Türk-İsviçre Hukukunda Ana ve Babanın Eğitimi Devam Eden Ergin Çocuğa Karşı Nafaka Yükümlülüğünde Çocuğun Bakım ve Eğitim Masraflarının Karşılanmasının Ana Babadan Beklenebilir Olması Koşuluna Eleştirel Bir Bakış

Year 2025, Volume: 83 Issue: 2, 576 - 604, 21.08.2025

Özkan Özyakışır

Abstract

Türk hukukunda ana ve babanın, çocuklarının bakım ve eğitim giderlerini karşılama yükümlülüğü, kural olarak çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ancak çocuğun eğitimi devam ediyorsa, bu yükümlülük, çocuk ergin olduktan sonra da söz konusu olabilir. Bu husus, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu (TMK) m 328/II’de, “Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu düzenle mede yer alan “kendilerinden beklenebilecek ölçüde” ifadesi, muğlak bir ölçü sunmakta olup, hükmün kapsamı ve sınırları hususunda hukukî belirsizlikler yaratmaktadır. Bahsi geçen ölçü, somut olayın koşullarına göre, tarafların (ana baba ile çocuk) mali durumu ve aralarındaki kişisel ilişki dikkate alınmak suretiyle değerlendirilmelidir. Tek başına mali koşullar, hüküm kurulabilmesi için yeter değildir. Zira ana baba ile çocuk arasındaki kişisel ilişki de söz konusu giderlerin akıbeti üzerinde etkilidir. Bundan başka, TMK m 328/II’nin uygulanması bakımından “eğitim” kavramı önemli bir role sahiptir. Bu bağlamda, özellikle lise mezuniyeti sonrası üniversiteye hazırlık kursu, üniversite eğitimi, dil kursu, yüksek lisans, doktora gibi eğitim faaliyetlerinin TMK m 328/II kapsamında değerlendirilip değer lendirilemeyeceği açıklığa kavuşturulmayı beklemektedir. Nitekim TMK m 328/II’nin, yorumlanmaya ihtiyaç duyulan ve hâkime önemli ölçüde geniş takdir yetkisi veren bir hüküm olduğu söylenebilir. Çalışmamızda, eğitimi devam eden ergin çocuğun bakım ve eğitim nafakasının düzenlendiği TMK m 328/II hükmünün, kazuistik bir yöntemle yeniden düzenlenmesinin isabetli olacağı kanaati paylaşılmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında önerilen düzenleme ile, yukarıda bahsi geçen hukukî belirsizliklerin giderilmesinde fayda sağlanması amaçlanmıştır. Ayrıca, önerilen düzenlemenin, anayasada koruma altında bulunan ve uluslararası anlaşmalarda da yer alan eğitim hakkına daha fazla hizmet edeceği düşünülmektedir.

Keywords

Ergin çocuk , Bakım ve eğitim giderleri , Nafaka , Mali koşullar , Kişisel ilişki , Taktir yetkisi , Eğitim hakkı

A Critical Analysis of the Condition in Turkish and Swiss Law Requiring Parents to Cover the Care and Education Expenses of Major Children Still Pursuing Education as Part of Their Maintenance Obligation

Abstract

In Turkish law, the obligation of parents to cover their children’s care and education expenses, as a rule, continues until the child reaches the age of majority. However, if the child’s education is ongoing, this obligation may persist even after the child becomes a major. This matter is regulated under Article 328/II of the Turkish Civil Code (TMK) No. 4721, which states the following: "If the child has reached the age of majority but their education continues, the parents are obliged to support the child until the completion of their education to the extent that can reasonably be expected of them, considering their circumstances and conditions." The phrase "to the extent that can reasonably be expected of them" introduces an ambiguous standard, creating legal uncertainties regarding the provision’s scope and limits. This standard should be assessed considering the specific circumstances of the case, considering the parties’ financial situation (parents and child) and their personal relationship. Financial circumstances alone are insufficient for making a decision because the personal relationship between parents and the child also impacts the outcome of such obligations. Furthermore, the concept of "education" plays a significant role in the application of Article 328/II of the TMK. In this context, it remains unclear whether educational activities such as university preparatory courses after high school graduation, university education, language courses, master's programmes, or doctoral studies fall within the scope of Article 328/II. Article 328/II of the TMK can be described as a provision that requires interpretation and grants judges considerable discretionary power. In our study, we argue that the provision governing the maintenance and education support for major children whose education continues, as outlined in Article 328/II of the TMK, should be redraughted using a casebased method. The proposed amendment, which is presented in the conclusion of this study, aims to address the aforementioned legal uncertainties. Additionally, the proposed regulation is believed to better serve the right to education, which is constitutionally protected and enshrined in international agreements.

