Kureyş Üzüm (Vitis vinifera L.) Çeşidinin Fenolojik, Pomolojik ve Ampelografik Özellikleri

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 17 - 30, 20.06.2020

Remzi Kokargül Erdoğan Çöçen Hasan Koç Yüksel Sarıtepe

Öz

Üzüm, zengin besin içeriği nedeniyle insanların beslenmesinde önemli bir meyvedir. Türkiye dünyanın önemli üzüm üreticisi ülkelerinden biridir. Anadolu üzümün anavatanları içerisinde yer alır. Malatya ili önemli meyvecilik merkezlerinden olup, ilde pek çok yerel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan biri de sofralık özellikteki ‘Kureyş’ çeşididir. Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsü’nde 2018-2019 yıllarında yürütülen bu çalışmada ‘Kureyş’ üzüm çeşidinin fenolojik, pomolojik ve ampelografik özellikleri tanımlanmıştır. Fenolojik gözlemlerde 2018 ve 2019 yallarında sırasıyla; gözlerin 13-18 Nisan tarihlerinde uyandığı, tam çiçeklenmenin 8-12 Haziran, ben düşme döneminin 2-4 Ağustos, hasat zamanının 10-15 Eylül ve yaprak dökümünün ise 5-15 Kasım tarihlerinde gerçekleştiği görülmüştür. Çalışmada çeşidin etkili sıcaklık toplamı (EST) isteğinin 1957 derece-gün (dg) olduğu belirlenmiştir. Pomolojik analizlerde iki yıllık ortalama değer üzerinden; salkım ağırlığının 195.35 g, tane boyunun 23.60 mm, tane eninin 21.14 mm, 100 tane ağırlığının ise 373.60 g olduğu ve tanelerin ortalama 3 adet çekirdek içerdiği görülmüştür. Analizlerde; ortalama suda çözünür kuru madde miktarı (SÇKM) değerinin %17.73, pH değerinin 3.64, asitlik değerinin ise 3.7 g l-1 olduğu saptanmıştır. Çalışma sonunda; ilde sofralık olarak tüketilen ‘Kureyş’ üzüm çeşidi Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü adına tescillenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağcılık, asma, morfoloji, meyve ıslahı

