Haçlı Seferlerinde Mücevher ve Ticareti

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 653 - 675, 14.07.2022

Nadir Karakuş

Öz

Haçlı seferleri vasıtası ile Doğu’nun kadîm medeniyeti ile tanışan Franklar, Suriye, Mısır ve Bizans’ın mücevherleri ile zengin olmuşlardır. Haçlılar bölgeye gelmeden önce İran ve Hindistan’ın da mücevher geçmişine sahip olan seferlerin geçtiği bölge, aynı zamanda bu konuda yazılan kıymetli eserlerin telif edildiği verimli bir dönem olmuştur. Doğu medeniyetinin kavşak noktası olan Suriye ve Mısır, mücevher zenginliği ile de Haçlıların dikkatlerini çekmiştir. Ele geçirdikleri ganimetler yanında, ticaret ile de zenginleşen Haçlılar, zamanla kendileri de mücevherin geldiği Hindistan ve İran gibi ülkeleri merak etmeye başlamışlardır. Bu dönemde mücevher farklı amaçlar için kullanılmıştır. Bazıları hayatlarını kurtarmak için mücevheri rüşvet olarak, bazıları da sanata katkı sağlamak için değerlendirmiştir. Düğünlerde takılan mücevherler bu dönemin sosyal ve siyasî hayatına ışık tutmuş, mücevher takmaya meraklı hükümdarlar ise o dönemin parlaklığı yanında, devlet yönetiminde zafiyet ortaya çıkmasına neden olmuştur. Elde edilen mücevherler bir kısım insanı zenginleştirirken, diğerlerinin ise hüsranını ortaya çıkarmıştır. Ticaretin geniş bir alana yayılması ile mücevher tüccarları da kendisini göstermiş, Doğu’da Mısırlılar ve Yahudiler başı çekerken, Batı’da bu ayrıcalık genellikle İtalyan şehir devletlerinin olmuştur. 1291’de Suriye ve Filistin sahillerinden atılan Haçlılar, daha sonra XVI. yüzyıl itibarıyla yeni rotalar keşfedip, Hindistan ve Brezilya gibi bölgelerin, çok daha sonra da Afrika’nın elmasları ile zenginliklerini artırmaya başlamışlardır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Haçlılar, Mücevher, Tüccarlar, Krallar ve İmparatorlar

Jewelry and Trade in The Crusades

Öz

The Franks, who met the ancient civilization of the East through the Crusades, became rich with the jewels of Syria, Egypt and Byzantium. Before the Crusaders came to the region, the region where the expeditions of Iran and India, which also had a jewelery history, passed, was also a productive period in which valuable works written on this subject were copyrighted. Syria and Egypt, the crossroads of Eastern civilization, attracted the attention of the Crusaders with their jewelery richness. Crusaders, who became rich with trade as well as the booty they captured, started to wonder about countries such as India and Iran, where the jewels came from, over time. In this period, besides those who bribed precious jewels to save their lives, those who contributed to art with jewelery work added a special importance to this issue. The jewels worn at the weddings shed light on the social and political life of this period, and the rulers who were keen on wearing jewels, besides the brightness of that period, caused the weakness in the state administration. While the obtained jewels caused some people to become rich, they revealed the frustration of others. With the spread of trade over a wide area, jewelery merchants also showed themselves, while the Egyptians and Jews were leading in the East, this privilege was generally reserved for the Italian city-states in the West. The Crusaders, who were expelled from the Syrian and Palestinian coasts in 1291, later XVI. century, they discovered new routes and became rich with the diamonds of regions such as India and Brazil, and much later, Africa.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Crusaders, Jewellery, Merchants, Kings and Emperors

