Türkiye ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kurumunun Avrupa Birliği Politikaları Bağlamında Karşılaştırılması

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 145 - 184, 31.12.2024

Merve Çeçi

https://doi.org/10.59831/ihuhfd.2024.25

Öz

Hukuki uyuşmazlıkların çözümünde yargı dışında başvurulan çözüm yöntemleri genel olarak alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri olarak anılmakta olup, çalışma konumuzu teşkil eden arabuluculuk da bu yöntemlerden biridir. Çalışmamızda Türkiye ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde (KMC) Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kurumunun Avrupa Birliği (AB) politikaları bağlamında karşılaştırılması amaçlanmıştır. Türkiye ile coğrafi ve kültürel olarak yakınlık arz eden ve son zamanlarda AB politikalarını takip ederek arabuluculuk uygulamasını hayata geçiren KMC daha önce karşılaştırmalı bir çalışmaya konu edilmemiştir. Bu ülkelerin ikisi de arabuluculuğa ilişkin hukuki düzenlemelerinde Avrupa Birliği’nden etkilenmekle birlikte, mevzuatları arasında bazı farklar söz konusudur. Avrupa Birliği ile uyum sürecinde ve Birlik mevzuatı dikkate alarak hazırlanmış arabuluculuk mevzuatına sahip bu iki ülkenin hukuk uyuşmazlıklarında mevzuatı ve uygulamaları çalışmamızda karşılaştırmalı olarak incelenecek; iki ülke arasında benzerlikler ve farklılıklar ile uygulamadaki olumlu ve olumsuz yönleri ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti’nde Arabuluculuk, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde Arabuluculuk, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, Avrupa Birliği Arabuluculuk Politikaları.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209-A

