TRANSFORMATION OF NATURAL RIGHT INTO HUMAN RIGHT

Year 2023, Volume: 41, 1 - 28, 22.03.2024

Firuze Yiğit

Abstract

Human rights, despite their widespread use and popularity in academic studies, are a relatively new concept. To understand this concept, it is necessary to first examine the notion of rights. The essence provided by the concept of rights explains the qualities of "inalienable, indivisible, and irrevocable" often repeated for natural rights. In this context, through the understanding we have from its etymological origin, natural law can be properly addressed as a foundation. Thus, it will be possible to shed light on how the meaning and scope of human rights have come to be understood today. Human rights, in fact, did not emerge independently from the understanding of rights that existed before them. Rather, they emerged as a result of the changes the concept of rights underwent throughout history. In this vein, the enchanting connection that remains unseen between natural rights and human rights is of significance. Therefore, in the study, the understanding of natural law is set as the starting point. Indeed, it will be seen that natural rights are ultimately embodied in the entity of human rights.

Keywords

Human rights, Natural right, Secularism, Positivism, Enlightenment

DOĞAL HAKKIN İNSAN HAKKINA DÖNÜŞÜMÜ

Abstract

İnsan hakları, yaygın kullanımı ve akademik çalışmalardaki popülaritesine karşın görece yeni bir kavramdır. Bu kavramı anlayabilmek için ise her şeyden önce hak kavramını incelemek gerekir. Hak kavramının bize sunduğu muhteva, doğal haklar için tekrarlana gelen “dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmez” niteliği açıklamaktadır. Bu bağlamda etimolojik köken üzerinden sahip olduğumuz kavrayışla doğal hukuk doğru bir temelde ele alınabilecektir. Böylece insan haklarının günümüzde ifade ettiği anlam ve kapsama nasıl kavuştuğu aydınlatılabilecektir. Zira insan hakları, kendinden önceki hak anlayışlarından bağımsız bir şekilde ortaya çıkmış değildir. Bilakis tarihi süreç içerisinde hak kavramının geçirdiği değişim sonucunda doğmuştur. Bu minvalde doğal hak ile insan hakları arasında görünmez kılınan o efsunlu bağ önem arz etmektedir. Dolayısıyla çalışmada doğal hak anlayışı başlangıç noktası olarak belirlenmiştir. Nitekim doğal hakkın nihai olarak insan hakları vücudunda enkarne edildiği görülecektir.