Kaynakça

• Abdi Beg Şirazî. Tekmiletü’l-Ahbar. nşr. Abdülhüseyn Nevaî. Tahran: y. y., 1369/1991.
• Abulafia, David. “Asia, Africa and Trade of Medieval Europe”. The Cambridge Economic History. 402-473. ed. M. M. Postan-E. Miller. New York: Cambridge University Press, 1987.
• Abulafia, David. The Great Sea: A Human History of Mediterranean. Oxford: Penguin Books, 2011.
• Aktepe, Münir. “Nâdir Şah’ın Osmanlı Padişahı I. Mahmud’a Gönderdiği Taht-ı Tavus Hakkında”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, S. 28-29 (1975), 113-122.
• Albert of Aachen. Historia Ierosolimitane, History of the Journey to Jerusalem. çev. Susan B. Edgington. Oxford: Clarendon Press, 2007.
• Angermann, N. “Die Hanse und RuBland”, Hanse in Europa (1973), 3-104.
• Anonim, Itinerarium Peregrinorum et Gesta Regis Ricardi, nşr. William Stubbs. London: Rolls Series, 1864.
• Anonim. Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Meşrik İle’l-Mağrib. nşr. Minorsky, çev. Murat Ağarı-Abdullah Duman. İstanbul: Kitabevi, 2008.
• Arbel, Benjamin. Trading Nations: Jews and Venetians in the Early Modern Eastern Mediterranean. Leiden: E. J. Brill, 1995.
• Arslantaş, Nuh. İslâm Dünyasında İktisadî ve İlmî Hayatta Yahudiler. İstanbul: MÜ İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 2009.
• Asbridge, Thomas. Haçlı Seferleri. çev. Ekin Duru. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Avcı, Meral. “Sri Lanka”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/424-425. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Azîmî. Azîmî Tarihi. çev. Ali Sevim. Ankara: TTK Yayınları, 2006.
• Bakır, Abdulhalık. Ortaçağ İslâm Dünyasında Taş ve Toprak Mamülleri Sanayii. Ankara: Şahıs Yayını, 2001.
• Barber, Malcolm. Yeni Şövalyelik, Tapınak Tarikatının Tarihi. çev. Berna Ülner. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2006.
• Barthold, V. Moğol İstilâsına Kadar Türkistan. çev. Hakkı Dursun Yıldız. Ankara: TTK Basımevi, 1990.
• Becker, C. H. “Beca”. İslâm Ansiklopedisi. 2/432. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ. Ensâbu’l-Eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr - Riyâd Ziriklî. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1959.
• Brummet, Palmira Johnson. Ottoman Seapower and Levantine Diplomacy in the Age of Discovery. New York: Sunny Press, 1994.
• Caesarius of Heisterbach, Dialogus Miraculorum. nşr. Strange,. Köln: Print Book, 1851.
• Cahen, Claude. La Syrie du nord a l’Epoque des Croisades et la Principaute Franque d’Antioche. Paris: Geuthner, 1940.
• Câhiz, Ebû Osman. Kitâbü’t-Tebassur bi’t-Ticâre. nşr. H. H. Abdülvehhâb. Beyrut: yy. 1966.
• Ceran, İsmail. “Merînîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/192-199. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
• Conwell, Russell H. Acres of Diamonds. London: Paperback 2008.
• Çağrıcı, Mustafa. “İbn Meymûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/194-197. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Çelebi, Muharrem. “Muhtasar Nahiv Kitaplarına Bir Bakış”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, V (1989), 1-31.
• Decel, Aurel. “İstanbul”. İslâm Ansiklopedisi. 5/1166-1167. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Der Meulen, D. Van. “A Journey in Hadramaut”. The Moslem World, XXII/4 (1932), 378-392.
• Dodwell, H. H. “Hind-Türk İmparatorluğu”. İslâm Ansiklopedisi. 5/504. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Dukas. Bizans Tarihi. çev. Vl. Mirmiroğlu. İstanbul: İstanbul Matbaası, 1956.
• Durmuş, İsmail. “Reyhânî, Ali b. Ubeyde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/43-45. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Emecen, Feridun M. Kanuni Sultan Süleyman ve Zamanı. Ankara: TTK Yayınları, 2022.
• Ernoul, Ernoul Kroniği, Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Ahmet Deniz Altunbaş. İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
