2002-2023 Yılları Arasında Türkiye’nin Yüksek Teknoloji Ürünleri Ticareti, Endüstri İçi Ticaret Analizi

Year 2025, Volume: 40 Issue: 1, 151 - 172

Şerif Yüksel

https://doi.org/10.24988/ije.1489412

Abstract

Bu araştırma, Türkiye'nin 2002-2023 yılları arasındaki yüksek teknoloji ürünleri uluslararası ticaretini endüstri içi ticaret analizi çerçevesinde detaylı bir şekilde incelemektedir. Çalışma, yüksek teknoloji ürünlerini kapsayan farklı SITC kodlarına dayalı olarak ticaret verilerini analiz etmiştir. Elde edilen bulgular, Türkiye'nin bu dönemde yüksek teknoloji ürünleri ticaretinde ciddi bir açıkla karşı karşıya olduğunu göstermektedir; bu açık yaklaşık 587 milyar dolar seviyesindedir. Ayrıca çalışma, Türkiye'nin yüksek teknoloji ürünleri ticaretinde zaman içinde gözlemlenen artan bir eğilimi ortaya koymaktadır. Bu artış eğilimi, Türkiye'nin uluslararası ticaretteki yüksek teknoloji ürünleri segmentindeki rekabet gücünün arttığına işaret edebilir. Araştırmanın sonuçları, Türkiye'nin yüksek teknoloji ürünleri ticaretindeki mevcut durumu anlamak ve gelecekteki stratejilerini şekillendirmek için değerli bir kaynak sunmaktadır. Türkiye'nin bu alandaki performansının genel rekabet gücü ve dış ticaret dengesi üzerinde belirleyici bir rol oynaması nedeniyle, mevcut araştırma sonuçlarının yerel ve küresel düzeyde ekonomik kalkınma politikaları üzerinde önemli etkileri olabileceği düşünülmektedir. Çalışmanın kapsamı içerisinde, Türkiye'nin 2002-2023 yılları arasında yüksek teknoloji ürünleri ihracatındaki artışın sebepleri detaylı bir şekilde incelenmektedir. Türkiye'nin bu alandaki uluslararası rekabet gücünü artırmasının ticaret açığını azaltabileceği ve Türkiye ekonomisine önemli faydalar sağlayabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle, mevcut çalışma yüksek teknoloji ürünleri ihracatındaki artışın nedenlerini anlamak ve Türkiye'nin dış ticaret açığını azaltmaya yönelik stratejiler geliştirmek adına bu makro ekonomik değişkenlerin rolünü değerlendirmektedir. Bu çalışmanın veri analizindeliteratürde en sık kullanılan Grubel-Llyod endeks kullanılmıştır. Grubel-Lloyd endeksi bazı eksiklerinden ötürü eleştirilse de bir ülkenin karşılaştırmalı üstünlük yapısını ve uluslararası rekabetçilik gücünü göstermede sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir.

Keywords

Endüstri-İçi Ticaret, Yüksek Teknoloji Ürünleri, Kalkınma

Türkiye's High Technology Products Trade Between 2002-2023, Intra-Industry Trade Analysis

Abstract

This research examines Türkiye's international trade in high technology products between 2002 and 2023 in detail within the framework of intra-industry trade analysis. The study analyzed trade data based on different SITC codes covering high-tech products. The findings show that Türkiye faced a serious deficit in trade in high technology products in this period. This deficit is approximately 587 billion dollars. Additionally, the study reveals an increasing trend observed over time in Türkiye's trade in high-tech products. This increasing trend may indicate that Türkiye's competitiveness in the high-tech products segment of international trade is increasing. The results of the research provide a valuable resource for understanding the current situation in Türkiye's high-tech product trade and shaping future strategies. Since Türkiye's performance in this field plays a decisive role in its general competitiveness and foreign trade balance, it is thought that the current research results may have significant impacts on economic development policies at local and global levels. Within the scope of the study, the reasons for the increase in Türkiye's exports of high technology products between 2002 and 2023 are examined in detail. It is thought that increasing Türkiye's international competitiveness in this field can reduce the trade deficit and provide significant benefits to the Turkish economy. Therefore, the current study evaluates the role of these macroeconomic variables in order to understand the reasons for the increase in exports of high technology products and to develop strategies to reduce Türkiye's foreign trade deficit. The Grubel-Lloyd index, which is the most frequently used index in the literature, was used in the data analysis of this study. Although the Grubel-Lloyd index has been criticized for some of its shortcomings, it is a frequently preferred method for showing a country's comparative advantage structure and international competitiveness.

