THE EFFECT OF AYYUBIDS ON MAMLUKS AND ANDALUSIA IN THE CONTEXT OF QURAN RECITATION

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 521 - 532, 25.07.2021

Ahmet Gökdemir

Öz

In the article, the influence of the Ayyubids on the Mamluks and Andalusia on the recitation of the Quran is mentioned. In this context, firstly, the experience of the recitation of the Quran in the Ayyubids was revealed. In the light of this information, firstly, the effect of Ayyubids on the Mamluks in the context of the recitation of the Quran was discussed. Then its effect on the accumulation of recitation in Andalusia was examined.
The aim of the research is to reveal the knowledge of the Quran recitation in the Ayyubids. Other purposes of the study are to reveal the influence of Ayyubids on Mamluks and Andalusia in the light of the data obtained. Another point aimed in the article is to mention the importance given to the recitation of the Quran in that period. As a result of the research, it was stated that Ayyubids highly regarded Quran recitation in the relevant period, the education in this field has not been neglected even in the madrasahs established for the science of medicine, the rulers, viziers, and prominent people of the society gave great importance to this field and paid attention to the employment-related to this field in their foundation. Another result of the study is that the accumulation in Ayyubids has an effect on Mamluks and Andalusia.

Anahtar Kelimeler

Quran, recitation, Ayyubids, Mamluks, Andalusia

Kur’ân Tilâveti ve Kıraati Bağlamında Eyyûbîler’in Memlükler ve Endülüs’e Etkisi

Öz

Makalede Eyyûbîler’in Kur’ân tilâveti ve kıraati hususunda Memlükler’le Endülüs’e etkisine değinilmiştir. Bu bağlamda ilk olarak Eyyûbîler’de Kur’ân tilâveti ve kıraatine dair birikim ortaya konulmuştur. Bu bilgiler ışığında öncelikle Eyyûbîler’in Kur’ân tilâveti ve kıraati bağlamında Memlükler’e etkisi ele alınmış, sonrasında Endülüs’teki kıraat birikimine tesiri incelenmiştir.
Araştırmanın amacı öncelikle Eyyûbîler’deki Kur’ân tilâveti ile kıraatine dair birikimi açığa çıkarmaktır. Çalışmanın diğer gayeleri ise elde edilen veriler ışığında Eyyûbiler’in Memlükler ve Endülüs üzerindeki tesirini ortaya koymaktır. Makalede amaçlanan bir diğer husus ise o dönemde Kur’ân tilâveti ve kıraatine verilen öneme dikkat çekmektir. Araştırmalar sonucunda bahsi geçen dönemde Eyyûbîler’de Kur’ân tilâveti ve kıraatinin son derece önemsendiği bu alana dair eğitimin tıp ilmine yönelik tesis edilen medreselerde bile ihmal edilmediği; hükümdarlar, vezirler ve toplumun önde gelenlerinin bu ilme son derece ehemmiyet verip vakfiyelerinde mezkûr alana dair istihdâmı önemsediği sonucuna varılmıştır. İncelemede varılan bir diğer netice Eyyûbîler’deki söz konusu birikimin Memlükler ve Endülüs üzerinde etkisi olduğu sonucudur.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, tilâvet, kıraat, Eyyûbîler, Memlükler, Endülüs

