Domateste Farklı Gübrelerin ve Kombinasyonlarının Büyüme, Verim ve Element İçeriği Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 164 - 171, 29.08.2025

Selma Kıpçak Bitik

https://doi.org/10.24180/ijaws.1684099

Abstract

Bu çalışma, yetiştiricilikte önemli bir girdi olan gübre kullanımında kimyasal içeriklerin minimuma indirilebilir durumunun tespiti amaçlanarak kimyasal ve organik gübre çeşitleri ve kombinasyonlarının domateste bitki boyu ve gövde çapı, bir bitkideki meyve ağırlığı, toplam verim ve meyvelerde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Mn ve protein içeriklerine etkileri araştırılmıştır. Deneme, 2024 yılında (yer adı) deneme parsellerinde, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 20 bitki olacak şekilde kurulmuştur. Sıra arası ve sıra üzeri mesafeler sırasıyla 100*50 cm olarak düzenlenmştir. Araştırmanın gübreleme programı kontrol grubu (F1) ile birlikte 3 farklı gübre çeşidi (kimyasal gübreler (20:20:20 (N:P:K) ve organomineral (11:11:11), organik gübre (katı solucan) ve bu gübrelerin 9 farklı kombinasyonları ( kimyasal gübre %100 (F2), organomineral %100 (F3), katı solucan %100 (F4), kimyasal güre %75 + katı solucan %25 (F5), kimyasal gübre %50 + katı solucan %50 (F6), kimyasal gübre %25 + katı solucan %75 (F7), organomineral gübre %75 + katı solucan %25 (F8), organomineral gübre %50 + katı solucan %50 (F9), organomineral gübre %25 + katı solucan %75 (F10)) ile toplam 10 uygulama şeklinde tarla koşullarında yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlarda gübre uygulamaları arasında önemli istatistiksel farklılıklar oluşmuş olup, özellikle vermikompostun organomineral gübre ve kimyasal gübre ile kombinasyonlarının bir bitkideki toplam meyve ağırlığı ve dekara toplam meyve verimi parametrelerinde F7, F8 ve F10 uygulamalarının (sırasıyla 6.77 kg, 6.51 kg ve 6.10 kg ile 13534 kg da-1, 13012 kg da-1 ve 12203 kg da-1)ön plana çıktığı görülmüştür. Domates yetiştiriciliğinde organik gübrelerin karışım halinde verilmesinin meyvelerdeki besin element düzeylerine etkisinin olduğu ve kimyasal gübrelerin ekolojide meydana getirdiği olumsuz etkilerin minimuma indirilebileceği düşünüldüğünde, tarımsal üretimde pratikte kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Keywords

Besin element içeriği , Domates , Gübre kombinasyonları

Supporting Institution

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimi

Project Number

FHD-2023-10786/ FBA-2021-9646

Thanks

Bu çalışma Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Konseyi'nin Proje FBA #2021-9646 ve FHD #2023-10786 projeleri tarafından finanse edilmiştir.

Determination of the Effect of Different Fertilizers and Their Combinations on Growth, Yield and Element Content in Tomato

Abstract

This study investigated the minimized chemical content of fertilizers, a key input in cultivation. The study investigated the effects of chemical and organic fertilizer types and their differences on tomato plant height and stem diameter, fruit weight per plant, total yield, and N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Mn, and protein contents. The experiment was established in 2024 in (location name) plots using a randomized block design with three replicates and 20 plants per replicate. Inter-row and intra-row spacings were set at 100 x 50 cm, respectively. The fertilization program of the research was carried out in the fields with 3 different fertilizer types (chemical fertilizers (20:20:20 (N:P:K) and organomineral (11:11:11), organic fertilizer (solid earthworms) and 9 different parts of these fertilizers (chemical fertilizer 100% (F2), organomineral 100% (F3), solid earthworm 100% (F4), chemical fertilizer 75% + solid earthworm 25%) (F5), chemical fertilizer 50% + solid earthworm 50% (F6), chemical fertilizer 25% + solid earthworm 75% (F7), organomineral fertilizer 75% + solid earthworm 25% (F8), organomineral fertilizer 50% + solid earthworms 50% (F9), organomineral fertilizer 25% + solid soil 75% (F10)) together with the control group (F1) for a total of 10 applications. The effects of vermicompost, organomineral fertilizer and chemical fertilizer on the total fruit weight per plant and total yield per decare were determined. It was observed that the F7, F8, and F10 applications (6.77 kg, 6.51 kg, and 6.10 kg, respectively, with 13534 kg da-1, 13012 kg da-1, and 12203 kg da-1) were planned for yield. Considering that the mixture of organic fertilizers in tomatoes contains more nutrients and that the negative ecological effects of chemical fertilizers can be minimized, it was concluded that the planned production can be used in practice.