Kaynakça

• “Avrupa Adaletin Etkililiği Komisyonu- CEPEJ / Kurum ve Kuruluşlar”. T.Y. Erişim 27 Mart 2023. https://hukukbook.com/avrupa-adaletin-etkililigi-komisyonu-cepej/. Arabuluculuk Temel Eğitimi İle İlgili Duyuru. T.Y. Erişim 06 Nisan 2023. https:// adb.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/arabuluculuk-temel-egitimine-iliskinduyuru2611 2021030 402.
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?” Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, 2019.
• Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz/ Civan, O/ Manav Özdemir Eda/, Savaş Kutsal,E/ Evcimen, A. İş Hukukunda Uzman Arabuluculuk (Y. Bozkurt Gümrükçüoğlu, Ed.). Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı, 2023. http://openaccess.ihu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12154/2262.
• Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz/ Yakacak, Ahter. “Arabuluculukta İletişim”, Editör: Zeynep Esra Abay Çelik, Ankara: Eğitim Yayınevi, 1. Baskı, 2023.
• Cepej. Mediation Development Toolkit: Ensuring Implementation of the Cepej Guidelines. Avrupa Konseyi. 2021. T.Y. 20.04.2024 Erişim Adresi: https://rm.coe.int/mediation-development-toolkit-ensuringimplementation-of-the-cepej-gui/16808c3f52. Coibion, Thomas. T.Y. “How Effective Is the EU as a Mediator? The Case of the Former Yugoslav Republic of Macedonia”.
• Cavdar, Kimo/ Dimitrieva, Jasmina/ Sapurik, Zoran. “European Standards and Principles in the Law on Mediation in the Republic of Macedonia” AICEI Procedings. AICEI proceedings, 2015, Volume 10, Issue 1 DOI: 10.5281/ zenodo.4553545
• Doneva, Nada/ Gjorgieva, Dijana. “Mediation in Criminal and Civil Cases in the Positive Law of the Republic of North Macedonia - Situation and Challenges”. Goce Delcev University, Faculty of Law. International Scientific Journal ”Sui Generiss”, Cilt 2, Sayı 2, Aralık 2023.
• Erkal, Atila. “Türk Alman ve İsviçre İdare Hukukunda Arabuluculuk”. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ocak, 2022. https://doi.org/10.54704/ akdhfd.1053114.
• Garvey, J. B., & Craver, C. B. (2021). Alternative Dispute Resolution: Negotiation, Mediation, Collaborative Law, and Arbitration. Carolina Academic Press.
• Gjul, Rejhan. “Avrupa Birliği Entegrasyon Sürecinde Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” 2019. T.Y. Erişim 05 Nisan 2023. https://pravda.gov.mk/.
• Gündoğdu, Süleyman Burak. “Kira Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Arabuluculuk Uygulaması Üzerine Bazı Düşünceler” Cilt 6, Sayı 2, 2023.
• Harmancı, Çiğdem. “İş Yargılamasında Dava Şartı Olarak Arabuluculuk” (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü: 2020.
• Türkiye ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kurumunun Avrupa Birliği Politikaları Bağlamında Karşılaştırılması Hiltrop, J. M. “Mediator Behavior and the Settlement of Collective Bargaining Disputes in Britain,” Journal of Social Issues 41, no. 2 (1985): 19-34. https://doi. org/10.1111/j.1540-4560.1985.tb00856.x. tb00856.x
• Има Решение! – Медијацијата Е Алтернативна Алатка Во Којашто Страни Се Победници Во Спорот. T.Y. Erişim 29 Mart 2023. http://mediator.wppreviews.com/.
• Kaprolli İsmaili, Fjolla. “Mediation in North Macedonia and the Legal Nature of the Mediation Agreement”, Faculty of Law, South East European University. UDK: 347.965.42(497.7)
• Karataş, Zeki “Sosyal Bilim Araştırmalarında Paradigma Değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi” Cilt, 1 Sayı, 1, 2017.
• Kaya, Talat “Singapur Sözleşmesi ve Uluslararası Ticari Arabuluculuk Sonucunda Ortaya Çıkan Sulh Anlaşmalarının Tanınması ve İcrası Meselesi” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Aralık, 2019.
• Kılınç, Ahmet. ‘‘Osmanlı Devleti’nde Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Olarak Muslihun Osmanlı Arabuluculuğu, (Muslihun) II’’, Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri Cilt 2, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• Küçükali, Canan. “Türk Hukukunda Arabuluculuğun Gelişimi” Jurix, Cilt 16, Sayı 178, Haziran 2021.
• Majhoshev, Andon/ Živkova Sanja/ Misheva, Angela/ Majhosev Darko, “Legal and Institutional Framework of Mediation in Republic of Macedonia” ( JPMNT) Journal of Process Management – New Technologies, International Vol. 2, No.4, 2014. “Mediation as an Efficient Way of Out of Court Dispute Settlement T.Y. Erişim 01 Nisan 2024. https://www.mchamber.mk/Default.aspx?mId=37&lng=2.
• Медијација- Алтернативна Алатка За Решавање На Деловни Спорови, Antoris. 2023. T.Y. Erişim 14 Nisan 2024. https://antoris.mk/a/v/medijacijaalternativna-alatka-za-resavane-na-delovni-sporovi.
• Özbek, Mustafa. “Avrupa’da Arabuluculuğun İlkeleri ve Uygulanması” Haziran, 2008. T.Y. Erişim 03 Nisan 2024. http://www.arabulucu.com/dunyada-arabuluculuk/avrupa-da-arabuluculugun-ilkeleri-ve-uygu lanmasi
• Özbek, Mustafa. “Avrupa Konseyi Arabuluculuk Yönergesi Önerisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2007.
• Pekcanıtez, Hakan/ Atalay, Oğuz/ Özekes, Muhammed. Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı. 12.Bası, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2024.
• Polat, Melike. Milletlerarası Usul Hukukunda Arabuluculuk. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2009.
• Sarıdağ, Orhan Gazi. “Bireysel İş Hukukunda Arabuluculuktan Kaynaklanan Bazı Sorunlar”, https://doi.org/10.33717/deuhfd.1182544, Cilt 24 Sayı 2, 2022.
• Sarıhan, Banu Bilge. “Tüketici Hukuku Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Arabuluculuk Uygulaması”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 2021.
• Shabani, Faton. “Mediation Current State of Use in the Republic of North Macedonia” Vadyba Journal of Management 2021, No 1 (37) ISSN 1648-7974
• Sotiroski, Ljupco. “Задолжителен Обид На Медијација Во Република Македонија”, УДК: 347.919.1 (497.7).
• Sprioska, Elizabeta. “The Mechanism For Ensuring The Quality of Mediation in the Public of North Macedonia - Normative Framework” International Slavic University “ G. R. Derzhavin“ Sveti Nikole-Bitola, 347.965.42:340.13(497.7)
• Stefanovska, Vesna. “Resolution of Civil Disputes through Mediation in the Practice of the Republic of Macedonia”. International Journal of Humanities and Social Science 5 (8), 2015.
• Stoilkovska, Aleksandra/ Palevskı, Valentina Mucunska/ Ilieva, Jana. “Awarness about Mediation as an Alternative Form of Dispute Resolution: Practices in the Republic of Macedonia” International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education Vol. 3, No.1, 2015. Original Article UDK 347.965.42(497.7).
• Yeşilırmak, Ali/ Kısmet Kekeç, Elif/ Bulur, Alper (Ed.). Temel Arabuluculuk Eğitimi Katılımcı Kitabı, 3. Baskı, Arabuluculuk Daire Başkanlığı. 2021. https://adb.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/40320221402571.pdf.
• Yıldırım, Ferhat. “Türk Hukuk Sisteminde Alternatif Bir Çözüm Yolu Olarak Arabuluculuk” Cilt, 2 Sayı, 3, 2016.
• “Türk Hukukunda Arabuluculuk Uygulamaları Mediation Practices in Turkish Law”. T.Y. Erişim 01 Nisan 2023.
• https://www.researchgate.net/publication/354365806_Turk_Hukukunda_Arabuluculuk_Uygu lamalari _Mediation_Practices_in_Turkish_Law.
• “The Path of Mediation in The Republic of North Macedonia”. Skopje, 2022.