Fütûhât-ı Mekkiyye’de Keşf Yoluyla Nakledilen Hadisler

Year 2015, Volume: 1 Issue: 1, 29 - 55, 15.06.2015

Mehmet Ayhan

Abstract

Bu makalede muhaddislerin mütedavil rivâyet usûlleri dışında kalan keşf yolu ile hadis rivâyeti ele alınmıştır. Özel rivâyet yöntemlerinden biri olan ve daha ziyade İbn Arabî ile şöhret bulan keşf metoduyla hadis rivâyeti onun Fütûhât-ı Mekkiyye adlı eseri çerçevesinde incelenmiştir.

Diğer bir ifadeyle çalışmamızda İbn Arabî’nin Fütûhât’ta keşf yoluyla tespit ettiği hadisler üzerinde durulmuştur. Bu rivâyetler; kendi içinde konuları göz önüne alınarak; itikatla ilgili hadisler, ibâdetlerle ilgili hadisler, tefsirle ilgili hadisler ve tasavvufî muhtevaya sahip olan hadisler şeklinde tasnife tâbi tutularak ele alınmıştır. Ancak söz konusu rivâyetlerin tamamı bu makalenin boyutlarını aşacağından tasavvufî muhtevaya sahip olan hadisler ayrı bir çalışmaya bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Keşf, Rivâyet, İbn Arabî, Fütûhât, Hadis.

Keywords

Keşf, Rivâyet, İbn Arabî, Fütûhât, Hadis

References

• Abd b. Humeyd, b. Nasr Ebû Muhammed (249/863), el-Müntehab min müsnedi Abd b. Humeyd, (thk. Subhî Bedrî es-Sâmerrâî, Mahmûd Muhammed es-Saîdî), Mektebetü’s-Sünne, I, Kahire, 1988/1408.
• Abdurrezzak el-Kâşânî (730/1330), Istılâhâtu’s-sûfiyye, (thk. Muhammed Kemâl İbrahim Cafer), el-Hey’etü’l-Mısriyye, Mısır, 1981.
• Abdülkadir b. Bedran ed-Dımaşkî, el-Medhal ila mezhebi'l-İmam Ahmed b. Hanbel, Abdülkadir b. Ahmed b. Mustafa ed-Dûmî Abdülkadir Bedran, İdaretü’t-Tıbaati’l-Müniriyye, Dımaşk, 1919.
• Abdülmün'im el-Hıfnî, el-Mevsû‘atü's-sûfiyye, Mektebetu Medbûli, 5. bs. Kahire, 2006.
• Abdurrezzak Ebû Bekr Abdurrezzak b. Hemmam es-San’ânî (211/826), Musannefü Abdürrezzak, (thk. Habîburrahman el-A’zamî), 2. bs., el-Mektebü’l-İslâmî, I-XI, Beyrut, 1403.
• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed (1162/1749), Keşfü’l-hafa ve müzîlü’l-ilbas amme’ş-tehara mine’l-ehâdîs alâ elsineti’n-nâs, (haz. Ahmed el-Kalâş), 6. bs., Müessetür-Risâle, I-II, Beyrut, 1996/1416.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah eş-Şeybânî (241/855), Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel (Şu‘ayb el-Aranavut’un Ta‘likiyle birlikte), Müessesetü Kurtuba, I-VI, Kâhire, ts.
• ______, el-Müsned, (haz. Ahmed Muhammed Şâkir) (I-VIII), (IX-XX), Dâru’l-Hadîs, I-XX, Kâhire 1995/1416.
• Ahmed b. Mübarek, el-İbrîz min kelâmi seyyidî Abdilazîz, Beyrut, ts.
• Âsım Efendi, Kâmus Tercümesi, (trc. Mütercim Asım Efendi), Ebü't-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed Firûzâbâdî, Cemal Efendi Matbaası, İstanbul, 1304.