Keywords

Intra-Industry Trade, High-Tech Products, Development

References

• Aydın, A. (2008). Türkiye ekonomisinde endüstri içi ticaretin yapısı. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(9: 73-96
• Aquino, A. (1978). Intra-ındustry trade and ınter-ındustry specialization as concurrent sources of ınternational trade in manufactures. Review of World Economics, 114/2: 275-296. doi:10.1007/BF02696475
• Azhar, A., Elliott, R. ve Milner, C. (1998), "Static and dynamic measurement of ıntra-ındustry trade and adjustment: A geometric reappraisal. Review of World Economics, 134/3: 404-422. doi:10.1007/BF02707924
• Balassa, B. (1966). Planning in an open economy. Kyklos, 19: 385-410. doi:10.1111/j.1467-6435.1966.tb00831.x
• Balassa, B ve Noland, M. (1998). Japan in the World Economy. Institute for International Economics, Washington D. C.
• Bhattacharyya, M. ve Banerjee, A. (2004). Integration of global capital market: an empirical exploration. International Journal of Theoretical and Applied Finance, 7: 385-405. doi:10.1142/S0219024904002529
• Bhattacharyya, R. (2005). Economic development and ıntra-industry trade in the Republic of Korea. Journal of Economic Integration, 20/4: 809–831.
• Brülhart, M. (1994). Marginal ıntra-ındustry trade: Measurement and relevance for the pattern of ındustrial adjustment. Review of World Economics, 130/3: 600-613. doi: 10.1007/BF02707615
• Deviren, N. (2004). Türkiye AB ülkeleri arasındaki sınai ürünleri endüstri-içi ticareti. İktisat İşletme ve Finans, 19 (222), 107-127
• Deviren, N. ve Karataş, M. (2007). Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki endüstri-içi ticaret. İktisat-İşletme ve Finans, 22 (250), 16-32
• Emirhan, P. (2005). Determinants of vertical ıntra-ındustry trade of Turkey panel data approach. 9 Eylül University, Dep. Of Economics Discussion Paper Series, 2005/5
• Federico F.(1996). MERCOSUR: A new approach to regional ıntegration?. Kiel Working Paper, No. 746
• Foders, F. (1996). The Technological Specialization of Europe in the 1990s. Kiel Working Paper, No: 675
• Greenaway, D. (Ed.), (1985). Current Issues in International Trade. London: Red Globe Press. doi:10.1007/978-1-349-24563-5
• Greenaway, D., Hine, R., Milner, C., Elliott, R. (1994). Adjustment and the measurement of marginal ıntra-ındustry trade. Review of World Economics, 130/2: 418-427. doi:10.1007/BF02707717
• Grubel, H.G. ve Lloyd, P.J. (1971). The empirical measurement of ıntra-ındustry trade. Economic Record, 47: 494-517. doi:10.1111/j.1475-4932.1971.tb00772.x
• Grubel, H.G. ve Lloyd, P.J. (1975). Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products. London: Macmillan Press.
• Hamilton, C. ve Kniest, P. (1991). Trade liberalization, structural adjustment and ıntra-ındustry trade: A note. Weltwirtschaftliches Archiv, 127: 356-367. doi:10.1007/BF02707991
• Helpman, E. (1981). International Trade in The Presence of Product Differentiation, Economies of Scale and Monopolistic Competition: A Chamberlin-Heckscher-Ohlin Approach. Journal of International Economics, 11/3, 305-340. doi:10.1016/0022-1996(81)90001-5
