Dozy’nin Hz. Peygamber ve Hadislere Dair Bazı İddialarına İsmail Fenni Ertuğrul’un Cevapları

Year 2021, Volume: 7 Issue: 1, 225 - 242, 16.01.2021

Fatih Çimen

Abstract

Öz
"Essaisurl Histoiredel Islamisme" Hollandalı oryantalist Pieter Anne Dozy (1820-1883) tarafından yazılmıştır. Kitap, Kuran, vahiy, peygamberlik ve hadislerle ilgili bazı konular ile İslam tarihinde meydana gelen bazı olayları incelemektedir. Eser, Abdullah Cevdet tarafından Tarih-i İslamiyet adıyla Türkçeye çevrildikten sonra bazı entelektüellerin dikkatini çekmiş ve geç Osmanlı dönemi entelektüelleri tarafından pek çok reddiye yazılmıştır. Bunlardan hadislerle ilgili iddiaları içeren ilk çalışma "İzâle-i Şükûk" adı altında İsmail Fenni Ertuğrul tarafından yapılmıştır. Ertuğrul, çalışmasında Dozy'nin söz konusu eserlerindeki sünnet ve hadislerle ilgili iddialarına yanıt vermiştir. Bu çalışmada da, Dozy'nin iddiaları ve Ertuğrul'un cevapları incelenerek, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemindeki oryantalistlerin iddialarına ilişkin ilk çalışmaların mahiyeti hakkında tespitler elde edilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Osmanlı, Oryantalizm, Dozy, İsmail Fenni, Hadis

Thanks

Teşekkürler. İyi Çalışmalar

References

• Alaeddin, İbrahim, “Evrak-ı Varide”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3/77, (1325), 394-395.
• Arslan, İhsan, “Hz. Peygamber’e Atılan İftira: Ğarânîk Olayı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, XI/56 (2018), 885-904.
• Aydınlı, Ahmet, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2012, 180.
• Bolay, “İsmail Fennî Ertuğrul”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2011, 23/ 98-100.
• Bolay, Süleyman Hayri, “İsmail Fenni Ertuğrul (1855-1946)”, Felsefe Dünyası, 7, (1993), 11-25
• Cemal, Midhat, “Rezil bir Eserin Müellif-i Mechül ve Mel’ûnuna”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 4/89, (1328), 198-199.
• Darü’l-fünûn talebesi, “Edebi Cinayetler”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 4/89, (1326), 198.
• Dücani, M. Nuri, "Ma'hüd Tarih-i İslamiyyet'e Dair", Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3 74, (1325), 346.
• Ersoy, M. Akif, “Ebü’z-Ziya Tevfik Efendi’ye”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3/78, (1326), 409-410.
• Ertuğrul, İsmail Fennî, Kitâb-ı İzâle-i Şükûk, çev. Ahmet Çapku, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2017, 25.
• Hatiboğlu, İbrahim, “Osmanlı Aydınlarınca Dozy’nin Tarih-i İslamiyyet’ine Yöneltilen Tenkitler”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 3 (1999): 197-213.
• Hayreddin, Nevşehirli, “Doktor Dozy’yi Red”, Beyanülhak Dergisi, 7/170, (1328), 2992-2995.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr, Sîretü İbn İshâk, thk. Muhammed Hamidullah, 5 Cilt, Rabat: Ma’hedü’d-dirâsât, ts.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Zeyd, Sünenü İbn Mâce, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki, 2 Cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed, et-Tabakâtü’l-kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir Tâhâ, 8 Cilt, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990
• Kam, Ferid, “Ma'hüd Tarih-i İslâmiyyet’in En Mühim Noktası Hakkında Bir iki Söz”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3/78, (1328), 411-413.
• Kam, Ferid, “Tarih-i İslâmiyyet'e Dair”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3/75, (1328), 357-361.
• Kırıcı, Abdülhamit, Reinhart Dozy’nin Tarih-i İslamiyet Adlı Eserinde Hz. Peygamber Dönemi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014. M. Refik, Ödemişli, “Ma'hüd Tarih-i İslamiyyet’e Dair”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3/73, (1325), 328.
• Mustafa Sabri Efendi, “Muhterem Beyânülhak Risâle-i Diniyyesine”, Beyanülhak Dergisi, 2/49, (1328), 104 7-1048.
• Nazmi, “Ebü’z-Ziya Tevfik Efendi’ye”, Sırat-ı Müstakim Dergisi, 3/78, (1325), 410.
• Özdemir, Mehmet, “Dozy”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 1994, 9/515.
• Sırat-ı Müstakim Dergisi, “Tarih-i İslamiyyet Eser-i Ma’hüduna Ebü'z-Ziya Tevfik Efendi’nin Yazdıkları Takriz Hakkında Tetkikat”, 4/79, (1326), 10-18.
• Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerir, Târîhu’l-ümem ve’r-rusül ve’l-mülûk,, 5 Cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1407/1986, I/ 545.
• Yavuz, Salih Sabri, “Manastırlı İsmail Hakkı”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 2003, 27/ 563-564.