Keywords

Major child , Care and education expenses , Maintenance , Financial conditions , Personal relationship , Discretion and right to education

References

• Aebi-Müller R E, ‘Die privatrechtliche Rechtsprechung des Bundesgerichts in den Jahren 2001-2004, veröffentlicht in den Bänden 127-130, Kindesrecht’ (2005) (141) ZBJV 581-602. google scholar
• Aeschlimann S ve Schweighauser J, FamKomm, Kommentar zum Familienrecht, Art. 276–293, Ingeborg Schwenzer (Hrsg) (Staempfli Verlag AG Bern, 2022). google scholar
• Aeschlimann S, Bähler D, Schweighauser J ve Stoll D, ‘Berechnung des Kindesunterhalts – Einige Überlegungen zum Urteil des Bundesgerichts vom 11. November 2020 i.S. A. gegen B. 5A_311/2019’ (2021) (2) FamPra.ch 251-285. google scholar
• Ateş D, ‘İsviçre Hukukundaki Gelişmeler Işığında Ana Babanın Ergin Çocuğun Bakım ve Eğitim Giderlerini Karşılama Yükümlülüğü’ (2021) 12(47) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 179-214. google scholar
• Bafra Şahin H İ, Eğitimi Devam Eden Ergin Çocuğa Karşı Ana ve Babanın Nafaka Yükümlülüğü, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Özel Hukuk Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (2024). google scholar
• Bähler D, ‘Unterhaltsberechnungen – von der Methode zu den Franken’ (2015) (2) FamPra.ch 271-330. google scholar
• Baygın C, Soybağı Hukuku (1. Basım, On İki Levha Yayınları 2010). google scholar
• Bettler R, ‘Volljährigenunterhalt im Scheidungsurteil – Festlegung und Vollstreckung’ (2013) (149) ZBJV 915-933. google scholar
• Birinci Uzun T, ‘Eğitimine Devam Eden Ergin Çocuğa Ödenen Nafakanın Bazı Yargıtay Kararlarında Yardım Nafakası Olarak Nitelendirilmesi’ (2018) 20(2) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 89-125. google scholar
• Bittel E ve Minnig Y, ‘Volljährigenunterhalt und Prozesskostenvorschuss – zugleich ein Beitrag zur Schuldnerschaft der Eltern’ (2021) (157) ZBJV 283-326. google scholar
• Bozovalı H, Türk Medeni Hukukunda Bakım Nafakaları (Kazancı Hukuk Yayınları 1990). google scholar
• Breitschmid P ve Rumo-Jungo A, ‘Ausbildungsunterhalt für mündige Kinder – Bemerkungen zur jüngeren Rechtsprechung des Bundesgerichts und Thesen’ (2006) Dritte Schweizer Familienrecht §Tage, Schriftenreihe zum Familienrecht 83-102. google scholar
• Breitschmid P ve Vetsch M, ‘Mündigenunterhalt (Art. 277 Abs. 2 ZGB) - Ausnahme oder Regel?’ (2005) FamPra.ch 471-489. google scholar
• Büchler A ve Enz B V, ‘Der persönliche Verkehr’ (2018) (4) FamPra.ch 911-939. google scholar
• Bulut H, Aile Hukukunda Velayet ve Nafaka Davaları (Beta Basım Yayım 2007). google scholar
• Çabri S, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 495-574), Cilt-I (2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2022). google scholar
• Çelik N H, ‘Türk Medeni Hukukunda Yakın Kavramı’ (2018) 10(24) Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi 283-316. google scholar
• Demiral M, ‘Aile Bağlarının Ortadan Kalktığı Hallerde Yardım Nafakası Talebinin Yerindeliği Hakkında Bir Yargıtay Karar İncelemesi’ (2009) 11(Özel Sayı) Prof. Dr. Bilge Umar’a Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1111-1138. google scholar
• Dural M ve Öz T, Türk Özel Hukuku, Cilt IV, Miras Hukuku (20. Bası, Filiz Kitabevi 2024). google scholar
• Dural M, Öğüz T ve Gümüş M A, Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku (Ondukuzuncu Bası, Filiz Kitabevi 2024). google scholar
• Engin B İ ‘Yargıtay Kararlarında Ergin Çocuk Nafakası’ in Baki İlkay Engin (edr), Medeni Hukuk Alanındaki Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumları, Cilt II, Aile Hukuku (On İki Levha Yayıncılık 2019) 3-34. google scholar
• Erdem M ve Makaracı Başak A, Aile Hukuku (2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2024). google scholar
• Ergenekon Y, Türk Medeni Hukukunda Yardım Nafakaları (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1966). google scholar
• Ersöz O, ‘Mirasçılıktan Cezalandırıcı Çıkarma’ (2019) 7(14) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 195-254. google scholar
• Feyzioğlu F N, Aile Hukuku, (3. Baskı, Filiz Kitabevi 1986). google scholar
