CUMHURİYETİN 2. YÜZYILINDA İŞ HAYATINA HAZIRLIK: KAMU SEKTÖRÜNDE STAJ

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 203 - 228

Nazmi Küçükyağcı , Evren Dinçer

Öz

Cumhuriyetin ikinci yüzyılına girerken kamu sektöründe staj, gençlerin iş hayatına hazırlanmasında önemli bir araç olarak dikkat çekmektedir. Kamu sektöründe staj programları, öğrencilere mesleki bilgi ve beceri kazandırırken, aynı zamanda kamusal hizmet süreçlerini anlamalarına yardımcı olmaktadır. Bu uygulamalar, kamu hizmetlerinin etkinliğini artırma, nitelikli iş gücü yetiştirme ve gençlerin kariyer planlamasına destek sağlama potansiyeline sahiptir. Kamu sektöründe staj, gençlere profesyonel yetkinlikler kazandırmanın ötesinde, onların kamusal alandaki süreçlere daha bilinçli bir şekilde katılmalarını sağlamaktadır. Bu yönüyle, staj uygulamalarının etkili bir şekilde düzenlenmesi ve yaygınlaştırılması hem kamu yönetimi hem de bireylerin kariyer gelişimi açısından büyük bir önem taşımaktadır.
Bu çalışma, Cumhuriyetin yüzüncü yılında kamu sektöründeki staj uygulamalarının etkinliğini artırmak için nasıl bir politika geliştirilmesi gerektiğini araştırmaktadır. Kamu sektöründe staj programları, öğrencilere mesleki bilgi ve beceri kazandırmanın yanı sıra kamu hizmet süreçlerini anlama imkânı sunmaktadır. Bu çalışmada, kamu sektöründeki staj uygulamalarının tarihsel gelişimi, mevcut durumu ve karşılaşılan temel sorunlar incelenmiş ve bu sorunlara yönelik somut çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Staj, Staj Sistemi, İnsan Kaynakları Yönetimi, Mesleki Eğitim.

PREPARATION FOR BUSINESS LIFE IN THE 2ND CENTURY OF THE REPUBLIC: INTERNSHIP IN THE PUBLIC SECTOR

Öz

As the Republic enters its second century, internships in the public sector emerge as a significant tool for preparing young individuals for professional life. Public sector internship programs not only equip students with vocational knowledge and skills but also help them better understand public service processes. These practices hold the potential to enhance the efficiency of public services, cultivate a qualified workforce, and support young people's career planning. Internships in the public sector go beyond fostering professional competencies by enabling young people to engage more consciously in public processes. In this context, the effective organization and widespread implementation of internship programs are crucial both for public administration and for individuals' career development.
This study investigates what kind of a policy should be developed to increase the effectiveness of internship practices in the public sector in the centennial year of the Republic. Internship programs in the public sector provide students with the opportunity to gain professional knowledge and skills as well as to understand public service processes. In this study, the historical development of internship practices in the public sector, their current status and the main problems encountered are examined and concrete solutions are presented for these problems.

Anahtar Kelimeler

Internship, Internship System, Human Resources Management, Vocational Education.

