Assessment of Exchange Rate, Interest and Inflation Spiral Based on Neo-Fisher Approach: The Case of Turkey

Yıl 2023, Cilt: 38 Sayı: 3, 587 - 607, 05.09.2023

Tacinur Akça

https://doi.org/10.24988/ije.1060011

Öz

In this study, it has been determined whether the Neo-Fisher effect is valid in Turkey, and an examination has been made of the exchange rate, inflation, export, and import effects within the framework of the applied interest policies. In the study, structural break time series analysis was used to examine the consumer price index, nominal interest rates, real effective exchange rate, and export-import linkages in Turkey with monthly data in the period 2003:M1-2021:M9. Lee-Strazicich unit root test was used for multiple structural break unit root test, and the ARDL (Autoregressive Distributed Lag Bound Test) method with dummy variables was used for long and short term relationships between series. In the analysis findings, the existence of long-term and short-term cointegration between exports, imports, exchange rates, interest rates and inflation has been determined. Exports and imports are most affected by the exchange rate in both the long and short run. Inflation is affected by both the exchange rate and interest rates in the long and short run. The effect of the exchange rate on inflation is much greater than that of interest rates.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Exchange Rate, Neo-Fisher Effect, ARDL Method

Neo-Fisher Yaklaşımından Döviz Kuru, Faiz ve Enflasyon Spiralinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği

Öz

Bu çalışmada Neo-Fisher etkisinin Türkiye’de geçerli olup olmadığı tespit edilmiş, uygulanan faiz politikaları çerçevesinde döviz kuru, enflasyon, ihracat ve ithalat etkisine yönelik bir inceleme yapılmıştır. Çalışmada 2003:M1-2021:M9 döneminde aylık verilerle Türkiye’de tüketici fiyat endeksi, nominal faizler, reel efektif döviz kuru ve ihracat-ithalat bağlantılarını incelemek için yapısal kırılmalı zaman serisi analizi kullanılmıştır. Çoklu yapısal kırılmalı birim kök testi için Lee-Strazicich birim kök testi, seriler arasındaki uzun ve kısa dönem ilişkiler için ise kukla değişkenli ARDL (Autoregressive Distributed Lag Bound Test) metodu kullanılmıştır. Analiz bulgularında ihracat, ithalat, döviz kuru, faiz oranları ve enflasyon arasında uzun dönemli ve kısa dönemli eş bütünleşmenin varlığı tespit edilmiştir. İhracat ve ithalat hem uzun hem de kısa dönemde en fazla döviz kurundan etkilenmektedir. Enflasyon uzun ve kısa dönemde hem döviz kurundan hem de faiz oranlarından etkilenmektedir. Döviz kurunun enflasyon üzerindeki etkisi faiz oranlarına göre çok daha fazladır.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Döviz Kuru, Neo-Fisher Etkisi, ARDL Yöntemi