• Fischel, Walter J. “The Spice Trade in Mamluk Egypt: A Contribution to the Economic History of Medieval Islam”. JESHO, V. 1, No. 2 (1958), 157-174.
• Fulcherius Carnotensis. Fulcher of Chartres, A History of the Expedition to Jerusalem 1095-1127. çev. F. Rita Ryan. Konoxville: University of Tennessee Press, 1969.
• Gerlach, S. Türkiye Günlüğü 1573-1576. çev. T. Noyan. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2007.
• Gillingham, John. Richard I. New Haven: Yale University Press, 1999.
• Goitein, S. D. A Mediterranean Society: The Jewish Communities of the Arab World as Portrayed in the Documents of the Cairo Geniza. California: University of California Press, 2000.
• Grousset, Rene. Bozkır İmparatorluğu, Atilla, Cengiz Han, Timur. çev. M. Reşat Uzmen. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1980.
• Gündüz, Tufan. “Şah İsmail’in Eşi Taçlı Begüm”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 51 (2009), 223-233.
• Gündüz, Tufan. Son Kızılbaş: Şah İsmail. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2010.
• Haig, T. W. “Golkonda”, İslâm Ansiklopedisi. 4/806. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Haldon, J. F. Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
• Halife b. Hayyât. Târih. thk. Ekrem Ziya el-Umerî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1397.
• Hammer, Joseph von. Haşhaşilerin Esrarlı Tarihi. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Hatcher, Albert Smith. Life of Russell H. Conwell: Preacher, Lecturer, Philanthropist. Boston: Silver, Burdett, 1899.
• Heyd, William. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. çev. E. Ziya Karal. Ankara: TTK Yayınları, 2000.
• Hillenbrand, Carole. Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. çev. Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
• Hitti, Philip K. Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1980.
• Huart, Cl. “Ağa Muhammed Han”. İslâm Ansiklopedisi. 1/147-149. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Hubert Houben. “Adelaide ‘del Vasto’ nella storia del Regno di Sicilia”. Bianca Lancia D’Agliano: Fra il Piemonte e il Regno di Sicilia. 121-145. ed. R. Bordone. Alessandria: Dell’Orso, 1992.
• Ioannes Kinnamos. Historia. çev. Işın Demirkent. Ankara: TTK Yayınları, 2001.
• Iordanou, Ioanna. Venedik Gizli Servisi: Rönesans’ta Bir İstihbarat Teşkilatı. çev. Fatih Yücel. İstanbul: Kronik Yayınları, 2020.
• İbn Abdilber el-Kurtubî. el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1412/1992.
• İbn Abdürabbih, Ebû Ömer Ahmed b. Muhammed. el-İkdü’l-Ferîd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• İbn Asâkir. Tarîhu Dımaşk. thk. Amr b. Ğarâme el-Amrî. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
• İbn Bibi. el-Evâmiru’l-Alâiyye: Selçuknâme. çev. Mürsel Öztürk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• İbn Ebî Usaybia. Uyûnü’l-Enbâ fî Tabakâti’l-Etıbbâ. thk. Nizâr Rızâ. Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l-Hayât, 1965.
• İbn Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. thk. Âdil Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1415.
• İbn Haldun. Kitâbü’l-İber ve Dîvânu Mübtede’ ve’l-Haber fî Tarîhi’l-Arab ve’l-Berber ve Âsirihim min Zevi’ş-Şe’ni’l-Ekber. thk. Halil Şahâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1408/1985.
• İbn Hallikân. Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zaman. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru Sadr, 1900-1904.
• İbn Havkal. Sûretü’l-Arz, X. Asırda İslâm Coğrafyası. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2014.
• İbn Hişâm. es-Sîretu’n-Nebeviyye. thk. M. es-Sekkâ-İ. Ebyârî-A. Şelbî. Kahire: y. y. 1375/1955.
• İbn Hurdazbih. el-Mesâlik ve’l-Memâlik. Leiden: E. J. Brill, 1889.