Keywords

Nutrient content , Tomato , Fertilizer combinations

Project Number

FHD-2023-10786/ FBA-2021-9646

References

• Abdollahi, F. (2008). Organik ve Konvansiyonel Domates ve Ürünlerinin Ayırt Edilebilme Yöntemleri ve Kalite Farklarının İncelenmesi [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Alagöz, G. & Özer, H. (2017). Domateste farklı fide yetiştirme yöntemlerinin kaliteye etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 6, 17-22.
• Alagöz, G., Özer, H., & Pekşen, A. (2020). Raised bed planting and green manuring increased tomato yield through improved soil microbial activity in organic cultivation. Raised bed planting and green manuring increased tomato yield through improved soil microbial activity in organic cultivation. Biological Agriculture & Horticulture, 36(3): 187-199. https://doi.org/10.1080/01448765.2020.1771416
• Altın, N., & Bora, T. (2005). Bitki gelişimini uyaran kök bakterilerinin genel özellikleri ve etkileri. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(2), 87-103.
• Arancon, N. Q., Edwards, C. A., Bierman, P., Metzger, J. D., Lee, S., & Welch, C. (2003). Effects of vermicomposts on growth and marketable fruits of field-grown tomatoes, peppers and strawberries: the 7th international symposium on earthworm ecology· Cardiff· Wales· 2002. Pedobiologia, 47(5-6), 731-735. https://doi.org/10.1078/0031-4056-00251
• Bokor, B., Santos, C. S., Kostoláni, D., Machado, J., & Vasconcelos, M. W. (2021). Mitigation of Climate Change and Environmental Hazards in Plants: Potential Role of Beneficial Metalloid Silicon. Journal of Hazardous Materials. 416, 126193. https://doi.org/10.1016/j.jhazmat.2021.126193
• Briar, S. S., Miller, S. A., Stinner, D., Kleinhenz, M. D., & Grewal, P. S. (2011). Effects of organic transition strategies for peri-urban vegetable production on soil properties, nematode community, and tomato yield. Applied Soil Ecology, 47(2), 84-91. https://doi.org/10.1016/j.apsoil.2010.12.001
• Çirka, M., Altuner, F., Eryiğit, T., Oral, E., & Bildirici, N. (2022). Effects of vermicompost applications on some yield and yield properties of wheat. MAS Journal of Applied Sciences, 7(1), 146-156.
• Ekincialp, A. (2024). Effects of chemical and organic fertilizer combinations on bioactive compounds and macro-micro nutrients in bell pepper (Capsicum annuum L.) fruits. Acta Scientiarum Polonorum Hortorum Cultus, 23(5), 17-37. https://doi.org/10.24326/asphc.2024.5364
• Erdinç, C., Ekincialp, A., Gundogdu, M., Eser, F., & Sensoy, S. (2018). Bioactive components and antioxidant capacities of different miniature tomato cultivars grown by altered fertilizer applications. Journal of Food Measurement and Characterization, 12,1519-1529. https://doi.org/10.1007/s11694-018-9767-7
• FAO (2023). Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL [Erişim tarihi: 16.04.2025].
• Gatsios, A., Ntatsi, G., Celi, L., Said-Pullicino, D., Tampakaki, A., Giannakou, I., & Savvas, D. (2019). Nitrogen nutrition optimization in organic greenhouse tomato through the use of legume plants as green manure or intercrops. Agronomy, 9(11), 766. https://doi.org/10.3390/agronomy9110766
• Güneş, A., Karagoz, K., Turan, M., Kotan, R., Yildirim, E., Cakmakci, R., & Sahin, F. (2015). Fertilizer efficiency of some plant growth promoting rhizobacteria for plant growth. Research Journal of Soil Biology, 7(2), 28-45. https://doi.org/10.3923/rjsb.2015.28.45
• Hassan, H., Alatawi, A., Abdulmajeed, A., Emam, M., & Khattab, H. (2021). Roles of Si and SiNPs in improving thermotolerance of wheat photosynthetic machinery via upregulation of PsbH, PsbB and PsbD genes encoding PSII core proteins. Horticulturae, 7(2),16. https://doi.org/10.3390/horticulturae7020016
• Hochmuth, G., & Hanlon, E. (2011). A Summary of N, P, and K Research with Pepper in Florida: SL 334/CV230, rev. 10/2010. EDIS, 2011(1). https://doi.org/10.32473/edis-cv230-2010
• Karlıdağ, H., Yildirim, E., Turan, M., Pehluvan, M., & Donmez, F. (2013). Plant growth-promoting rhizobacteria mitigate deleterious effects of salt stress on strawberry plants (Fragaria× ananassa). HortScience, 48(5), 563-567. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.48.5.563
• Kaya, S. (2012). Yerel Sofralık Domates Populasyonlarının Organik Tarıma Uygunlukları ve Organik Çeşit Geliştirme Amacıyla Kullanım Olanakları Üzerine Araştırmalar. [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Kıpçak, S. (2021). Farklı Organik ve Konvansiyonel Gübre Uygulamalarının Domates (Solanum Lycopersicum L.) Yetiştiriciliğinde Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. [Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Kıpçak, S., & Şensoy, S. (2023). Imaging techniues of tomatoes (Solanum lycopersicum l.) grown with different organic and conventional fertilizer applications. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 33(2), 248-258. https://doi.org/10.29133/yyutbd.1213160