Keywords

İnsan hakları, Doğal Hak, Sekülerizm, Pozitivizm, Aydınlanma

References

• Ağaoğulları, Mehmet Ali: “Fransız Devriminde Birey-Devlet İlişkisi (1789-1794)”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 44.03, 1989, 198-228.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali: “Halk ya da Ulus Egemenliğinin Kurumsal Temelleri Üzerine Birkaç Düşünce”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 41.1, 1986, 131-152.
• Aktaş, Sururi: “İdeal Hukuk Kavramı Üzerine.” Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2009, 13.3-4, 1-21.
• Aybay, Rona: “Uluslararası Mahkemeler ve Bireylerin Ceza Sorumluluğu”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Köksal Bayraktar’a Armağan, C 9, 2010, 125-150.
• Aybay, Rona: İnsan Hakları Hukuku, 1.baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.
• Balan, Arzu: “Orta Yolcu Bir Formül Olarak Radbruch Formülü”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 8.1, 2018, 69-89.
• Beitz, Charles R: “Human Dignity in the Theory of Human Rights: Nothing but a Phrase?”, Philosophy & Public Affairs , 41.3, 2013, 259-290.
• Berber, Yunus Emre: “İnsan Haklarında Hümanizmin ve Liberalizmin İzleri”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 2022-2, 2022, 315-358.
• Bix, Brian H.: “Doğal Hukuk: Modern Gelenek”, çev. Ertuğrul Uzun, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6.2, 291-344.
• Bulut, Nihat: “Eski Yunan’dan Aydınlanma Çağına İnsan Onuru Kavramının Gelişimine Genel Bir Bakış.” Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12.3-4, 2008, 1-12.
• Copleston, Frederick: Aydınlanma. Vol. 1. İdea Yayınevi, 2022.
• Coşkun, Vahap: İnsan Hakları Liberal Açıdan Bir Tahlil, Liberte Yayınları, Ankara, 2006.
• Çeçen, Anıl: İnsan Hakları, 5.baskı, Astana yayınları, Ankara, 2020.
• Çelik, Elif: “İnsan Hakları Hukukunda İnsan Onurunun Yeri ve Rolü”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 9.2, 2019, 282-310.
• Çelik, Elif: “İnsan Hakları Teorisindeki Geleneksel, Politik ve Hukuki Ayrışmalar”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 11.2, 2021, 961-996.
• Çetin, Halis: “Liberalizmin Temel İlkeleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2.1, 2001, 219-237.
• Çüçen, Kadir: “Batı Aydınlanmasının Düşünsel Kökenleri ve Eleştirisi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, 25-34.
• Değirmenci, Rıdvan: Meşruiyet ve Hukukilik Çerçevesinde Saf Hukuk Kuramı, Astana Yayınları, Ankara, 2021.
• Değirmencioğlu, Burcu: “Klasik Egemenlik Anlayışında Bir Kırılma: ‘Pozitif Yükümlülük Doktrini’ ve Türkiye'ye Yansıması”, İnsan Hakları Yıllığı 39.1, 2021, 55-104.
• Değirmencioğlu, Burcu: Westphalian Modelden Bugüne Egemenliğin Dönüşümü Bağlamında Yeni Dünya Düzeninin İnşası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• Dembour, Marie-Bénédicte: “What Are Human Rights? Four Schools of Thought”, Hum. Rts. Q., 32, 2010, 1-20.
• Develioğlu, Ferit: Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 13.Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara, 1996. Doğan, İlyas: “Alman Öğretisinde İnsan Onuru ve Güncel Sorunlar Hakkında Kısa Bir Giriş”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13.2, 2005, 51-59, s.57. Douzinas, Costas: İnsan Hakları ve İmparatorluk, 1.Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2017. Duman, Olcay Özkaya: “Tarih Bilimi ve Bilgisi Açısından Aydınlanmadan Günümüze Sorularla Tarih Felsefeleri ve Kavrayışları”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 2010, 51-69.
• Erdal, Selcen: Uluslararası Ceza Mahkemesinin Ulus-Devlet Egemenliğine Etkisi (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2010.
• Erdoğan, Mustafa: Liberal Toplum Liberal Siyaset, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1998.
• Eren, Leyla Gizem: “Mitlerin Kendini Yeniden Üretimi: Aydınlanma Felsefesinden Aydınlanma Projesine”, Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi 1.1, 2017, 115-129.
• Eren, M. Yusuf: “Uluslararası Hukukta İnsanlığa Karşı Suçlar”, Mevlana Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1. 2, 2013, 7-37.
• Eyigün, Canan: “Kant'ın ve Foucault'un Gözünden Aydınlanmaya Bakmak”, Etkileşim, 2019, 3: 142-154.
• Garaudy, Roger: Yobazlıklar, 4.baskı, Türk Edebiyatı Yayınları, İstanbul, 2017.
• Gewirth, Alan: “The Basis and Content of Human Rights”, Nomos: American Society for Political and Legal Philosophy, vol.23, 1981, 119-147.
• Gökberk, Macit: Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996.
• Göze, Ayferi: Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 14. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Heywood, Andrew: Siyaset, çev. Bekir Berat Özipek vd., Ankara, 2013.
• Horkheimer, Max/ Theodor W. Adorno/ Gunzelin Noeri: Dialectic of Enlightenment, Stanford University Press, 2002.