• Kaya, A.. ve Atış, A. (2007). Türkiye kimya sanayi endüstri içi ticareti’nin statik ve dinamik analizi: Avrupa Birliği üye ve aday ülkeleri, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Çin. Ege Akademik Bakış, 7 (1), 251-291
• Kaya, A. ve Gacaner, A. (2005). Intra-ındustry trade of Turkey with the neighboring countries. 1st International Conference on Business Management and Economics, Yaşar Üniversity, İzmir: 16-19 June 2005
• Kravıs, Irving B. ve Lıpsey, Robert E., (1992). Sources of competitiveness of the United States and of its multinational firms. The Review of Economics and Statistics, 74(2):193 – 201
• Krugman, P.R. (1997) Growing world trade: Causes and consequences. Brooking Papers on Economic Activity, 1, 327-43
• Küçükahmetoğlu, O. (2002). Endüstri-içi ticaret ve Türkiye. İktisat, İşletme ve Finans, 17 (90), 34-50
• Lee, H-H. ve Sohn, C-H. (2004). South Korea's marginal ıntra-ındustry trade and the choice of preferential partners. Asian Economic Papers, 3/3: 94–116. doi:10.1162/1535351054825265
• Linder, S.B. (1961). An Essay on Trade and Transformation. New York, John Wiley.
• Loertscher, R. ve Wolter, F. (1980). Determinants of intra-industry trade: Among countries and across industries. Review of World Economics, 116/2: 280-293. doi:10.1007/BF02696856
• Menon, J. ve Dixon, P. B. (1997). Intra-industry versus ınter-industry trade: Relevance for adjustment costs. Weltwirtschaftliches Archiv, 133/ 1: 164-169. doi:10.1007/BF02707682
• Michaely, M. (1962). Concentration in International Trade. Amsterdam: North-Holland.
• Scherer, F. M.ve Keun Huh, (1992). R & D reactions to high-technology ımport competition. The Review of Economics and Statistics, 74(2):202-212.
• Shahbaz, M., Leitao, N. C. ve Butt, M. S. (2012). Pakistan ıntra-industry trade: A panel data approach. International Journal of Economics and Financial Issues, 2/2: 225-232.
• Thom, R. ve McDowell, M. (1999). Measuring marginal ıntra-ındustry trade. Weltwirtschaftliches Archiv, 135: 48-61. doi:10.1007/BF02708158
• Türkcan, K (2005). Determinants of ıntra-ındustry trade in final goods and ıntermediate goods between Turkey and Selected OECD Countries. Ekonometri ve İstatistik Dergisi[online], İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, 1 (1), 21-40
• Verdoorn, P.J. (1960). The Intra-Block Trade of Benelux. Robinson, E.A.G. (Ed.), Economic Consequences of the Size of Nations, London: Macmillan & Co.: 291-332.
• Veeramani, C. (2002). Intra-ındustry trade of India: trends and country-specific factors. Weltwirtschaftliches Archiv, 138/3: 509-533. doi:10.1007/BF02707952
• Veeramani, C. (2009). Trade barriers, multinational ınvolvement and ıntra-ındustry trade: Panel data evidence from India. Applied Economics, 41/20: 2541-2553. doi:10.1080/00036840701235688
• Xing, Y.Q. (2007). Foreign direct ınvestment and China’s bilateral ıntra-ındustry trade with Japan and the US. Journal of Asian Economics, 18: 685-700. doi:10.1016/j.asieco.2007.03.011
• Yenilmez, F. ve Kutlu,E. (2005). Türkiye ile AB ülkeleri arasındaki endüstri-içi ticaretin önemi. İktisat-İşletme ve Finans, 20 (229), 45-63