• Gmünder E, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, OFK - Orell Füssli Kommentar (Navigator.ch), Art. 277 (4. aktualisierte Auflage, Orell Füssli Verlag AG 2021). google scholar Gökkaya V, ‘Eğitimi Devam Eden Ergin Çocuğa Ana ve Babası Tarafından Verilen (Eğitim Nafakasının) Nafakanın Hukuki Niteliği ve Nafakaya Hükmedilebilme Koşulları’ (2017) 91(4) İstanbul Barosu Dergisi 274-286. google scholar
• Grob J, Die familienrechtlichen Unterhalts- und Unterstützungsansprüche des Studenten (1975). google scholar
• Gubser M, Strafenterbung de lege lata – de lege ferenda: unter Berücksichtigung des deutschen und österreichischen Rechts (2001). google scholar
• Güler A, ‘Die Bemessung von Unterhaltsbeiträgen der Kinder’ (1990) (45) ZVW 54-73. google scholar
• Güllüoğlu Altun Y, ‘Türk Aile Yapısının Korunması ve Bütünlüğü Açısından Yardım Nafakasının Altsoy/Üstsoy Açısından Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi’ (2020) 12(28) Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi 275-326. google scholar
• Hartmann S, Personen- und Familienrecht Art. 1–456 ZGB in Partnerschaftsgesetz, CHK – Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (4. Auflage, Schulthess Verlag 2023). google scholar
• Hatemi H ve Serozan R, Aile Hukuku, (Filiz Kitabevi 1993). google scholar
• Hegnauer C, ‘Die Dauer der elterlichen Unterhaltspflicht’ (1989) Festschrift für Max Keller zum 65. Geburtstag 19-35. google scholar
• Hegnauer C, Die Gemeinschaft der Eltern und Kinder, Kommentar zu Art. 270-275 ZGB (mit Supplement); Die Unterhaltspflicht der Eltern, Kommentar zu Art. 276-295 ZGB in Berner Kommentar (Stämpfli Verlag 1997). google scholar
• İmre Z ve Erman H, Miras Hukuku (Der Yayınları, 2022). google scholar
• İnce Akman N, Vasiyetname Yapma Özgürlüğünün Sınırları (Filiz Kitabevi, 2023). google scholar
• Lachenmeier P, ‘Ausgleichungspflicht für bezogenen Ausbildungsunterhalt (insbesondere nach Art. 277 Abs. 2 ZGB)?’ (2010) BJM 113-134. google scholar
• Maier P ve Waldner-Vontobel A, ‘Gedanken zur neuen Praxis des Bundesgerichtes zum Unterhaltsrecht aus der Perspektive des erstinstanzlichen Gerichts’ (2021) FamPra.ch 871-895. google scholar
• Meier P ve Häberli T, ‘Übersicht zur Rechtsprechung im Kindes- und Erwachsenenschutzrecht (Mai bis August 2020)’ (2020) ZKE 400-437. google scholar
• Nyffeler F, Volljährigenunterhalt, Voraussetzungen, Bemessung und Durchsetzung (Schulthess Verlag 2023). google scholar
• Özdemir H ve Ruhi A C, Çocuk Hukuku (1. Baskı, Adalet Yayınevi 2012). google scholar
• Özdemir H, ‘Yargıtay Kararları Işığında Türk Medeni Hukukunda Yardım Nafakası’ (2014) 9(100) Terazi Hukuk Dergisi 65-78. google scholar
• Ramseier T ve Castelnovi L, ‘Mündigenunterhalt: Der Fiskus profitiert zu Unrecht’ (2014) FamPra.ch 138-149. google scholar
• Reusser R, ‘Unterhaltspflicht, Unterstützungspflicht, Kindesvermögen: Das Neue Kindesrecht’ (1977) (5) BTJP 61-87. google scholar
• Rizvi S, ‘Anmerkungen zum Volljährigenunterhalt’ (2021) AJP 567-576. google scholar
• Rumo-Jungo A, ‘Unterhalt für mündige Kinder: aktuelle Fragen’ (2010) (3) recht 69-77. google scholar
• Saymen F H ve Elbir H K, Türk Medeni Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku (2. Baskı, İsmail Akgün Matbaası 1960). google scholar
• Selahattin Sulhi Tekinay, Türk Aile Hukuku (7. Baskı, Filiz Kitabevi 1990). google scholar
• Şenocak Z, ‘Cezai Iskat ve Cezai Iskatın Hükümleri’ (1998) Prof. Dr. Ali Bozer'e Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 421-429. google scholar
• Sert Sütçü S, ‘Yurtdışında Üniversite Öğrenimi Gören Ergin Çocuğun Öğrenimi İçin Yararlandığı Burs ve Benzeri Ödemelerin Geri Ödenmesi Meselesinin Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Eğitim Nafakası Hakkı Hükümleri İle Birlikte Değerlendirilmesi’ (2018) 9(2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 499-526. google scholar
• Sonat K A, ‘Ana Babanın Eğitimi Devam Eden Ergin Çocuğa Karşı Nafaka Yükümlülüğü’ (2013) 19(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 235-292. google scholar
• Türkmen A, ‘Eğitim Nafakası (TMK m. 328/II)’ (2013) 8(Özel Sayı) Yaşar Üniversitesi E- Dergisi 2707-2764. google scholar
• Yağcı K, Cezai Mirasçılıktan Çıkarma (Cezai Iskat) (On İki Levha Yayıncılık 2013). google scholar