• Ali el-Kârî, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed (1014/1606), el-Masnu‘ fî ma'rifeti'l-hadisi'l-mevdu, (thk. Abdülfettah Ebû Gudde), Mektebetü'l-Matbuati'l-İslamiyye, 4. bs., Kahire, 1984.
• ______, el-Masnu' fî ma'rifeti'l-hadisi'l-mevzu', (thk. Abdülfettah Ebû Gudde), Mektebetü'l- Matbuati'l-İslamiyye, Şam, 1969/1389.
• Avcı, Seyit, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye’de İbn Arabî’nin Hadis Anlayışı, Ensar Yay., Konya, 2005/1426.
• ______, Sufilerin Hadis Anlayışı Bursevî Örneği, Ensâr Yayıncılık, Konya, 2004.
• ______, “Keşif Yoluyla Hadis Rivayeti”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Yıl 2004/4, sy. 4, s. 161-193.
• Aydınlı, Abdullah, Hadiste Tespit Yöntemi, Kitabevi Yay., İstanbul, 2003.
• ______, “Hadislerin Değerlendirilmesi”, Diyanet Dini, İlmi, Edebi Üç Aylık Dergi, Nisan Mayıs Haziran 1985/ Cilt XXI, Sy: 2.
• Ayhan, Mehmet, Muhyiddîn İbn Arabî ve Hadis Rivâyeti, Hâcegân Akademi Yay. İstanbul, 2012.
• ______, “Fütûhât-ı Mekkiyye’de Keşif Yoluyla Hadis Rivayeti”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31. Sayısı, 2011, s. 85-108.
• Azîmabâdî, Ebu’t-Tayyib Şemsü’l-Hak, Avnu’l-ma’bûd şerhu süneni Ebû Dâvûd, (İşraf Sıdkî Muhammed Cemîl el-Attâr), Dâru’l-Fikr, I-XIV, Beyrut, 1995/1415.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (458/1066), es-Sünenü’l-kübrâ, (thk. Muhammed Abdulkadir Ata), Mektebetü Dâri’l-Bâz, I-X, Mekke, 1994/1414.
• Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870), el-Câmiu’s-sahîh, I-VIII, İstanbul, 1981.
• ______,Cilaü'l-ayneyn bi-tahrici rivayati'l-Buhari fî cüz'i raf’il-yedeyn, (haz. Ebû Muhammed Bedrüddinşah Raşidi Sindi), Müessesetü'l-Kütübi's-Sekafiye, Beyrut, 1989/1409.
• ______, Kitâbü raf’il-yedeyn fi’s-salât, (haz. Bediuddin Raşidi,) Daru İbn Hazm, Beyrut, 1996/1416.
• Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, I-XVII, Ankara, 1988.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay., İstanbul, 1997.
• Bursevî, İsmail Hakkı (1137/1725), Hadîs-i Erba‘în Tercemesi, (nşr. Halil İbrahim), Mahmud Bey Matbaası, Dersaadet, 1317.
• ______, Kitabü'n-netice, (haz. Ali Namlı, İmdat Yavaş), İnsan Yay., İstanbul, 1997.
• ______, Huccetu’llâhi’l-bâliğa (Reşahât kenarında), İstanbul, 1291.
• Ceyhan, Semih, “Modern Çağda Tahayyül Gücünün Yeniden Keşfi: İbnü’l-Arabî’de Hayalin Ontolojik ve Epistemolojik Gerçekliği”, Modern Çağ ve İbn Arabî Sempozyumu, 23-25 Mayıs, İstanbul, 2008.
• Claude Addas, Kibrit-i Ahmer’in Peşinde, (trc. Atila Ataman), Gelenek Yay., İstanbul, 2004.
• Cürcânî, Ebü'l-Hasan Seyyid Şerif Ali b. Muhammed b. Ali, et-Ta‘rifat, Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, Beyrut, 1983.
