislastumkehr als ein Bürokratiemonster, GRUR 2025, 1-3. google scholar
• Koyuncu A.Ç., Tüketici Hukuku Çerçevesinde Haksız Ticari Uygulamalar (Seçkin 2022). google scholar
• Oetiker C.H., in: P. Jung/P. Spitz (Hg.), Stampfîis Handkommentarzum UWG, 2. Aufl., (Bern 2016), UWG Art. 3 Abs. I lit. i. google scholar
• Tekin U., Tüketicilerin Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Korunması, (Oniki Levha, 2022). google scholar
• Tekelioğlu N., Tüketicinin Korunması Açısından Hukuka Aykırı Reklamlar, (On İki Levha Yayıncılık 2016). google scholar
• Topçuoğlu M., Türk Ticaret Kanunu ve Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Haksız Ticari Uygulamalar, TAAD 2016, Yıl: 7, Sayı 24, s. 15-58. google scholar
• Weller M.P., HöBl T., Seemann C., Klimaneutralitat im Privatrecht, ZEup 2024, 576-607. google scholar
• Weiden H., Aktüelle Berichte - Dezember 2024, GRUR 2024, 1881-1883. google scholar