• İrde, Mesut: “Türkçe Felsefe Sözlüklerinde Rasyonalizm Nedir?”, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5.1, 2023, 117-124.
• Kant, Immanuel: “Aydınlanma Nedir?” Sorusuna Yanıt (1784), Seçilmiş Yazılar, çev. Nejat Bozkurt, İstanbul, Remzi Kitabevi Yayınları, 1984.
• Kuçuradi, İoanna: İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, 2.baskı, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 2011.
• Küçükali, Rıdvan/ Hasibe Akbaş: “Bir Haklılaştırma Zemini Olarak Doğal Hukuk”, MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi 3.1, 2016, 64-73.
• Lacombe, Olivier/ Karasan, Mehmet: “Hayat”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2.5, 2017, 743-752.
• MacCormick, Neil: “Doğal Hukuku Yeniden Ziyaret (Kitap Değerlendirmesi: John Finnis, Doğal Hukuk ve Doğal Haklar)”, çev. Şule Şahin Ceylan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 64.3, 2015, 915-930.
• Ögcem, Ergin: “Akıl-Vahiy İlişkisinde Bir Denge Filozofu (Aydınlanma Çağının Farklı Bir Yüzü Olarak John Toland)”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2019, 8.4: 3372-3389.
• Özmen, Seda: “Orta Çağ Avrupa'sında İnsan Hakları”, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi 6.10, 2023, 143-164.
• Pagden, Anthony: The Enlightenment and Why It Still Matter?. New York: Random House Publishing Group, 2013.
• Parlak, İsmet, Öztürk, Enis: “Bireyler ve Birey Olamayan Bireyler: Liberalizm ve 19. Yüzyılın Çelişkileri”, Mülkiye Dergisi 42.4, 2018, 565-592.
• Parlak, Türkan Melis: “Galiplerin Adaleti Nürnberg ve Tokyo Askeri Ceza Mahkemeleri”, Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi 37, 2015, 137-153.
• Pekel, Abdülkadir: İnsan Haklarının Evrenselliğine Kültürel Görecilik İtirazı ve Tartışmayı Uzlaştırma Çabaları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar: “Mutlak Monarşiye Laik Savunma: Tevratın Canavarı Leviathan”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 62.3, 2013, 819-854.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılamada Kullandığı Yöntem, İlke ve Usuller, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Saygılı, Abdurrahman: Kutsallık ile Rasyonellik Sarkacında Devlet, İmaj Yayınevi, Ankara, 2014.
• Shulztiner, Doron; Carmi, Guy E.: “Human Dignity in National Constitutions: Functions, Promises and Dangers”, The American Journal Of Comparative Law, 62.2, 2014, 461-490.
• Sunay, Reyhan: Hukuk ve Siyaset Ekseninde İnsan Hakları, Çizgi Kitabevi, Konya, 2013. Şahin, Mehmet: “Nürnberg Mahkemeleri Üzerine Bir İnceleme”. Aksaray Üniversitesi İ.İ.B.F. 2.1, 2010, 49-61.
• Şenşekerci, Erkan: “Avrupa’da Işıklar Yüzyılı ve Siyasetin Özerkleşmesi”, Uludağ Üniv. Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 2005.
• Tarnas, Richard: Batı Düşüncesi Tarihi-1: Antik Yunan'dan Modern Döneme (Cilt I). çev.Yusuf Kaplan, İstanbul, Külliyat Yayınları, 2011.
• Tasioulas, John, “Are Human Rights Essentially Triggers for Intervention?”, Philosophy Compass, 4.6, 2009, 938-950.
• Türe, Fatih: “İnsan Haklarının Normatif Kökeni”, Mugla Sitki Kocman University Journal of Social Sciences 32 2014, 149-161.
• Wacks, Raymond: Hukuk Kuramını Anlamak, çev.Fatma Süzgün Şahin Ünver, Serdar Ünver, Astana yayınları, Ankara, 2016,
• Yeşilçayır, Celal: “Hugo Grotıus'un Doğal Hukuk Düşüncesine Kazandırdığı Paradigmal Dönüşüm”, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 30, 2020, 241-258.
• https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/liberalizm_siyaset_bilimi , erişim: 24.11.2023.
• https://avalon.law.yale.edu/wwii/moscow.asp , erişim: 26.11.2023.
• https://diabgm.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2622020084918zcansu_orhan.pdf,erişim: 20.06.2023.
• https://encyclopedia.ushmm.org/content/tr/article/international-military-tribunal-at-nuremberg, erişim: 26.11.2023.
• https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_gg/englisch_gg.html#p0016, erişim: 30.01.2024.
• https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/f3c70a23-7696-49db-9148-f24dce6a27c8/001-156%20aggliko.pdf, erişim: 30.01.2024.
• https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/2212020141836bm_01.pdf,erişim: 01.12.2023.
• https://islamansiklopedisi.org.tr/hakkaklik, erişim: 07.06.2023.
• https://jimithekewl.com/2008/12/06/sapere-aude/, erişim: 24.11.2023.
• https://voicesofdemocracy.umd.edu/fdr-the-four-freedoms-speech-text/ , erişim: 27.11.2023.
• https://www.etimolojiturkce.com/arama/hak, erişim: 07.06.2023.
• https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf, erişim: 01.12.2023.
• https://www.nisanyansozluk.com/kelime/hak, erişim: 07.06.2023.
• https://web.archive.org/web/20110531153703/http://www.supremecourt.gov.af/PDFiles/constitution2004_english.pdf, erişim: 30.01.2024.