• Deylemî, Ebû Şuca‘ Şîruye b.Şehredâr b. Şîruye (509/1115), el-Firdevs bi me’sûri’l-hitâb, (haz. Fevvâz Ahmed, Muhammed el-Mu‘tasım billah el-Bağdâdî), Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, I-V, Beyrut, 1987/1407.
• Ebû Dâvud Tayâlisî, Süleyman b. Dâvud el-Basrî, Müsnedü Ebû Dâvud et-Tayâlisî, Dâru’l- Marife, Beyrut, ts.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî (275/888), Sünenü Ebî Dâvud, (thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), (Ta‘lîk Kemâl Yûsûf el-Hût, Elbânî’nin hadisle ilgili değerlendirmeleriyle birlikte), I-IV, Dâru’l-Fikr, bsy. ts.
• Ebü'l-Ala Afifi, Tasavvuf: İslamda Manevi Devrim, (trc. H. İbrahim Kaçar, Murat Sülün), Risale Yay., İstanbul, 1996.
• Ebû Yâ’lâ el-Mevsılî, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ et-Temîmî (307/919), Müsnedü Ebû Ya’la el-Mevsılî, (thk. Hüseyin Selim Esed), I-XIII, Dârül-Me’mûn Li’t-Turâs, Beyrut, 1984/1404.
• Enver Fevaid Ebû Hazzam, Mu'cemü'l-mustalahati's-sûfiyye, (haz. George Mıtrı Abdülmesih), Mektebetu Lübnan, ts.
• Erdoğan, Naim, Fütûhat-ı Mekkiyye’den Altın Sahifeler, (trc. Naim Erdoğan, haz. Abdurrahman Pamuk), Pamuk Yay., İstanbul, ts.
• Eşref Ali Tânevî, Hadislerle Tasavvuf, (haz. H. Zaferullah Davudi, Ahmed Yıldırım), Umran Yay., İstanbul, 1995.
• et-Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selame el-Ezdî et-Tahâvî, Şerhu meâni'l- âsâr, thk. Muhammed Seyyid Cadelhak, Muhammed Zühri en-Neccâr, Matbaatü's-Sünneti’l- Muhammediyye, Kahire 1968.
• Fîruzâbâdî, Muhammed b. Yakub (817/1415), el-Kâmûsu’l-muhît, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 1986.
• Hâkim en-Neysâbûrî, Muhammed b. Abdillah (405/1014), el-Müstedrek ‘ala’s-Sahîhayn, (thk. Mustafa Abdulkadir Ata, Zehebî’nin Telhîs’iyle birlikte) Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, I-IV, Beyrut, 1990/1411.
• Hakîm et-Tirmizî, Ebû Abdillah Muhammed, Nevadirü’l-usul fî ma‘rifeti ehâdîsi’r-Rasûl, (thk. Ahmed Abdurrahim es-Sâyih, es-Seyyid el-Cemîlî), Daru’l-Beyân li’t-Türâs, I-II, Kâhire 1988/ 1408.
• ______, Kitâbu hatmi’l-evliyâ, (thk. Osman Yahya), Beyrut, 1965.
• Hatib el-Bağdâdî, Kitâbu iktidâi’l-ilmi’l-amel, (thk. Nasiruddîn Elbânî), Kuveyt, 1405.
• ______, Şerefü ashâbi’l-hadîs, (thk. M. Saîd Hatiboğlu), Ankara 1991, s. 107-111).
• Hemmam b. Münebbih, es-San‘ânî, Sahîfetü Hemmam b. Münebbih, (thk. Ali Hasan Ali Abdulhamid), el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut, 1987/1407.
• Heyet, Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kalem Yay., İstanbul, 2006.
• Heyet, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1998.
• Heysemî Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Ebû Bekr b. Süleyman (807/1405), Buğyetü’r-raid fî tahkiki Mecmai‘z-zevaid ve menba‘i’l-fevaid, (thk. Abdullah Muhammed Derviş), Dârü'l-Fikr, Beyrut, 1994/1414.