Kaynakça

• Ahsan, S. M., & Hassan, A. (2013). Increaing Virtual Education Effectiveness by Quantifying Student Learning Trajectories and Virtual Internships. Life Science, 10, 262-264.
• Alkan, C., Doğan, H., & Sezgin, İ. (2001). Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Alkar, A. Z. (2020, 09 14). Pandemi Döneminde Zorunlu Staj. 09 02, 2024 tarihinde Hürriyet Gazetesi: https://www.hurriyet.com.tr/egitim/pandemi-doneminde-zorunlu-staj-41610668 adresinden alındı
• Alp, E. (2020). Okuldan İşe Geçişte Staj Programlarının Etkinliği: Sakarya Üniversitesi Örneği. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alpert, F., Heaney, J.-G., & Kuhn, K.-a. L. (2009). Internships in Marketing: Goals, Structures And Assessment – Student, Company and Academic Perspectives. Australasian Marketing Journal, 17(1), 36–45.
• Atay, S., Gülmez, N., Özmen, B., Keskin, H., & Tatoğlu, E. (2023). Yetenek Yönetiminde Dönüşüm:En İyi Uygulama Örneği Olarak Ulusal Staj Programı - Kariyer Kapısı İşe Alım Platformu. Ankara: İnsan Kaynakları Ofisi.
• Aydın, S., & Özdemir, Ü. (2019). Geçmişten Günümüze Fotoğraflarla Meslekî ve Teknik Eğitim 11. yy - 21. yy. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Bacon, N. (2011). Unpaid Internships: The History, Policy, and Future Implications of ‘Fact Sheet #75’. Ohio State Entrepreneurial Business Law Journal, 6(1), 67-96.
• Balkız, M. (2012, 07 18). Staj Yapan Öğrencilerin Sorunları. 11 05, 2024 tarihinde Anayurt Gazetesi: https://anayurtgazetesi.com/makale/10473069/mustafa-balkiz/staj-yapan-ogrencilerin-sorunlari adresinden alındı
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Bayrak, M. (2001). Meslek Yüksek Okulları Hakkında Genel Bilgiler ve Açılabilecek Muhtemelen Programlar. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Beard, D. F. (2007). Assessment of Internship Experiences and Accounting Core Competencies. Accounting Education: an İnternational Journal, 16(2), 207-220.
• Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2015). Türkiye Kamu-Üniversite-Sanayi İşbirliği (KÜSİ) Stratejisi ve Eylem Planı (2015-2018). Ankara: Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. Kamuda Stratejik Yönetim: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge /files/2igyG+Kamu-Universite-Sanayi_Isbirligi_Stratejisi_ve_Eylem_Plan.pdf adresinden alındı
• Bukaliya, R. (2012, January, February, March). The Potantial and Challeges Of Internship Programmes In An Odl Institution: A Case For The Zimbabwe Open University. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 3(1), 118-133.
• Callanan, G., & Benzing, C. (2004). Assessing The Role of Internships in The Career-Oriented Employment of Graduating College Students. Education & Training, 46(2), 82–89.
• Coşkun, B. (2020). Örgütsel Sosyalleşme Perspektif ve Modelleri. International Social Sciences Studies Journal, 6(55), 311-326.
• Crnković-Pozaić, S. (2006). Transition from School to Work: Internships and First Entry to the Labour Market in Croatia. Bureau of Labour Statistics(16), 1-73.
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (2013, 09 07). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği. 10 31, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi:https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=18812&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (2024, 10 22). Yükseköğretim Kanunu. 10 22, 2024 tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=2547&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024, 10 22). Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme Programı Eylem Planı. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı: https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/10/19Temel_ve_Mesleki_Becerileri_Gelistirme_Programi.pdf adresinden alındı
• Çalık, C. (2006). Örgütsel Sosyalleşme Sürecinde Eğitimin Değişen Rolü ve Önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 1-10.
• Çaylan, D. Ö., Akpinarli, V., & Deveci, D. A. (2016, Mart). Öğrencilerin Staj Programlari Ile Işe Alim Süreci: Denizcilik Sektöründe “Rotamız Arkas Projesi” Örnek Olay Incelemesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 241-264.
