Türk Ceza Kanunu’nda Akrabalık Bağı

Year 2025, Volume: 83 Issue: 2, 828 - 856, 21.08.2025

Veysel Candan Canoğlu

Abstract

Anayasa m.41/1’de belirtildiği üzere aile, Türk toplumunun temelidir. Nitekim diğer birçok topluma nazaran Türk toplumunda aile bağlarının daha kuvvetli olduğu söylenebilir. Öyle ki aileyi de içine alacak şekilde esas olarak kan bağına dayalı bir birliktelik olan akrabalık da toplumumuzda önemli bir yere sahiptir. Akrabalık bağına göre ilişkiler çeşitli şekillerde adlandırılmaktadır. Ancak toplumsal yaşamdaki bu adlandırmalar, hukuk alanında farklı şekillerde ele alınabilmektedir. Akrabalık kurumu, genel olarak medeni hukukla ilişkilendirilmektedir. Yine de akrabalıkla ilgili terimlerin hukuk alanları arasında farklı anlama gelebileceği de söylenmelidir. Çalışmamızda, akrabalık kavramını ceza hukuku açısından ele almaktayız. Hatta kapsamı sınırlandırarak, söz konusu terimleri TCK kapsamında incelemekteyiz. Akrabalığa dair terimlerin bir kısmına TCK’de yer verildiği ve bunların da farklı sonuçlara bağlandığı görülebilmektedir. Bu kapsamda failin suçu belirli akrabalarına karşı işlemesi durumunda haksızlık içeriği daha fazla olabilmektedir. Yine akrabasının kendisine karşı suç işlemeyeceğine güvenen mağdur, daha savunmasız ve hazırlıksız olduğundan suç daha kolay bir şekilde işlenebilmektedir. Bu nedenlerden dolayı kanun koyucu, birtakım suçların belirli akrabalara karşı işlenmesini cezayı ağırlaştıran nitelikli hâl olarak düzenlemektedir. Ayrıca suçun temel şeklinin takibi şikâyete tabi ise bu durumda resen takip edilebilmektedir. Buna karşın birtakım suçların akrabalar arasında işlenmesi durumunda failin cezalandırılmasında fayda görmeyen kanun koyucu, failin cezasında indirime gidilmesini hatta ceza verilmemesini öngörebilmektedir. Yine resen takip edilen bir suç ise ayrıca şikâyet koşulunu arayabilmektedir. İşte bunlar gibi TCK’de yer alan akrabalık bağına dair hükümler, çalışmamızda sistematik bir şekilde ele alınmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak TCK’de yer alan akrabalık bağına dair terimlerin tanımı yapılmakta, akabinde bu terimler ilgisine göre ceza hukukunun kurumlarına göre ayrı başlıklar altında ele alınarak hükmün uygulanmasına dair açıklamalarda bulunulmaktadır.

Keywords

Aile , Evlatlık , Velayet , Evlilik , Üvey ana , Kan bağı , Nitelikli hâl

The Kinship in Turkish Penal Code

Abstract

As stated in art.41/1 of Constitution, Turkish society is based on the family. Indeed, when compared to many other societies, it can be stated that family ties are more valued in Turkish society. Kinship is an association based mainly on blood ties, including the family and it has an important place in our society. There are various terms within the scope of kinship ties. These terms in social life are handled differently in the field of law. Kinship is generally related to civil law. But the terms related to kinship are also determined differently among the fields of law. In our study, we examine the concept of kinship in terms of penal law. Even more limitedly, we examine the terms of kinship within the scope of Turkish Penal Code numbered 5237 (TPC). It can be seen that some of these are included in TPC and have different consequences. For example, if the perpetrator commits a crime against certain kinship, the unjust content of this crime may be higher. The victim may be more vulnerable and unprepared for the crime because he/she trusts that his/her kinship will not commit a crime against him/her. Therefore, the perpetrator can commit the crime more easily. For these reasons, the legislator regulates the commission of certain crimes against certain kinship relations as aggravated versions that increase the punishment. In addition, if the prosecution of the basic version of the crime is subject to complaint, it can be pursued ex officio. On the other hand, in the event that certain crimes are committed between kinship, the legislator, who does not consider it necessary to punish the perpetrator, regulates that the punishment of the perpetrator is reduced or even not punished. If it is an crime that is pursued ex officio, the complaint condition may be sought. As in these examples, the articles in TPC on kinship are analysed in a systematic manner in our study. In this context, firstly, the terms related to the kinship in TPC are defined. Afterwards, these terms are discussed under separate titles according to the institutions of penal law according to their relevance and explanations on the application of the provision are made with these.