Kaynakça

• Akıncı, M. and Yılmaz, Ö. (2016). Enflasyon-Faiz Oranı Takası: Fisher Hipotezi Bağlamında Türkiye Ekonomisi İçin Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi. Sosyoekonomi, 24(27),33-56. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyoekonomi/issue/21087/227050
• Altunöz, U. (2020). Faiz Haddi-Enflasyon İlişkisi ve Türkiye' de Gibson Çelişkisinin Analizi: Keynes-Wicksell ve Fisher Örneği. Sayıştay Dergisi, (118), 153-178. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sayistay/issue/61574/919343
• Bal, H. E. and Palandökenlier, B. (2019). Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Seçilmiş Ülkeler İçin Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı, Gazimagusa, Kıbrıs (Kktc), 11 - 13 Haziran.
• Baylan, M., Günay, E., Karakuş, M. and Çelik, O. (2021). İhracat ve İthalatın Enflasyon Üzerindeki Etkilerine İlişkin Ampirik Bir Analiz: 1971-2019 Dönemi. OPUS International Journal of Society Researches, Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı, 1662-1683. DOI: 10.26466/opus.903068
• Bozdağlıoğlu, E. and Yılmaz, M. (2017). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: 1994-2014 Yiilari Arasi Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 2 (3), 1-20. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/beuiibfaid/issue/31277/331926
• Chaudhary, G.M., Hashmi, S.H. and Khan, M. (2016). Exchange Rate and Foreign Trade: A Comparative Study of Major South Asian and South-East Asian Countries. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 230, 85-93.
• Dexter, A. S., Levi, M. D. and Nault, B. R. (2005). International trade and the connection between excess demand and inflation. Review of International Economics, 13(4), 699–708.
• Eygü, H. (2018). Enflasyon, İşsizlik Ve Diş Ticaret Arasindaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği (1990-2017). Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2), 96-112. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iibfdkastamonu/issue/36745/408823
• Felek Ş. and Ceylan R. (2021). Inflatıon-Interactıon of Interest: Neo-Fisher Approach for Turkey. International Conference on Economics April 09-11, 2021 Turkish Economic Association.
• Fısher, I. (1930). The Theory of Interest: As Determined by Impatience to Spend Income and Opportunity to Invest it. New York: Macmillan Company.
• Gürsoy, S. and Akçay, C. (2021). Investigation of The Fisher Effect on Turkey Using Hatemi-J Asymmetric Causality Test. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 5 (1), 46-61. DOI: 10.29216/ueip.868319
• Künü, S., Başar, S. and Bozma, G. (2017). Gibson Paradoksunun Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Açısından Geçerliliğinin Araştırılması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1), 211-222. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/36470/416294
• Lee, J. and Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics. 85(4), 1082-1089.
• Mihaljek D. and Klau M. (2001) “A Note on the Pass-Through from Exchange Rate and Foreign Price Changes to Inflation in Selected Emerging Market Economies” In: BIS Papers, no. 8, 69-81.
• Narayan, P. K. (2004). Reformulating Critical Values for the Bounds F- statistics Approach to Cointegration: An Application to the Tourism Demand Model for Fiji. Discussion Papers, ISSN 1441-5429. Department of Economics, Monash University, Victoria, Australia.
• Özer, H. and Kutlu, M. (2019). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru Ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisinin Var Modeli İle Analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17 (4), 214-231. DOI: 10.11611/yead.628510
• Pesaran, M. H. and Yongcheol SHIN and Richard SMITH. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, pp. 289–326.
• Petek, A. and Çelik, A. (2017). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi (1990-2015). Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (626), 69-87. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/fpeyd/issue/48018/607296
• Sümer, A. L. (2020). Geleneksel Olmayan Para Politikası Kapsamında Neo-Fisher Etkisi: 2008 Sonrası Türkiye Deneyimi. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1-21. DOI: 10.30711/utead.691797
• Şahin, D. (2018). Türkiye’de Dış Ticaret ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Analizi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (18), 125-146. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/bartiniibf/issue/40570/458980
• Tayyar, A. E. (2019). Neo-Fisher Etkisi Ve Türkiye Uygulaması. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (36), 307-339. DOI: 10.21550/sosbilder.464632
• Turna, Y. and Özcan, A. (2021). The relationship between foreign exchange rate, interest rate and inflation in Turkey: ARDL approach. Journal of Economy, 3 (1), 19-23. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekonomi/issue/53787/721654
• Uribe, M. (2017). The Neo-Fisher Effect in the United States and Japan., National Bureau of Economic Research, NBER Working Papers 23977, 1-30.
• Uslu, H. (2018). Türkiye’de Döviz Kuru ve Faiz Oranının Dış Ticaret Üzerine Etkileri: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 311-334. DOI: 10.30784/epfad.453358
• Yee, L. S., WaiMun, H., Zhengyi, T., Ying, L. J. and Xin, K. K. (2016). Determinants of export: Empirical study in Malaysia. Journal of International Business and Economics, 4(1), 61-75.