• İbn Kesir. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Ahmed Abdülvehhâb Fetîh. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1413/1992.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. thk. M. Abdülkadir Atâ. Beyrut Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1410/1990.
• İbn Şeddâd, Bahâeddin. en-Nevâdiru’s-Sultâniyye fî Mehâsini’l-Yûsufiyye. thk. Cemâleddin eş-Şeyyâl. Kahire: Müessesetü’l-Hendâvî, 1994.
• İbn Tağrîberdî. en-Nücûmu’z-Zâhire fî Mülûk Mısr ve’l-Kahire. nşr. M. Hüseyin Şemseddin. Beyrut: Vezâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâd, 1992.
• İbnü’l-Adîm. Zübdetü’l-Haleb fî Târîhi Haleb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1417/1996.
• İbnü’l-Cevzî. el-Muntazam fî Tarihi’l-Mülûk ve’l-Ümem. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ-Mustafa Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1412/1992.
• İbnü’l-Ekfânî. Nuhabü’z-Zehâʾir fî Maʿrifeti’l-Cevâhir. nşr. Luvîs Şeyho. Beyrut: el-Meşrık, 1908.
• İbnü’l-Esir. el-Kâmil fi’t-Tarih. tsh. Muhammed Yusuf ed-Dekkâk. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1407/1987.
• İbnü’l-Ezrâk. Meyyâfârikîn ve Âmid Tarihi. çev. Ahmet Savran. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınevi, 1992.
• İbnü’l-Kalânisî. Şam Tarihine Zeyl, I. Ve II. Haçlı Seferleri Dönemi. çev. Onur Özatağ. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• İbnü’l-Mukaffa‘, el-Edebü’s-Sağîr. Beyrut: y. y., 1966.
• İbnü’s-Sayrafî, Ebü’l-Kâsım. el-Kānûn fî Dîvâni’r-Resâil. nşr. Eymen Fuâd Seyyid. Kahire: yy., 1410/1990.
• İmadeddin el-Kâtib. el-Berku’ş-Şâmî. thk. Fâlih Hüseyin. Amman: Müessesetü Abdülhamid Şûmân, 1987.
• İnalcık, Halil. Osmanlılar ve Haçlılar. çev. Eşref Bengi Özbilen. İstanbul: Melisa Matbaacılık, 2017.
• Jenkins, H. D. Ibrahim Pasha, Grand Vizir of Suleiman the Magnificent. New York: Columbia University Press, 1911.
• Kadı Ahmed. Hülasatü’t-Tevarih. nşr. İhsan İşrakî. Tahran: y. y., 1359/1971.
• Kafesoğlu, İbrahim. “Selçuklular”. İslâm Ansiklopedisi. 9/366. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Kal’acî, Abdulfettâh Revvâs. “Nureddin Mahmud, Adaleti ve Yolsuzluk ile Mücadelesi”. çev. Nadir Karakuş. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, S. 30 (2017), 197-206.
• Kalkaşendî. Subhu’l-A’şâ fî Sınaâti’l-İnşâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- Ilmiyye, ts.
• Kazvinî, Budak Münşi. Cevahirü’l-Ahbar: Bahş-e Tarih-i İran ez Qaraqoyunlu. ed. Muhsin Behram Nejad. Tahran: y. y., 2000.
• Kazvinî, Hamdullah el-Müstevfî. Nüzhetü’l-Kulûb. nşr. G. le Strange. Leiden: E. J. Brill, 1915.
• Kennedy, Hugh. Crusader Castles. New York: Cambridge University Press, 2008.
• Koehler, Benedikt. Erken İslam ve Kapitalizmin Doğuşu, (Early Islam and The Birth of Capitalism). çev. İsmail Kurun. İstanbul: Liberte Yayınları, 2016.
• Lamb, Harold. Selâhaddin Eyyubi ve Haçlılar. çev. Sinem Ceviz. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2017.
• Lane, F. C. “Pepper Prices Before da Gama”. The Journal of Economic History, V. 28/4 (1968), 590-597.
• Ligato, Giuseppe. “The Political Meanings of the Relics of the Holy Cross among the Crusaders and in the Latin Kingdom of Jerusalem: An Example of 1187”. Autour de la Premiere Croisade: Actes du Colloque de la Society for the Study of the Crusades and the Latin East, Clermont Ferrand, 22–25 juin 1995. 315-330. Paris: Publications de la Sorbonne, 1996.
• Lombart, Maurice. İslâm’ın Altın Çağı, İlk Zafer Yıllarında İslam. çev. Nezih Uzel. İstanbul: Pınar Yayınları, 2002.
• Lütfî Paşa. Âsâfnâme. nşr. Mübahat Kütükoğlu. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1991.
• Madden, Thomas F. The Concise History of the Crusades. Lanham: Maryland 2013.
• Makrizî. İttiâzu’l-Hunefâ bi Ahbâri’l-Eimmeti’l-Fâtımiyyîni’l-Hulefâ. thk. Muhammed Hilmî-Muhammed Ahmed. Kahire: el-Meclisü’l-A’lâ li Şuûni’l-İslâmiyye, ts.
• Marriot, Emma. Bir Nefeste Dünya Tarihi. Çev. Egemen Yılgür. İstanbul: Maya Kitap, 2015.