• Kıpçak, S., Ekincialp, A., Erdinç, Ç., Kabay, T., & Şensoy, S. (2019). Tuz stresinin farklı fasulye genotiplerinde bazı besin elementi içeriği ile toplam antioksidan ve toplam fenol içeriğine etkisi. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 29(1), 136-144.
• Kocaman, A., Turan, M., Tüfenkçi, Ş., Katırcıoğlu, H., Güneş, A., Kıtır, N., & Yıldırım, E. (2023). Development of plant-friendly vermicompost using novel biotechnological methods. Journal of Material Cycles and Waste Management, 25(5), 2925-2936. https://doi.org/10.1007/s10163-023-01726-4
• Massa, D., Bonetti, A., Cacini, S., Faraloni, C., Prisa, D., Tuccio, L., & Petruccelli, R. (2019). Soilless tomato grown under nutritional stress increases green biomass but not yield or quality in presence of biochar as growing medium. Horticulture, Environment, and Biotechnology, 60, 871-881. https://doi.org/10.1007/s13580-019-00169-x
• Özkan, N., & Müftüoğlu, N. M. (2017). Farklı kalsiyum ve azotlu gübre uygulamalarının domates verimi ve kalsiyum içeriği üzerine etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(2), 213-219.
• Özkutlu, F., Yıldırımer, A. S., Akgün, M., & Aydemir, Ö. E. (2019). Biber genotiplerinin fosfor kullanım etkinliğinin belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9(1), 36-44.
• Raiesi Ardali, T., Ma’mani, L., Chorom, M., Motamedi, E., & Fathi Gharebaba, M. (2024). A biocompatible NPK+ Fe+ Zn slow release fertilizer: synthesis and its evaluation in tomato plant growth improvement. Scientific Reports, 14(1), 4640. https://doi.org/10.1038/s41598-024-55152-z
• Ribes‐Moya, A. M., Adalid, A. M., Raigón, M. D., Hellín, P., Fita, A., & Rodríguez‐Burruezo, A. (2020). Variation in flavonoids in a collection of peppers (Capsicum sp.) under organic and conventional cultivation: Effect of the genotype, ripening stage, and growing system. Journal of the Science of Food and Agriculture, 100(5), 2208-2223. https://doi.org/10.1002/jsfa.10245
• Şa, Z., Tütüncü, A. Ç., Demirkaya, S., & Özer, H. (2023). Organik ve konvansiyonel fide yetiştiriciliğinin domates fidelerinin kalitesi üzerine etkileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 38(3), 555-564. https://doi.org/10.7161/omuanajas.1337133
• Turan, M., Gulluce, M., von Wirén, N., & Sahin, F. (2012). Yield promotion and phosphorus solubilization by plant growth–promoting rhizobacteria in extensive wheat production in Turkey. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 175(6), 818-826. https://doi.org/10.1002/jpln.201200054
• Uçurum, H. Ö. (2012). Organik ve Konvansiyonel Yöntemlerle Yetiştirilmiş Taze ve Dondurulmuş Domateslerde Kalıntı Miktarları ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. [Doktora Tezi, Namık Kemal Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Van Zanten, H. H., Herrero, M., Van Hal, O., Röös, E., Muller, A., Garnett, T., Gerber, P. J., Schader, C., & De Boer, I. J. (2018). Defining a land boundary for sustainable livestock consumption. Global change biology, 24(9), 4185-4194. https://doi.org/10.1111/gcb.14321
• Yılmaz, C., & Özer, H. (2022). The Effects of Organic and Conventional Growing Techniques on Tomato. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 37(1), 23-36. https://doi.org/10.7161/omuanajas.877643
• Yılmaz, E., Ozen, N., & Ozen, M. O. (2017). Determination of changes in yield and quality of tomato seedlings (Solanum lycopersicon cv. Sedef F1) in different soilless growing media. Mediterranean agricultural sciences, 30(2), 163-168.
• Yılmaz, Y., Erdinc, C., Akköprü, A., & Kıpçak, S. (2020). Use of plant growth promoting rhizobacteria against salt stress for tomato (Solanum lycopersicum L.) seedling growth. Acta Scientiarum Polonorum, Hortorum Cultus, 19(6). https://doi.org/10.24326/asphc.2020.6.2 Zhang, F., Liu, Y., Liang, Y., Dai, Z., Zhao, Y., Shi, Y., & Ahammed, G. J. (2024). Improving the yield and quality of tomato by using organic fertilizer and silicon compared to reducing chemical nitrogen fertilization. Agronomy, 14(5), 966. https://doi.org/10.3390/agronomy14050966.
• Zhang, Y., Liang, Y., Zhao, X., Jin, X., Hou, L., Shi, Y., & Ahammed, G. J. (2019). Silicon compensates phosphorus deficit-induced growth inhibition by improving photosynthetic capacity, antioxidant potential, and nutrient homeostasis in tomato. Agronomy, 9(11), 733. https://doi.org/10.3390/agronomy9110733