• Çaylan, D. Ö., Akpinarlı, V., & Deveci, D. A. (2016). Öğrencilerin Staj Programlari İle İşe Alım Süreci: Denizcilik Sektöründe “Rotamiz Arkas Projesi” Örnek Olay İncelemesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 241-264.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N., & Canbolat, T. (2014). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: : Beta Yayıncılık.
• Çobanoğlu, F., & Tuncel, İ. (2010). Mesleki Eğitimin Sorunlarına İlişkin İşverenlerin Görüşleri. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, (s. 435-438). Antalya.
• Demir, E., & Şen, H. Ş. (2009). Cumhuriyet Dönemi Mesleki ve Teknik Eğitim Reformları. Ege Eğitim Dergisi, 2(10), 39-59.
• Demir, F. (2014). İş Hukuku ve Uygulaması. İzmir: Albi Yayınları.
• Demirtaş, M. (2010). Osmanlı Esnafında Suç ve Ceza İstanbul Örneği: H 1100-1200 /M 1688- 1786 . Ankara: Cantekin Matbaası.
• Dessler, G. (2013). Human Resource Management, (13th Edition). London: Pearson Education.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı(1968-72). Ankara: Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
• Dost, Z. D., & Bilgin, K. U. (2020, Ocak). Gençlerin İşgücü Piyasasına Geçişinde Deneyim ve Staj Etkisi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(Özel Sayı), 119-153.
• Emirgil, B. F. (2019). Okuldan İşe Geçiş: Türkiye’de Eğitimden Ayrılan Gençlerin İşgücü Piyasası ile Bütünleşme Süreci. Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi.
• Esen, B. (2016). Kamuda Stajyerlik Sistemi Ne Kadar Etkin İşliyor? İnsan Kaynakları Yönetimi Dergisi(14), 1-5.
• Gault, J., Leach, E., & Duey, M. (2010). Effects of Business İnternships on Job Marketability: The Employers' Perspective. Education + Training, 52(1), 76-88.
• Gökdeniz, İ. (2017). Özel Sektör ve Kamu Yönetiminde Kariyer Planlaması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(32), 123-131.
• Güven, A. (2020). İnsan Kaynakları Yönetiminde Kariyer Planlama Süreci ve İIBF Öğrencilerinin Özel Sektör ve Kamu Sektörü Algıları Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLVIII (1), 264-285.
• İnsan Kaynakları Ofisi. (2023). İnsan Kaynakları Ofisi 2018-2023 Faaliyet Raporu. Ankara: Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi.
• İnsan Kaynakları Ofisi. (2024, 10 23). Ulusal Staj Programı Uygulama Yönergesi. İnsan Kaynakları Ofisi: https://kkv2api.cbiko.gov.tr/general/getsources/yonerge _usp_2023.pdf adresinden alındı
• Jackson, D., & Wilton, N. (2017). Perceived Employability among Undergraduates and The Importance of Career Self-Management, Work Experience and Individual Characteristics. Higher Education Research & Development, 36(4), 747–762.
• Kablay, S. (2021). Stajyer Öğrencilerin Emek Süreçleri: Meslek Liseleri Üzerine Niteliksel Bir Araştırma. Politik Ekonomik Kuram, 5(1), 132-160.
• Kalkınma Bakanlığı. (2013). 10. Kalkınma Planı. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Kaya, U. (2024, 10 21). Stajyerlerin Yaşadığı Sorunlar. 11 05, 2024 tarihinde uğurkaya.com: https://www.ugurkaya.com.tr/stajyerlerin-yasadigi-sorunlar/ adresinden alındı
• Knouse, S. B., Tanner, J. R., & Harris, E. W. (1999). The Relation of College Internships, College Performance and Subsequent Job Opportunity. Journal of Employment Counseling, 36(1), 35-43.
• Kolb, D. A. (1984). Experiental Learning: Experience as the Source of Learning and Development. New Jersey: Englewood Cliffs:Prentice Hall.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2014-2018. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Misican, D. Ö. (2023). MYO Öğrencilerinin Gözünden Zorunlu Stajin İstihdam Sürecine Etkileri. M. Mete, A. Toptaş, & F. Mermertaş içinde, İktısadı ve İdari Bilimlerde Uluslararası Çalışmalar-I (s. 244-274). Ankara: Serüven Yayınevi.
• Nakiboğlu, A., & Yasa, B. D. (2013). 18.Yüzyıl’da İstanbul Esnafın Sorunları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(7), 363-392.
• O'Higgins, N., & Pinedo, L. (2018). Interns and outcomes: Just How Effective are Internships as A Bridge to Stable Employment? Switzerland: International Labour Organization.
• Okakın, N., & Şakar, M. (2013). İnsan Kaynakları Yöneticisinin El Kitabı (2. Baskı b.). İstanbul.: Beta Yayım Dağıtım.
• Ömür, G. (2019). Mesleki Eğitim. DOKA Dergisi(43), 42-49.
• Özkan, R., & Bozyiğit, S. (2020). Staj Algısının İşletmeyle İlgili Faktörler Bağlamında İncelenmesi: Lojistik Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 562-596.