• Humeydî, Abdullah b. Zübeyr (219/814), el-Müsned, (thk. Habiburrahman el-A’zamî), Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, I-II, Beyrut, 1988.
• bn Arabî, el-Fütûhâtu’l-Mekkiyye, Dâru Sâdır, I-IV, Beyrut, ts.
• ______, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, (thk. Osman Yahya), I-XIV, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l- Amme li’l-Kitâb, el-Mektebetü’l-Arabiyye, Mısır, 1985/1405.
• ______, Kitâbu ıstılâhâti’s-sûfiyye (Resâilu İbn Arabî içinde) Dâru Sâdır, Beyrut, 1997.
• ______, Kitâbu’l-vesâyâ (Resâilu İbn Arabî içinde).
• ______, Kitâbu’l-celâle (Resâilu İbn Arabî içinde)
• ______, Kitâbu’l-‘alâm (Resâilu İbn Arabî içinde).
• ______, Fusûsü'l-hikem ve’t-ta’likâti aleyha, (haz. Ebü'l-A'la Afifî), Dârü'l-Kütübi'l- Arabiyye, Beyrut, 1980/1400.
• ______, Fusûsü'l-Hikem Tercüme ve Şerhi, (haz. Mustafa Tahralı, Selçuk Eraydın, şerh. Ahmed Avni Konuk), Dergah Yayınları, I-IV, İstanbul, 1987
• ______, el-Hayalu alemi'l-berzah ve'l-misal; er-Ru’yâ ve’l-mübeşşirât, (haz. Mahmûd Mahmûd el-Ğurâb) Matbaatu Nadr, bsy.1993/1414.
• ______, Kitâbu hatmi’l-velâye ‘Ankâu muğrib fî marifeti hatmi’l-evliyâi ve şemsi’l-mağrib, (thk. Kâsım Muhammed Abbas), Dâru’l-Medâ, Beyrut, 2004.
• ______, el-Vesâyâ, Dârûl-Cîl, Beyrut, 1988/1408.
• ______, er-Risâletü’l-vücûdiyye fî ma‘nâ kavlihî sallallâhu aleyhi ve sellem men arafe nefseh fekad arafe Rabbeh, Mektebetü’l-Kâhire, Mısır ts.
• bn Arrak, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Muhammed b. Ali Kinânî; Tenzihü'ş-Şeriati'l
• Merfua Ani'l-Ahbari'ş-Şeniati'l-Mevzua, (thk. Abdülvehhab Abdüllatif, Abdullah Muhammed es
• Sıddik), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, I-II, Beyrut, 1981/1401.
• İbn Ebi’d-Dünya, Abdullah b. Muhammed b. Ebû Bekr el-Kuraşî (281/894), el-Vera‘, (thk. Ebû Abdullah Muhammed b. Hamd el-Mahmûd), Dâru’s-Selefiyye, Kuveyt, 1988/1408.
• ______, Kitâbu’l-evliyâ, (thk. Muhammed Said b. Besyûnî Zağlul), Müessesetü’l-Kütübi’s- Sekâfiyye, Beyrut, 1993/1413.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed el-Kûfî (235/849), el-Musannef fi’l- ehâdîsi ve’l-âsâr, (thk. Kemal Yûsuf el-Hût), Mektebetü’r-Rüşd, I-VII, Riyad, 1409.
• bn Hacer el-Heytemî, Ebü'l-Abbas Şehabeddin Ahmed İbn Hacer el-Heytemi, (974/1567),
• el-Fetava'l-hadisiyye, 3. bs., Mektebetü Mustafa el-Babi el-Halebi, Kahire, 1989.
• İbn Hibban, et-Temîmî el-Büstî (354/965), Sahîh, (thk. Şuayb el-Arnaut), Müessesetür- Risâle, I-XVIII, Beyrut, 1993/1414. bn Huzeyme, Muhammed b. İshak en-Neysâbûrî (311/923), Kitâbu’t-Tevhîd ve isbâtu sıfât’r-Rabb azze ve celle, (thk. Abdulaziz b. İbrahim eş-Şehvan), Mektebetü’r-Raşid, I-II, 5. bs., Riyad, 1994.
