OSMANLI İMPARATORLUĞU İLE BELÇİKA DEVLETİ ARASINDAKİ TİCARETLE İLGİLİ GÜMRÜK TARİFE DEFTERİ (1862)

Year 2017, Özel Sayı - ICEBSS 2017, 287 - 309, 10.11.2017

Murat Fidan

Abstract

Osmanlı Devleti kadîm iktisat anlayışı çerçevesinde ülkesinde ihtiyaç duyulan ürünleri temin etmek temin etmek için ithalat veya üretim fazlası ürünleri satmak için ihracata dayalı farklı devletler ile ticarî ilişkiler kurmuştur. Bu çalışma ile ilgili dönemin ithalata ve ihracata konu olan mallarının bilim dünyasına kazandırılmasının yanı sıra gümrük tarifelerinde ortaya çıkan değişimlerin de incelenmesine imkan sağlamak amaçlanmıştır.

Osmanlı Devleti, Belçika Devleti ile imzaladığı 1840 tarihli ticaret anlaşması sonrasında, bu devlet ile gerçekleşen ithalat ve ihracat esnasında uygulamaya koyduğu gümrük tarifesini, iktisadî şartlarda ortaya çıkan yeni gelişmelere bağlı olarak değiştirmek istemiştir. Osmanlı Devleti’nin bu değişim isteğinde iki önemli etken dikkat çekmektedir. Birinci etkenin, tarifeye konu olan ürün fiyatlarının güncel değerlerindeki artış ile bu ürünlerden alınan gümrük vergisi miktarındaki azalması olduğu görülmektedir. İkinci etkenin ise dünya şartlarındaki iktisadî ve siyasî gelişmelere bağlı olarak Osmanlı Devleti’nin uygulamış olduğu kadîm iktisat anlayışını değiştirme girişimleri olmuştur. Osmanlı Devleti, Belçika ile arasında gerçekleşen ithalat ve ihracata dayalı gümrük tarifesini 20 Mart 1862 tarihli ticaret anlaşması sonrası yenilemiştir. Gümrük tarifesi, iki devletin yetkilileri arasında yapılan görüşmeler sonrasında Osmanlı Türkçesine göre hazırlanmıştır. Her iki devletin yetkilileri hazırlanan bu tarifeyi imzalamışlardır. Bu çalışmada tarife defterinde yer alan ve daha önce bilim dünyasına kazandırılmamış olan Osmanlı Devleti mahsulü emtialar ile Belçika Devleti mahsulü emtia çeşitlerinin Osmanlı Türkçesinden Latin alfabesine çevirisi yapılmıştır. Dönemin üretim yapısının anlaşılmasına yardımcı olacağı düşünülen bu veriler, çeviri esnasında orijinal ifadelerine sadık kalınarak kaleme alınmıştır.

Keywords

Osmanlı Devleti, Belçika, Gümrük Tarifesi, İthalat, İhracat

References

• BOA, A.DVN.DVE.d., numara: 3/1
• BOA, A.DVN.DVE.d., numara: 4/2
• BOA, A.DVN.MKL., Dosya No: 3, Gömlek No: 13, s. 21
• BOA, HAT, No. 830/37509-B
• BOA. Rusya Ahkam Defteri, 84/2
• Deniz, Nuh Mehmet (2010), Düvel-i Ecnebiye Defterlerinde Osmanlı-Belçika Münasebetleri, İstanbul Üniversitesi, Sos. Bil. Enst. İktisat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul