Türkiye’de Çevre Vergileri ve Karbon Emisyonu (CO2) Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 4, 1125 - 1144

Çiğdem Çadırcı

https://doi.org/10.24988/ije.1427152

Öz

Günümüzde üretim kaynaklı sera gazı salınımları artmaktadır. Sera gazı salınımlarının artması iklimlerin değişmesi ve küresel ısınma gibi toplumları ve çevreyi olumsuz etkileyebilecek önemli doğa olayları ile sonuçlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de toplam çevre vergileri, enerji vergileri ve ulaştırma vergilerinin CO2 emisyonu ile arasındaki nedensellik ilişkisini araştırmaktır. Çalışmada değişkenler arasındaki nedensel ilişkiler Granger (1969) Nedensellik Testi ve Enders-Jones (2016) Fourier Granger Nedensellik Testi ile araştırılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; çevre vergileri ile CO2 emisyonu arasında nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Ancak enerji vergilerinden CO2 emisyona doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi ile CO2 emisyonundan ulaştırma vergilerine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, Türkiye’de çevre kirliliğinin azaltılmasında çevre vergilerinin önemli bir araç olarak görülmesi gerektiğini ifade etmektedir. Çevre vergisi bileşenlerinden özellikle enerji vergileri ve ulaşım vergileri CO2 emisyonu üzerinde daha önemli etkilere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Vergileri, Karbon Emisyonu (CO2), Fourier Granger Nedensellik Testi, Türkiye

Investigation of the Causality Relationship Between Environmental Taxes and Carbon Emissions (CO2) in Türkiye

Öz

Today greenhouse gas emissions from production growth are increasing. Increasing greenhouse gas emissions result in significant natural phenomena such as climate change and global warming, which can negatively affect societies and the environment. The aim of this study is to investigate the causal relationship between total environmental taxes, energy taxes and transportation taxes and CO2 emissions in Türkiye. In the study, the causal relationships between the variables was investigated with the Granger (1969) causality test and the Enders-Jones (2016) Fourier Granger causality test. According to the results of the analysis, no causal relationship was found between environmental taxes and CO2 emissions. However, a unidirectional causality from energy taxes to CO2 emissions and a unidirectional causality from CO2 emissions to transportation taxes were found. These results indicate that environmental taxes should be seen as an important tool for reducing environmental pollution in Türkiye. Of the environmental tax components, energy taxes and transport taxes in particular have more significant effects on CO2 emissions.