• ______, Sahîh-i İbn Huzeyme, (thk. Muhammed Mustafa el- A‘zamî, A‘zamî ve Elbânî’nin değerlendirmeleriyle birlikte), el-Mektebü’l-İslâmî, I-IV, Beyrut, 1970/1390.
• bn Kesîr, İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-nihâye, Mektebetü’l-Meârif, I-XIV, Beyrut, ts.
• bnu’l-Kayyım, Ebû Abdullah Muhammed b. Ebûbekir, Zâdü’l-me’âd fi hedyi hayri’l-ıbâd,
• (thk. Şuayb el-Arnaut, Abdulkadir el-Arnaut), I-V, Beyrut, 1986/1407.
• bnü’l-Hâcc, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed, el-Medhal, Dârü'l-Hadis, bsy. 1981.
• bn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, Lisanü'l-Arab, Dâru
• Sâdır, I-XV, Beyrut, ts Kanık, Mahmut, Harflerin İlmi, Bursa, 2000.
• İzmirli İsmail Hakkı-Şeyh Safvet, Ahlak ve Tasavvuf Kitaplarındaki Hadislerin Sıhhati, (Tenkitli Neşir, İbrahim Hatiboğlu), İstanbul, 2001.
• Karadaş, Cafer, “İbnü’l-Arabî”, DİA, XX, 519.
• Karapınar, Fikret, Muhaddis Sûfîlerin Hadis Usûlü ve Hadisleri Anlama Yöntemleri (H. IV.- V/M. X.-XI. Asır), (Yayımlanmamış Doktora Tezi, SÜSBE.), Konya, 2006.
• ______, “Rivâyetlerde İşarî Yorum”, Hadis Tedkikleri Dergisi, c. 5, s. 2, İstanbul, 2007.
• Keşmîrî, Muhammed Enver, Feyzü’l-Bârî ‘alâ Sahîhi’l-Buhârî, I-IV, Kâhire 1938.
• Kırbaşoğlu, Hayri, İslâm Düşüncesinde Sünnet, Fecr Yay., Ankara 1993.
• Kuşeyrî, Ebü'l-Kâsım Zeynülislam Abdülkerim b. Hevazin Kuşeyrî, er-Risâletü'l- Kuşeyriyye, (thk. Mahmûd b. Şerif, Abdülhalim Mahmûd), I-II, Dârü'l-Kütübi'l-Hadise, Kahire, 1972.
• Mevlânâ Celâleddîn er-Rûmî, Fîhi Mâ Fîh, (trc. Ahmed Avni Konuk, haz. Dr. Selçuk Eraydın), İz Yayıncılık, İstanbul, 1994.
• Muhammed Fuad Abdülbakî, el-Mu'cemü'l-müfehres li-âyâti'l-Kur'âni'l-Hakîm, el- Mektebetü'l-İslâmiyye, İstanbul, 1982.
• Mübârekfûrî, Ebu’l-Ulâ Muhammed, Tuhvetü’l-ahvezî bi Şerhi Camii’t-Tirmizî el- Mukaddime, I-II, Beyrut, 1990.
• Nesâî (303/915), Ahmed b. Şuayb Ebû Abdirrahman, el-Müctebâ mine’s-Sünen, (thk. Abdulfettah Ebû Ğudde, Elbânî’nin değerlendirmeleriyle birlikte), Mektebetü’l-Matbû ‘âtu’l- İslâmiyye, I-VIII, 2. bs., Haleb, 1986/1406.
• ______, es-Sünenü’l-kübrâ, (thk. Abdulğaffar Süleyman el-Bündârî, Seyyid Kisrevî Hasen), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, I-VI, Beyrut, 1991/1411.