• Resmi Gazete. (1973, 06 14). 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu. 09 25, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf adresinden alındı
• Resmi Gazete. (1977, 07 05). 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu. 09 25, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/15987.pdf adresinden alındı
• Resmi Gazete. (1986, 06 19). 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu. 09 25, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19139.pdf adresinden alındı
• Resmi Gazete. (2001, 07 10). 4702 Sayılı Kanun. 10 11, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/07/20010710.htm#2 adresinden alındı
• Resmi Gazete. (2013, 09 07). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği. 10 22, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/09/20130907-4.htm adresinden alındı
• Resmi Gazete. (2016, 12 09). 6764 Sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161209.htm adresinden alındı
• Resmi Gazete. (2017, 07 01). 7033 Sayılı Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 10 11, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170701-21.htm adresinden alındı
• Resmi Gazete. (2018, 07 10). 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. 10 23, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2018/07/20180710-1.pdf adresinden alındı
• Resmi Gazete. (2021, 12 25). 7346 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 10 11, 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211225-1.htm adresinden alındı
• Ruiz, J. H., & Koch, C. (2009). Handbook For Cooperative Education, Internships, and Registered Apprenticeship. USA: Illinois State University.
• Sarıbıyık, M. (2019). SETA Raporu: Mesleki Eğitimde +1 Uygulamalı Eğitim Modeli. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık.
• Sides, C., & Mrvica, A. (2007). Internships Theory and Practice. New York: Baywood Publishing Company.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). 11. Kalkınma Planı. Ankara: Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). 12. Kalkınma Planı. Ankara: Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Süzek, S. (2010). İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
• Thiel, G. R., & Hartley, N. T. (1997). Cooperative Education: A Natural Synergy Between Business and Academia. S.A.M. Advanced Management Journal, 62(3), 19-24.
• Ticaret Bakanlığı. (2024, 09 17). Ahiliğin Tarihçesi. https://ahilik.ticaret.gov.tr/ahilik/ahiligin-tarihcesi#:~:text=Esnaf%20%C3%BCretti%C4%9Fi%20mal%C4%B1%20satamaz%20olmu%C5%9Ftur,olan%20Ahilik%20sistemi%20tarihe%20kar%C4%B1%C5%9Fm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r. adresinden alındı
• Turan, K. (1992). Mesleki ve Teknik Eğitimin Gelişmesi ve Mehmet Rüştü Üzel. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2024, 08 12). Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlüğü: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkiye İş Kurumu. (2024, 11 01). İşbaşı Eğitim Programları. 11 01, 2024 tarihinde Türkiye İş Kurumu: https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/isbasi-egitim-programlari adresinden alındı
• Ulusal Ajans. (2024, 09 02). Program Ülkelerinde Staj (2021-2027). 09 02, 2024 tarihinde Ulusal Ajans: https://www.ua.gov.tr/programlar/firsatlar/ka122-vet-mesleki-egitim-kisa-sureli-ogrenici-ve-personel-hareketliligi-projeleri/ adresinden alındı
• Uysal, A., Dikici, A., & Yörük, S. (2002). Bilgi Toplumu ve Türkiye’de Mesleki Eğitim. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 299-312.
• Ünsür, A. (1997). Meslekî Eğitim ve Mesleğe Yöneltme :İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Yalçınkaya, B., & Saydam, V. (2017). Staj Süreçlerinin Öğrencilerin Mesleki Beklentilerine Etkisi: Marmara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Üzerine Bir İnceleme. Arşiv Dünyası Dergisi(20), 1-20.
• Yıldırım, A., & Işıldak, B. (2018). İşletme Yönetimi Programı Öğrencilerinin Staj Faaliyetlerinin İnsan Kaynakları Yönetimi İzdüşümünde Rolü ve Etkinliği Üzerine Bir Araştırma ve Örnek Uygulama. ANKA e-Dergi (Teknik ve Sosyal Bilimler Dergisi), 3(2), 1-11.
• Yıldırm, A., & Çarıkçı, O. (2017). Meslek Yüksekokullarında Belirsiz Gelecek: Sınavsız Geçişten Ek Puana. Yöneticilerin ve Öğretmenlerin, MYO’ların Geleceği Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(21), 203-218.