Anahtar Kelimeler

Environmental Taxes, Carbon Emissions (CO2), Fourier Casuality, Türkiye

Kaynakça

• Aydın, M. (2020). Seçilmiş OECD ülkelerinde çevre vergilerinin çevre kirliliği üzerindeki etkileri: yapısal kırılmalı nedensellik testinden kanıtlar. UİİİD-IJEAS, (28),137-154.
• Bayar, Y. ve Şaşmaz, M.Ü. (2016). Karbon vergisi, ekonomik büyüme ve CO2 emisyonu arasındaki nedensellik ilişkisi: Danimarka, Finlandiya, Hollanda, İsveç ve Norveç Örneği. International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 1(1), 32-41.
• Bruvoll, A. ve Larsen, B.M. (2004). Greenhouse gas emissions in Norway: do carbon taxes work?. Energy Policy, 32(4), 493-505.
• Dedemen Özkan, H. (2023). Çevre vergileri ekonomik büyüme ve CO2 emisyonu arasındaki nedensellik ilişkisi: ampirik bir uygulama. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Dikmen, S. ve Çiçek, H. G. (2020). Avrupa Birliği’nde çevre vergisi gelirlerinin karşılaştırmalı analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 57, 57-88.
• Enders, W. ve Jones, P. (2016). Grain prices, oil prices and multiple smooth breaks ın a var. Studies in Nonlinear Dynamics and Econometrics, 20(4), 399-419. Doi: 10.1515/snde-2014-0101
• Fullerton, D., Leicester, A. ve Smith,S. (2008). Environmental taxes. NBER Working Paper Series, Working Paper 14197.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3), 424-438. https://doi.org/10.2307/1912791
• Haggar, M. H. (2012). Greenhouse gas emissions, energy consumption and economic growth: a panel cointegration analysis from Canadian ındustrial sector perspective. Energy Economics, 34, 358-360.
• Kılınç, E. C. ve Altıparmak, H. (2020). Çevre vergilerinin CO2 emisyonu üzerindeki etkisi üzerine bir uygulama. ODÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 217-227.
• Kotnik, Z., Klun, M. ve Škulj, D. (2014). The effect of taxation on greenhouse gas emissions. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 43, 168-185.
• Lin, B. ve Li, X. (2011). The Effect of carbon tax on per captia CO2 emissions. Energy Policy, 39, 5137-5146.
• Loganathan, N., Shahbaz, M. ve Taha, R. (2014). The link between green taxation and economic growth on CO2 emissions: fresh evidence from Malaysia. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 38, 1083-1091. doi: 10.1016/j.rser.2014.07.057
• Maghaminiya, M. (2014). Türk çevre hukukunda kirleten öder ilkesi. Ed. Günaydın, İ. ve Özsoy, T., Disiplinler Arası Bakış Açısı ile Çevre içinde(s.155-180), Hiperlink, İstanbul.
• Meireles, M., Robaina, M. ve Magueta, D. (2021). The Effectiveness of environmental taxes in reducing CO2 emissions in passenger vehicles: the case of Mediterranean Countries. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5442),1-13.
• Miller, S. ve Vela, M. (2013). Are Environmentally related taxes effective?. IDB Working Paper, No. 467. https://www.econstor.eu/bitstream/10419/89191/1/IDB-WP-467.pdf
• Morley, B. (2012). Empirical evidence on the effectiveness of environmental taxes. Applied Economics Letters, 19(18), 1817-1820. https://doi.org/10.1080/13504851. 2011.650324
• Morley, B. ve Abdullah, S. (2010). Environmental taxes and economic growth: evidence from panel causality tests. Bath Economics Research Papers, Department of Economics, No. 04/10, 1-26.
• OECD Publications (2001). Environmentally related taxes in OECD countries. Issues and Strategies. OECD, Paris, 1-142. https:// doi.org/10.1787/9789264193659-en.
• OECD(2024). Environmental tax. https://data.oecd.org/envpolicy/environmental-tax.html (Erişim Tarihi: 03.01.2024).
• Pearce, D. (1991). The role of carbon taxes in adjusting to global warming. Economic Journal, 101, 938-948.
• Polat, O. ve Polat, G. E. (2018). Avrupa Birliği ülkelerinde karbondioksit emisyonu ve çevre vergileri: panel veri analizi yaklaşımı. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 639, 101-116.
• Rapanos, V. T. ve Polemis, M. L. (2005). Energy demand and environmental taxes: the case of Greece. Energy Policy, 33 (14), 1781-1788.
• Rosiek, J. (2015). The impact of environmental tax policy on sustainable development of the EU Economies. DEA Approach 11th International Conference of ASECU September 10-11, Cracow, Poland. https://www.asecu.gr/files/11th_conf_files/18.pdf
• Silajdzic, S. ve Mehic, E. (2018). Do environmental taxes pay off? the impact of energy and transport taxes on CO2 emissions in transition economies. South East European Journal of Economics and Business, 13(2), 126-143. DOI: https://doi.org/10.2478/jeb-2018-0016
• Şimşek, D. ve Kesbiç, C. Y. (2020). Çevresel riskleri azaltmada çevre vergilerinin etkisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Örneği. Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Dergisi, 21(46). 46-20.
• Tekin, A. ve Vural, İ.Y. (2004). Global kamusal malların finansman aracı olarak global vergi önerileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 323-337.
• Topal, M.H. ve Günay, H.F. (2017). Çevre vergilerinin çevre kalitesi üzerindeki etkisi: gelişmekte olan ve gelişmiş ekonomilerden ampirik bir kanıt. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(1), 63-83.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Sera Gazı Emisyon İstatistikleri, 1990- 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sera-Gazi-Emisyon-Istatistikleri-1990-2021-49672 (Erişim Tarihi: 03.01.2024).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2024). Çevre ve enerji istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1 (Erişim Tarihi: 03.01.2024).
• Wolde-Rufael, Y. ve Mulat-Weldemeskel, E. (2021). Do environmental taxes and environmental stringency policies reduce CO2 emissions? Evidence from 7 emerging economies. Environmental Science Pollution Research. 28(18), 22392-22408.
• Yavuz, E. (2021). Çevre vergileri ile ekolojik ayak izi arasındaki ilişki: Türkiye üzerine kanıtlar. International Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(45),1937-1945.
• Yavuz, E. ve Ergen, E. (2022). Çevre vergilerinin çevre kirliliği üzerindeki etkisi: seçilmiş G20 Ülkeleri üzerine bir uygulama. International Journal of Public Finance, 7(1), 113-136.
• Zhang, X.P. ve Cheng, X.M. (2009). Energy Consumption, carbon emissions and economic growth in China. Ecological Economics, 68, 2706-2712.