Keywords

Family , Adopted , Custody , Marriage , Stepmother , Blood ties , Aggravated version

References

• Ağkuş K F, ‘Cinsel Suçlarda Hısımlık Sorunu’ (2021) 1(3) TAÜHFD 27-63. google scholar
• Akbulut B, ‘Banka Veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması’ (2019) (1)2 Yaşar Hukuk Dergisi 6-46. (Banka) google scholar
• Akbulut B, ‘Kasten Öldürme Suçunun Nitelikli Halleri (TCK m.82)’ (2020) 6 Adalet Dergisi 99-165. (Öldürme) google scholar
• Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler (8.Baskı, Adalet 2021) (Genel). google scholar
• Akipek J, Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medenî Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku Birinci Cilt (16.Bası, Beta 2020). google scholar
• Akyüz E, Çocuk Hukuku (7.Baskı, Pegem Akademi 2020). google scholar
• Artuk M E, Gökcen A ve Alşahin M E vd, Ceza Hukuku Özel Hükümler (20.Baskı, Adalet 2022). google scholar
• Ayan M ve Ayan N, Kişiler Hukuku (8.Baskı, Seçkin 2016). google scholar
• Bacaksız P ve Bayzit T, ‘Yargıtay Kararları Işığında Taksirli Suçlara İlişkin Şahsi Cezasızlık Sebebi Olarak TCK m.22/6’nın Uygulaması ve Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar’ (2021) (16)175 Terazi Hukuk Dergisi 489-506. google scholar
• Bayraktar K, Keskin Kiziroğlu S ve Memiş Kartal P vd, Özel Ceza Hukuku Cilt II Kişilere Karşı Suçlar (On İki Levha 2017). google scholar
• Baytaz B A, Kanunilik İlkesi Bağlamında Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Yorum (On İki Levha 2018). google scholar
• Canoğlu V C, Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi (Adalet 2022). google scholar
• Demirağ F, Türk Ceza Kanununun Genel Hükümleri Işığında Askeri Ceza Kanunu (5.Baskı, Seçkin 2022). google scholar
• Demiral Bakırman B, Şahsi Cezasızlık Sebepleri ve Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler (On İki Levha 2023). google scholar
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (18.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Demirel M, ‘Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu’ (2020) (24)4 AHBVÜ-HFD 489-554. google scholar
• Donay S, Türk Ceza Kanunu Şerhi (Beta 2007). google scholar
• Dönmezer S ve Erman S, Nazarî ve Tatbikî Genel Kısım Cilt: I (14.Bası, Beta 1997). (I) google scholar
• Dönmezer S ve Erman S, Nazarî ve Tatbikî Genel Kısım Cilt: III (12.Bası, Beta 1997). (III) google scholar
• Dural M ve Öğüz T, Türk Özel Hukuku Cilt III Kişiler Hukuku (21.Baskı, Filiz 2020). google scholar
• Dülger M V, Ceza Hukuku Genel Hükümler (2.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Ekici Şahin M, ‘Taksirli Suçlarda Ceza Sorumluluğunu Etkileyen Şahsi Neden: Failin Kişisel ve Ailevi Durumu (TCK m.22/6)’ (2018) (13)165-166 Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 95-121. google scholar
• Engin İ ve Atamer Y M, Serozan Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku (9.Bası, On İki Levha 2022). google scholar
• Erdem M ve Makaracı Başak A, Aile Hukuku (2.Baskı, Seçkin 2024). google scholar
• Erdoğan İ ve Keskin A D, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku (3.Baskı, Gazi 2020). google scholar
• Erem F ve Toroslu N, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (5.Baskı, Savaş 1987). google scholar
• Erman S, ‘Başkasının Fiilinden Cezai Mesuliyet Mevzuunda Bir Deneme’ in A. Samim Gönensay’a Armağan (Fakülteler Matbaası 1955) 417-433. google scholar
• Evik A H, ‘Birden Çok Evlilik Ve Hileli Evlenme Suçları’ (2020) 1 GSÜHFD 3-53. google scholar
• Hakeri H ve Tekin D, Tartışmalı Sorularla Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (2.Baskı, Adalet 2022). google scholar
• Hakeri H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (28.Baskı, Adalet 2023). google scholar
• Helvacı S ve Erlüle F, Medeni Hukuk (6.Bası, Legal 2020). google scholar