• Mâverdî. el-Ahkâmü’s-Sultâniyye. Kahire: y.y., 1387/1966.
• Meriçboyu, Yıldız Akyay. Antikçağda Anadolu Takıları. İstanbul: Akbank Kültür Yayınları, 2001.
• Mevsılî, Yâsîn b. Hayrullah el-Hatîb el-Ömerî. er-Ravzatü’l-Feyhâ fî Tevârîhi’n-Nisâ. nşr. İmâd Ali Hamza. b. y: ed-Dârü’l-Âlemiyye, 1987).
• Minorsky, V. “Nâdir”, İslâm Ansiklopedisi. 9/24-27. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Montefiore, Simon Sebag. Kudüs Bir Şehrin Biyografisi. çev. Cem Demirkan. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2016.
• Necipoğlu, Gülru. “Süleyman the Magnificent and the Represantation of Power in the Context of Ottoman-Hapsburg-Papal Rivalry”. Art Bulletin, 71 (1989), 419-428.
• Newhall, Richard A. The Crusades. USA: Berkshire Studies in Europen History, 1963.
• Nicolle, David. Crusader Castles in Holy Land 1097-1192. Oxford: Osprey Publishing, 2004.
• Nomiku, H. A. Haçlı Seferleri. çev. Kriton Dinçmen. İstanbul: İletişim Yayınları, 1990.
• Nüveyrî. Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Vesâik, 1423.
• Oldenbrough, Zoe. The Crusades. çev. Anne Carter. New York: Pantheon Books, 1966.
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Yayınları, 2019.
• Özcan, Azmi. “Nâdir Şah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/276-277. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Öztuna, Yılmaz. Türk Tarihinden Yapraklar. İstanbul: MEB Yayınları, 1999.
• Richard, D. S. “A Doctor’s Petition for a Salaried Post in Saladin’s Hospital”. Social History of Medicine, 5 (1992), 297-306.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Basımevi, 1986.
• Ruska, J. “Fîrûze”. İslâm Ansiklopedisi. 4/654-55. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Saîd ed-Divecî. “Sınâatu’l-Mevsıl ve Ticaretuhâ fi’l-Kurûni’l-Vustâ”. Sumer, VII/1 (1951), 88-98.
• Sakaoğlu, Necdet. Bu Mülkün Kadın Sultanları, Valide Sultanlar, Hatunlar, Hasekiler, Kadınefendiler, Sultanefendiler. İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
• Schweigger, Salomon. Sultanlar Kentine Yolculuk: 1578-1581. çev S. Türkis Noyan. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2004.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî. Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârîhi’l-A’yân. thk. Muhammed Berekât. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2013.
• Status, Maria Szuppe. “Knowledge, and Politics: Women in Sixteen-Century Safavid Iran”. Women in İran, From the Rise of İslam to 1800. 132-139. ed. Guity Nashat-Lois Beck. Urbana and Chigago: University of İllionis Press, 2003.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk (Târîhu’t-Taberî). Beyrut: Dâru’t-Turâs 1387.
• Tsugitaka, S. “Slave Traders and Karimi Merchants”. Mamluk Studies Review, X-1 (2006), 141-232.
• Tsugitaka, S. “Sugar in Economic Life of the mamluk Egypt”. Mamluk Studies Review, VIII-2 (2004), 87-107.
• Turan, Osman. Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2006.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi. Ankara: TTK Yayınevi, 1982.
• Üsame b. Münkız. Kitâbü’l-İ’tibâr. çev. Yusuf Ziya Cömert. İstanbul: Kitabevi, 2012.
• Üsame Zeki Zeyd. “Hamelâtü’r-Remleti’s-Sâlis Zıddı’s-Salîbiyyîn fî Ahdi’l-Veziri’l-Fatımî el-Efdal”. Mecelletü Külliyeti’l-Adâb, C. 29, (İskenderiye 1981), 23-74.
• William of Tyre. A History of Deeds Done Beyond the Sea. çev. Emily Atwater Babcock-A. C. Krey. New York: Colombia Universty Press, 1943.
• Yâkût el-Hemevî. Mu’cemü’l-Büldân. thk. Ferîd Abdülazîz el-Cündî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1410/1990.
• Yavaş, Halil. “Töton Şövalyelerinin Ortaya Çıkışı ve Geç Ortaçağ’da Kuzey Avrupa’da Tesiri”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 1 (2018), 1-16.
• Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaûd. b. y., Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.