• Râğıb el-İsfahanî, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Râğıb el-İsfahanî, el- Müfredât fî ğarîbi'l-Kur'ân, (haz. Muhammed Ahmed Halefallah), Mektebetü’l-Enclo’l-Mısriyye, Kahire, 1970.
• Reşid Rıza, Menâr, Mısır, 1354.
• Serrâc, Ebû Nasr es-Serrâc, el-Lüma‘, (thk. Abdulhalim Mahmûd, Tâhâ Abdulbâkî Surûr), Kâhire, 1960.
• Saklan, Bilâl, Hadis İlimleri Açısından Muhaddis-Sûfîler ve Sûfî-Muhaddisler (H. IV. /M. X. Asır), Beyaz Kitabevi Yay., Konya, 1997.
• ______, Kûtu’l-Kulûb’daki Tasavvufî Hadislerin Hadis Metodolojisi Açısından Değeri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, SÜSBE.), Konya, 1989.
• Sehâvi, Ebü'l-Hayr Şemseddin Muhammed b. Abdurrahman, el-Makasıdü'l-hasene fî beyânı kesirin mine'l-Ehâdîsi'l-müştehire ale’l-elsine, (thk. Abdullah Muhammed es-Sıddik), Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2006/1427.
• Selvi, Dilaver, Kur’ân ve Tasavvuf Tefsirlerin Tasavvufa Bakışı, Şule Yay., İstanbul, 1997.
• ______, “Her Ayetin Bir Zahiri Bir Bâtını Vardır ” Hadisindeki Zahir Ve Batın Kavramları Üzerine Değerlendirmeler, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, CİLT 11 SAYI 2, , 2011 ss. 7 41
• Suâd el-Hakîm, el-Mu'cemü's-sûfî el-hikme fi hududi'l-kelime, Dâru Nedre, Beyrut, 1981/1401.
• ______, İbn Arabî ve mevlidu lugatin cedîde, el-Müessesetü’l-Câmiiyye, Beyrut, 1991.
• Şevkânî, İrşadü'l-fuhûl ilâ tahkîki'l-hak min ilmi'l-usul, I-II, Dârü'l-Kitâbu’l-Arabi, Dımaşk, 1419/1999.
• ______, Katru’l-velî ‘alâ Hadîsî’l-velî, (thk. Seyyid Yûsuf Ahmed), Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 2001/1422.
• Şuayb el-Arnaut, “Kişisel Görüşme”, İstanbul, 7 Ağustos 2008.
• Taberânî, Ebü'l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub el-Lahmî (360/971), el-Mu'cemü'l- kebir, (thk. Hamdi Abdülmecid es-Silefî), Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, I-XX, 2. bs., Beyrut, 1983/1404.
• ______, el-Mu‘cemu’l-Evsat, (thk. Tarık b. Ivezullah b. Muhammed, Abdulmuhsin b. İbrâhim el-Hüseynî), Daru’l-Haremeyn, I-X, Kâhire, 1415.
• ______, el-Mu‘cemü’s-sağîr, (thk. Mahmûd Şekûr, Mahmûd el-Hac Emrîr), el-Mektebü’l- İslâmî, I-II, Beyrut, 1985/1405.
• ______, el-Ehâdîsü’t-tıvâl, (thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Silefî), Matbaatu’l-Ümme, 2. bs., Bağdad, 1983/1404.
• ______, Müsnedü’ş-Şâmiyyîn, (thk. Hamdî b. Abdulmecid es-Silefî), Müessetü’r-Risâle, I- IV, 1. bs. Beyrut, 1984/1405
• Taylan, Necip, “Bilgi”, DİA, VI, 158.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul, 1991.
• William Chittick, Varolmanın Boyutları, (trc. Turan Koç), İnsan Yay., İstanbul, 1997.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Akâidü İbni’l-Arabî”, DİA, II, 216-217.
• Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları , TDV Yay., Ankara, 2000.