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y. S. (1999). Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık. Cilt-I Asma Biyolojisi. Kavaklıdere Eğitim Yay. No.1, 205 s.
• Ağaoğlu, Y. S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., Halloran, N., Köksal, İ., & Yanmaz, R. (1995). Genel Bahçe Bitkileri. A.Ü Ziraat Fakültesi, Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, Yayın No: 4, Ankara, 387.
• Akşit, İ. (1981). Hititler. Türkiye’nin Tarih Hazineleri Orta Anadolu Uygarlığı, Sandoz yayınları: 2, 160 s.
• Altuntaş, Y., Kocamaz, A. F., & Yeroğlu, C. (2019). Identification of apricot varieties using leaf characteristics and KNN classifier. In: 2019 International Artificial Intelligence and Data Processing Symposium (IDAP), pp:1-6. IEEE. September, 2019.
• Anonim. (2018). https://www.malatyadan.com, https://www.malatyadan.com/malatya-nin-uzum-cesitlerini-biliyor-musunuz/19851/ (Erişim Tarihi: 09.04.2020).
• Anonim. (2020). Meteoroloji Genel Müdürlüğü, https://www.mgm.gov.tr
• Ateş, F., & Uysal, H. (2017). Determinationsof adaptation level of wine grape varieties in terms of climatic data in wine growing regions of Turkey. 40th World Congress of Vine and Wine, Bulgaria.
• Bayındır, Y., Çöçen, E., Macit, T., Gültekin, N., Toprak Özcan, E., Aslan, A., & Aslantaş, R. (2018). Malatya yöresi mahalli güzlük armut genotiplerinin seleksiyonu. Akademik Ziraat Dergisi, 7(1):9-16.
• Cangi, R., Şen, A., & Kılıç, D. (2008). Bazı üzüm çeşitlerinin Kazova (Tokat-Turhal) koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin saptanması. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2:45-48.
• Cemeroğlu, B. S. (2007). Gıda Analizleri. 4. Baskı, s. 480.
• Çakır, A., & Şahiner Öylek, H. (2016). Farklı Amerikan asma anaçlarının Banazı Karası üzüm çeşidinin fenolojik ve pomolojik özellikleri üzerine etkisi. YYÜ Tar Bilimleri Dergisi, 26(4):569-578.
• Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B., & Söylemezoğlu, G. (1998). Genel Bağcılık. Sunfidan Mesleki Kitaplar Serisi-1, 253s.
• Çöçen, E., Macit, T., Ernim, C., Kokargül, R., Uğur, Y., Kan, T., & Pırlak, L. (2018). Malatya yöresinde yetiştirilen "Arapkızı"’ elma çeşidinde klon seleksiyonu. Meyve Bilimi, 5(2):43-48.
• Çöçen, E., Macit, T., Ernim, C., Kokargül, R., Uğur, Y., Kan, T., & Pırlak, L. (2019). Malatya yöresinde yetiştirilen mahalli 'Karamehmet' elmasında seleksiyonla verimli ve kaliteli klonların seçimi. Akademik Ziraat Dergisi, 8(1):13-20.
• Doğan, A., Özbek, C. & Uyak, C. (2015). Hakkâri yöresinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinin bazı ampelografik özellikleri. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A, 27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı):535-544.
• Doğan, A., Uyak, C., & Saday, M. (2017a). Hizan (Bitlis) yöresinde yetiştirilen yerel üzüm çeşitlerinin ampelografik tanımlanması. YYÜ Tar Bil Dergisi, 27(3):424-435.
• Doğan, A., Uyak, C. & İlhan, E. (2017b). Adıyaman merkez ilçede yetiştirilen yerel üzüm çeşitlerinin ampelografik tanımlanması. YYÜ Tar Bil Dergisi, 27(1):118-131
• Eren, F., & Yağcı, A. (2015). Gemerek (Sivas) yöresinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinin ampelografik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A Cilt; 27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı):580-590.
• Erez, E. M., Fidan, M., Pınar, S. M., İnal, B., Kaya, Y., & Altıntaş S., (2017). Siirt ilinde yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin tanımlanması ve kalite değerlerinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4(1):31-42.
• Gazioğlu Şensoy, R. İ., Balta, F. & Cangi, R. (2009). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Van ekolojik koşullarındaki etkili sıcaklık toplamı değerlerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(3):49-59.
• Jacob, H. E., & Winkler, A. J. (1950). Grape growing in California. Circular 116. California Agricultural Extension Service, College of Agriculture, University of California, Berkeley, California, pp. 80.
• Kara, Z., Sabır, A., Doğan, O., & Eker, Ö. (2016). ‘Gök Üzüm’(Vitis vinifera L.) çeşidinin ticari potansiyeli ve ampelografik özellikleri. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi TARGİD Özel Sayı:395-410
• Koç, H., Sağlam, H., Yağcı, A., Ernim, C., Çalkan Sağlam, Ö., Yılmaz, M., & Kebeli, F. (2015). Banazı karası üzüm çeşidinde klon seleksiyonu (I. Aşama). Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, 27:699-706.
• Lancashire, P. D., Bleiholder, H., Boom, T. V. D., Langelüddeke, P., Stauss, R., Weber, E., & Witzenberger, A. (1991). A uniform decimal code for growth stages of crops and weeds. Annals of Applied Biology, 119(3):561-601.
• Lim, T. K. (2013). Edible Medicinal and Non-Medicinal Plants. Volume 6, Fruits. Vitaceae: 450-482 p. Springer Science and Business Media Dordrecht.
• Lorenz, D. H., Eichhorn, K. W., Bleiholder, H., Klose, R., Meier, U., & Weber, E. (1995). Growth stages of the grapevine: Phenological growth stages of the grapevine (Vitis vinifera L. ssp. vinifera)—Codes and descriptions according to the extended BBCH scale. Australian Journal of Grape and Wine Research, 1(2):100-103. Macit, T., Çöçen, E., Ernim, C., Gültekin, N., Yanar, M., & Sarıtepe, Y. (2019). Malatya ilinde geleneksel bağcılık uygulamaları, Ziraat Mühendisliği, 367:13-24.
• OIV. (2001). Uluslararası Bağcılık ve Şarapçılık Organizasyonu. http://www.oiv.int/ (Erişim Tarihi: 09.04.2020).
• Oraman, M. N. (1965). Arkeolojik buluntuların ışığı altında Türkiye bağcılığının tarihçesi üzerinde araştırmalar-I. Ankara Ün. Ziraat Fak. Yıllığı, 15(2):96-108.
• Pınar, H., Çöçen, E., Yaman, M., Uzun, A., & Sarıtepe, Y., (2018). Türk çekirdekli beyaz dutlarının (morus alba l.) fenolojik ve pomolojik özellikleri. Bahçe, 47 (Özel Sayı 2: Uluslararası Tarım Kongresi (UTAK 2018):6–12.
• Sabır, A. (2008). Bazı üzüm çeşit ve anaçlarının ampelografik ve moleküler karakterizasyonu. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Adana, 171 s.
• Sağlam, H., & Çalkan Sağlam, Ö. (2018). Türkiye bağcılığına tarihsel bir bakış. Asma genetik kaynaklarının önemi. Selcuk J Agr Food Sci, 32(3):601-606.
• Tangolar, S., Özdemir, G., Gürsöz, S., Çakır, A., & Tangolar, S. G. (2007). Bazı organik gübre uygulamalarının asmanın (Vitis vinifera L. çiloreş) fenolojik gelişmesi ile salkım, tane ve şıra özellikleri üzerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2):319-325.
• Tekdal, D., & Sarlar, S. (2016). Yerel asma genetik kaynakları ve önemi. Bağbahçe Bilim Dergisi, 3(3):20-26.
• Toprak Özcan, E., & Kesgin, M. (2016). Bazı üzüm çeşitlerinin Manisa koşullarında fenolojik özellikleri ve etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin belirlenmesi. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi (Babikon 2015 II. Cilt), 45(2):783-788.
• Toprak Özcan, E., Çelik, Ş., & Teker, T. (2018). Determination of phenological characters and effective heat summations required for maturation of some new ımproved table grape varieties in Manisa region. I. International Agricultural Science Congress, 09-12 May, Van, Turkey.
• TUİK. (2019). Türkiye İstatistik Kurumu, https://biruni.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 10.01.2020).
• Uyak, C., Doğan, A., & Kazankaya, A. (2015). Siirt ili bağcılığında yetiştiricilikte öne çıkan bazı üzüm çeşitlerinin tanıtımı. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A Cilt; 27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı):545-551.
• Ünal, M. S. (2019). İdil/Şırnak ekolojisinde yetiştirilen yerel üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 5(1):46-53.
• Ünal, M. S., & Ergenoğlu, F. (2001). Malatya ve Elazığ illeri bağcılığı ile Malatya ilinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinin ampelografik özelliklerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2):1-8.
• Winkler, A. J., Cook, J. A., Kliewer, W. M., & Lider, L. A. (1974). General viticulture. Second Revised Edition. University of California Press, Berkeley, California, pp:710.
• Xia, E. Q., Deng, G. F., Guo, Y. J., & Li, H. B. (2010). Biological activities of polyphenols from grapes. International Journal of Molecular Science, pp:622-646.