İNDİRİMLİ ÜRÜNLERİN HEDONİK TÜKETİM VE FAYDACI TÜKETİM AÇISINDAN ETKİNLİĞİNİN İNCELENMESİ

Year 2020, Volume: 4 Issue: 6, 20 - 48, 27.06.2020

Bahar Gürdin

Abstract

Temelde ürünlerin daha çabuk ve kısa sürede tüketiciler tarafından satın alınması veya stokların eritilmesi gibi amaçlar gözetilerek gerçekleştirilen indirimler, tüketicilerin ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmektedirler. Bu ihtiyaçlar fayda elde etme ve haz tatmini (hedonizm) yönünde kendini göstermektedir.
Genel olarak hayatın her alanında kişinin haz odaklı hareket etmesi hedonizmi ifade ederken bu tarz tüketim de hedonik tüketimi oluşturmaktadır. Faydacı değerde ise alışveriş bir “iş” olarak görülmekte ve ihtiyaç duyulan ürün bulunduğunda görev tamamlanmakta ve alışveriş sona ermektedir (Akturan, 2010: 110; Özsaçmacı vd., 2019: 88).
Firmalar tarafından sıklıkla başvurulan bir satış tutundurma yöntemi olan indirimli ürün uygulamalarının, tüketicilerin satın alma davranışlarını faydacı mı yoksa hedonik bir şekilde mi etkilediğinin belirlenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır.
Çalışmaya ilişkin verilerin elde edilmesinde yarı yapılandırılmış mülakat yönteminden yararlanılmış, toplamda
32 gönüllü mülakata katılmıştır. Gerçekleştirilen betimsel analiz sonucunda; genel olarak tüketicilerin indirimli ürünlere karşı hedonikten ziyade faydacı bir tutum ile satın alma davranışı sergiledikleri görülmüştür. Cinsiyet açısından bakıldığında ise kadın tüketiciler erkeklere nazaran daha faydacı bir tutumla alışverişlerini gerçekleştirmektedirler. Ayrıca indirimli ürünlere, 30 yaş altı tüketiciler daha fazla rağbet göstermektedirler.

Keywords

İndirimli Ürün, Hedonik Tüketim, Faydacı Tüketim, Hazcılık

References

• Açıkalın S. ve Yaşar M. (2017). Hedonik ve faydacı tüketim bağlamında tüketici davranışlarının incelenmesi: gençlerin hedonik tüketim eğilimlerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 570-585.
• Akkılıç, M. E. ve Çetintaş, H. (2015). Termal turizm işletmelerinde hedonik ve faydacı tüketim eğiliminin davranışsal niyetler üzerine etkisi. International Review of Economics and Management, 3(2), 123-142.
• Akturan, U. (2010). Hedonik tüketim eğiliminin plansız satın alma eğilimi üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Öneri Dergisi. 9(33), 109-116.
• Albayrak, S. E. (2017). Hedonik ve faydacı tüketim bağlamında internet üzerinden alışveriş alışkanlıkları: bir uygulama örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri-SPSS Uygulamalı (5. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Batra, R. ve Ahtola, R. T. (1990). Measuring the hedonic and utilitarian sources of consumer attitudes. Marketing Letters, 2(2), 159-170.
• Coley, A. L. (2002). Affective and cognitive processes involved in impulse buying. Master of Science, The University of Georgia, USA.
• Crowley, A. E., Spangenberg, E. R. ve Hughes, K. R. (1992). Measuring the hedonic and utilitarian dimensions of attitudes toward product categories. Marketing Letters, 3(3), 239-249.
• Çakıcı, A. C. ve Yıldırım, O. (2014). Mersin ve Adana’daki dört ve beş yıldızlı otellerde konaklayan Türk iş insanlarının hazcı-faydacı tüketim eğilimleri üzerine bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(1), 33-44.
• Gürdin, B. (2019). Sosyal medyanın hedonik tüketimi ve fomo’nun gücü. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1259-1278. Hopkins, G. C. ve Pujari, D. (1999). A factor analytic study of the sources of meaning in hedonic consumption. European Journal of Marketing, 33(3/4), 273-290.
• Jones, M. A., Reynolds, K. E. ve Arnold, M. J. (2006). Hedonic and utilitarian shopping value: ınvestigating differential effects on retail outcomes. Journal of Business Research, 59, 974–981.
• Kayabaşı, A. ve Kiracı, H. (2018). Hazır giyim sektöründe faydacı ve hedonik tüketimin moda liderliği üzerine etkisinin incelenmesi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 27-50.
• Kop, A. E. (2008). Satın alma davranışında hedonik ve faydacı tüketimin ölçülmesi ile ilgili bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, Ş. ve Yaman, F. (2007). Hedonik alışverişin cinsiyete göre farklılaşması üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
• Özsaçmacı, B., Yener, D. ve Dursun, T. (2019). Hedonizm, hedonik tüketim ve tüketimde materyalist eğilimler üzerine bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 71-88.
• Solomon, M.R. (2019). Consumer behavior - buying, having, and being (13. Baskı). U.S: Pearson Education Inc.
• Tokgöz, E. (2019). Hedonik ve faydacı tüketimin dürtüsel ve kompulsif satın alma üzerinde etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 93-108.
• Türk, Z. (2018). Hedonik ve faydacı tüketim eğiliminin plansız satın alma davranışı üzerindeki etkisi: bir araştırma. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 853-878.
• Wang, C-L, Chen, Z-X, Chan, A. K. K. ve Zheng, Z-C. (2000). The influence of hedonic values on consumer behaviors. Journal of Global Marketing, 14(1-2), 169-186.
• Yanıklar, C. (2010). Tüketim kültürü, kapitalizm ve insan ihtiyaçları arasındaki ilişki üzerine bir tartışma. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (1), 25-32.
• Yemez, İ., Umut, M. Ö. ve Karaca, Ş. (2018). Tüketicilerin indirimli ürün satın alma niyet ve davranışının hazcı yaklaşım ile açıklanması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 29-51.
• Yeniçeri, T., Yaraş, E. ve Zengin, A. Y. (2010). İndirimli mağazalarda müşteri satın alma değeri, müşteri memnuniyeti, ağızdan ağıza iletişim ve müşteri sadakati ilişkisi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 367-386.