Kaynakça

• Abdülmehdî, Abdülcelîl Hasan. el-Medâris fî Beyti’l-Makdîs fi’l-asreyn; el-Eyyûbî ve’l-Memlûkî. Ürdün: Mektebetü’l-Aksâ, 1981.
• Altıkulaç, Tayyar. “İbnü’l-Cezerî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/551-557. İstanbul: TDV Yay., 1999.
• Bağdatlı, İsmail. Hediyyetü’l-‘ârifîn. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1951.
• Basuyuğ, Bedrettin. el-Melikü’s-Sâlih Necmeddîn Eyyûb Döneminde Eyyûbî Devleti (637-647/1240-1249). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Basuyuğ, Bedreddin. Selahaddin-i Eyyûbî Devrinde İlmî Faaliyetler. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Basuyuğ, Bedrettin. “Selâhaddîn-i Eyyûbî Döneminde İlmî Hayat ve Dönemin Önde Gelen Âlimleri”. Asoscongress/I. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu 13-14-15 Ekim 2016-Elazığ. 566-584. Elazığ: y.y, 2016.
• Çollak, Fatih. Kıraat İlminde İmam Şatıbi ve eş-Şatıbiyye. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991.
• Demir, Ahmet. “Medreselerin Gelişmesinde Eyyûbîlerin Rolü”. Medrese ve İlahiyat Kavşağında İslâmî İlimler (Uluslararası Sempozyum). 459-471. Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Dündar, Mahmut. “Eyyûbî Dönemi Mısır Medreseleri”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 36 (2017), 145-176.
• Dündar, Mahmut. “Eyyûbîler Dönemi Dımaşk Medreseleri”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (2018), 113-147.
• Dündar, Mahmut. Mısır Eyyûbîlerinde Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Dündar, Mahmut. “Selahaddin Eyyûbî’nin İlim Sevgisi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 54 (2017), 988-992.
• Emiroğlu, Nagihan. Türk (Bahri) Memlükler Döneminde Hadis İlmi (Hicrî VII-VIII. Asırlar). Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Fâsî. el-Leâli’l-ferîde. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Atıf Efendi, 1341.
• Gökdemir, Ahmet. el-Mürşidü’l-vecîz ve en-Neşr Bağlamında Ebû Şâme ve İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (2019), 103-122.
• Gökdemir, Ahmet. “Osmanlı Kur’ân Eğitim Merkezleri: Darulkurrâlar ve Sıbyan Mektepleri”. Edebali İslamiyat Dergisi 2 (2017), 43-60.
• Kara, Mustafa. “Tekke”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/368-370. İstanbul: TDV Yay., 2011.
• Keleş, Bahattin. “Selçuklu Medreseleri ile Memlûk Medreselerine Genel Bir Bakış”. Türk Dünyası Araştırmaları 190 (2011), 195-207.
• Kılıç, Mustafa. “Âlim ve Devlet Adamı Olarak Eyyûbî Meliki ‘el-Melikü’l-Muazzam’ (576-624/1180-1227)”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2006), 337-355.
• Korkmaz, Sümeyra. Mısır’da İlk Hangâh: Saîdü’s-Süedâ (569-922/1173-1517). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Makrizî. el-Mevâiz ve’l-‘itibâr bi zikri’l-hıtatı ve’l-âsâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
• Midilli, Muhammet Enes. “Memlükler Döneminde Bir İlim Kurumu: İbn Tolun Camii ve Ulemâya Sunduğu Mansıplar”. İslam Araştırmaları Dergisi 44 (2020), 37-73.
• Özcan, Hayriye Betül. “Memlükler Dönemi’nde Hanımlar ve Sehâvî’nin Hanım Hocaları”. IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı- IV (İlahiyat). 25-40. Kütahya: 2015.
• Sağlam, Nevzat. “Arşiv Belgelerine Göre Selahaddin Eyyûbî’nin Kudüs Vakıfları”. Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 6 (2017), 403-424.
• Sübkî, Takıyyüddîn. Fetâva’s-Sübkî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, t.y.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn. Buğytü’l-vü‘ât. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl. 2/234. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
• Şeşen, Ramazan. “Eyyûbîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/20-31. İstanbul: TDV Yay., 1995.
• Şeşen, Ramazan. Selahaddin Eyyûbî ve Devri. İstanbul: İSAR Vakfı, 2000.
• Yalçın, M. Fatih. “Eyyûbîler Döneminde Şam’da Kadınlar Tarafından Kurulan Hanefiler’e Ait Medreseler”. History Studies 6 (2014), 217-229.
• Yılmaz, Harun. “Eyyûbî Dönemi Beytülmakdis Medreseleri: Kuruluş, İşleyiş ve Fonksiyon”. Journal of Islamicjerusalem Studies 18 (2018), 1-14.
• Yılmaz, Harun. Zengiler ve Eyyûbîler Döneminde Dımaşk’ta “Medrese” (1154-1260). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdillah. İber. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, t.y.
• Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdillah. Ma‘rifetü’l-kurrâ. thk. Tayyar Altıkulaç. İstanbul: İSAM, 1995.
• Ziriklî, Hayruddîn. el-A‘lâm. y.y: Dâru’l- ‘İlm li’l-Melâyîn, 2002.