• Kayıhan Ş, Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler-Tüzel Kişiler) (Seçkin 2022). google scholar
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (16.Baskı, Seçkin 2023). (Genel) google scholar
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (9.Baskı, Adalet 2023). (Özel) google scholar
• Memiş Kartal P, Türk Ceza Hukuku’nda Çocukların Cinsel İstismarı (Der 2014). google scholar
• Nuhoğlu A, Aile Düzenine Karşı Suçlar (Beta 2009). google scholar
• Oğuzman K, Seliçi Ö ve Oktay-Özdemir S, Kişiler Hukuku (19.Bası, Filiz 2020). google scholar
• Özbek V Ö, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (18.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Özbek V Ö, Doğan K ve Meraklı S vd, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (14.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Özbek V Ö, Ekonomi Ceza Hukuku-İkinci Kitap: Özel Hükümler 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nda Yer Alan Ekonomik Suçlar (Seçkin 2021). google scholar
• Özen M, Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersleri (2.Baskı, Adalet 2017). google scholar
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (19.Bası, Seçkin 2023). google scholar
• Öztan B, Medenî Hukuk’un Temel Kavramları (45.Baskı, Yetkin 2020). google scholar
• Öztürk B ve Erdem M R, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku (23.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Parlar A ve Hatipoğlu M, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Yorumu 2. Cilt (Yayın 2007). google scholar
• Sarıtaş E ve Algan Canseven H, ‘Şahsi Cezasızlık Sebeplerinin Maddi Şartlarında Hata’ (2023) 11(1) CHKD 1-25. google scholar
• Soyaslan D, Ceza Hukuku Genel Hükümler (10.Baskı, Yetkin 2022). (Genel) google scholar
• Soyaslan D, Ceza Hukuku Özel Hükümler (13.Baskı, Yetkin 2020). (Özel) google scholar
• Şahin C, ‘Yargıtay Kararları Işığında Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Nedeni Veya Cezayı Hafifleten Neden’ (2013) 14 TAAD 841-869. google scholar
• Taner T, Ceza Hukuku Umumî Kısım (3.Basım, İsmail Akgün 1953). google scholar
• Taneri G, ‘Fuhuş Suçu’ (2015) (2)3 ÇÜHFD 87-125. google scholar
• Tezcan D, Erdem M R ve Önok R M, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku (21.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Tokdemir S, Ceza Hukukunda Akim Kalmış Azmettirme (Seçkin 2022). google scholar
• Toroslu N ve Toroslu H, Ceza Hukuku Genel Kısım (26.Baskı, Savaş 2021). google scholar
• Toroslu N, Ceza Hukuku Özel Hükümler (9.Baskı, Savaş 2018). google scholar
• Ünlütepe M, Medeni Hukuka Giriş ve Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri (Seçkin 2021). google scholar
• Ünver Y, İftira, Suç Uydurma, Suç Üstlenme, Yalan Tanıklık Ve Bilirkişilik, Suçu İhbar Etmemek Suçları (TCK'da Düzenlenen Adliyeye Karşı Suçlar) (7.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Yalçın Sancar T, Türk Ceza Hukukunda Kadın (Seçkin 2013). google scholar
• Yenerer Çakmut Ö, Soybağının Belirlenmesi ve Ceza Hukukunda Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu (Beta 2010). google scholar
• Yılmaz S ve Yıldırım A, Medeni Hukuk-I (Başlangıç Hükümleri-Kişiler Hukuku-Aile Hukuku) (4.Baskı, Seçkin 2023). google scholar
• Yokuş Sevük H, ‘5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Eziyet Suçu’ (2013) (71)1 İÜHFM 1273-1290. (Eziyet) google scholar
• Yokuş Sevük H, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (4.Baskı, Adalet 2022). (Özel) google scholar
• Zafer H, ‘Birden Çok Evlilik Suçu (TCK m.230/1-2)’ Prof. Dr. Nevzat Toroslu’ya Armağan Cilt II (Ankara Üniversitesi Yayınları 2015) 1307-1332. (Evlilik) google scholar
• Zafer H, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75 (8.Bası, Beta 2021). (Genel) google scholar
• Zeytin Z ve Ergün Ö, Türk Medeni Hukuku (6.Baskı, Seçkin 2022). google scholar