The Popularity of the Concept of Disability in the Digital Environment: Analysing Conceptual Approaches through Google Trends Data

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 20 - 44

Hilmi Sözen

Öz

Search engines, which analyse data on the Internet and rank content according to users' queries, are indispensable tools in today's digital environment. In this context, Google, the global leader, not only facilitates individuals‘ access to information, but also contributes to the analysis of social dynamics and interests by transforming users’ search behaviours into statistical data with the Google Trends tool. The aim of this study is to examine the distribution of digital search results of the terms ‘disability’ and related concepts such as ‘disability rights’, ‘disability rights’, ‘life without barriers’ and ‘accessibility’ in Turkey in general and province-specific Google Trends data and to reveal the popularity of these concepts in the digital environment, geographical differences and their effects on social perceptions. The study was conducted using the general survey model, one of the descriptive research methods, covering the search trends between 01.01.2015-01.01.2025. The findings show that disability-related concepts exhibit regional and conceptual differences, especially the concept of disability rights attracts more attention, but awareness of inclusive concepts such as accessibility and barrier-free living should be increased. The originality of the study lies in the fact that it is a pioneering research that analyses the popularity distribution of disability-related terms across Turkey with Google Trends data and contributes to the academic literature with the social perception data it presents on the basis of provinces

Anahtar Kelimeler

Google Trends, Disability, Disability rights, Barrier-free life, Accessibility

Engellilik Kavramının Dijital Ortamda Popülerliği: Google Trends Verileri Üzerinden Kavramsal Yaklaşımların Analizi

Öz

İnternet üzerindeki verileri analiz ederek, kullanıcıların sorgularına göre içerikleri sıralayan arama motorları, günümüz dijital ortamında vazgeçilmez bir araç konumundadır. Bu bağlamda, global lider konumundaki Google, yalnızca bireylerin bilgiye erişimini kolaylaştırmakla kalmayıp, aynı zamanda sunduğu Google Trends aracı ile kullanıcıların arama davranışlarını istatistiksel verilere dönüştürerek toplumsal dinamiklerin ve ilgi alanlarının incelenmesine katkı sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, "engellilik" ve ilişkili kavramlar olan "engelli hakları", "engelsiz yaşam" ve "erişilebilirlik" terimlerinin Türkiye genelindeki ve illere özgü Google Trends verileriyle dijital arama sonuçlarının dağılımını incelemek ve bu kavramların dijital ortamda kazandığı popülerlik, coğrafi farklılıklar ve toplumsal algılar üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Çalışma, betimsel araştırma yöntemlerinden genel tarama modeli kullanılarak, 01.01.2015-01.01.2025 tarihleri arasındaki arama eğilimlerini kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Bulgular, engellilikle ilgili kavramların bölgesel ve kavramsal düzeyde farklılıklar sergilediğini, özellikle engelli hakları kavramının daha fazla ilgi gördüğünü, ancak erişilebilirlik ve engelsiz yaşam gibi kapsayıcı kavramların farkındalığının artırılması gerektiğini göstermektedir. Çalışmanın özgünlüğü, Google Trends verileriyle Türkiye genelinde engellilikle ilgili terimlerin popülerlik dağılımını inceleyen öncü bir araştırma olması ve iller bazında sunduğu toplumsal algı verileriyle akademik literatüre katkı sağlamasında yatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Google Trends, engellilik, engelli hakları, erişilebilirlik, engelsiz yaşam

Kaynakça

• Ayan, B. (2020). Yeni Bir Veri Kaynağı Olarak Google Trends: Gelecek Yönelimi Endeksi İle İlgili Bir Değerlendirme / Google Trends As A New Data Source: An Evaluation Of The Future Orientation Index. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 4(1), 61-78. https://doi.org/10.29216/ueip.676145
• Babaoğlu, C. (2024). Engelli Haklarına Yönelik Türkiye’deki Dönüşümün Hikayesi. 9(92). https://kriterdergi.com/dosya-toplum/engelli-haklarina-yonelik-turkiyedeki-donusumun-hikayesi (12.12.2024).
• Bakır, N. ve Arastaman, G. (2023). Google Trends Kullanarak Üniversite Sıralama Sistemlerinin Popülaritesini Değerlendirme. Kapadokya Eğitim Dergisi, 4(1), 11-27.
• Budak, M.M. (2022). Pozitif Ayrımcılık İlkesi Işığında Engelli İstihdamı ve Engellilerin Hakları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
• Bulut T. (2021). Google Trendler İle COVID-19’un Analiz Edilmesi: Türkiye ve Dünya Vaka Örnekleri. JAIHS, 1(2), 8-13.
• Burcu, E. (2015). Türkiye’de Yeni Bir Alan: ‘Engellilik Sosyolojisi’ ve Gelişimi. Sosyoloji Konferansları (52), 319-341. DOI: 10.18368/IU/sk.21828
• Çetinkaya, F.Ö. (2021). Erişilebilirlik ve Erişilebilir Turizme Kavramsal Yaklaşım. Şafak Ünüvar ve Şeyda Sarı Yıldırım (Ed.). Erişilebilir Turizm-Postmodern Bir Sentez- içinde (s. 29-61). 1. Basım, Ankara: Nobel Bilimsel Yayınevi.
• Çiçekdağı, M. (2021). Google Trends Verilerine Göre Turizmde Tanınmışlık Ve Talep Tahmini. Çatalhöyük Uluslararası Turizm Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi(6), 140-157.
• Duranton, G., ve Guerra, E. (2016). Developing a Common Narrative on Urban Accessibility: An Urban Planning Perspective. Moving to Access Brookings.
• Engelliler Hakkında Kanun. (2005). Resmî Gazete: 7 Temmuz 2005, Sayı 25868.
• European Commission. (2010). European Disability Strategy 2010–2020: A renewed commitment to a barrier-free Europe (COM(2010) 636 final). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52010DC0636 (8.12.2024).
• Gedik, M. (2022). İnsan Hakları Perspektifinde Sosyal Hizmet ve Engelli Hakları. Fikri Keleşoğlu (Ed.), Sosyal Hizmeti Farklı Boyutlarıyla Tanımak içinde (s. 195-223). 1. Basım, Ankara: Nobel Bilimsel Yayınevi.
• Güleç, E., Şimşek, A., ve Solmaz, R. (2022). Google Trends Verileriyle Coğrafi İşaretli Gastronomik Ürünlerin Analizi. Safran Kültür Ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 418-444.
• Google Trends. (2024). Google Trends. https://trends.google.com/trends/ (13.12.2024).
• Gürbüz, S., ve Çiçek, A. (2023). Engelli De Yaşanır Engeller De Aşılır: Görme Engelliler. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 7(2), 504-515.
• Kahraman Güloğlu, F. (2021). Tarihi süreçte Dünyada ve Türkiye’de Engelliliğin Değişimi ve Gelişimi. Tuncay Güloğlu ve Eyüp Sabri Kala (Ed.). Değişen Dünyada Sosyal Politika içinde, (s. 187-212). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Kocabıyık, T., Teker, T., ve Aksoy, E. (2020). Google Trends ‘Dolar’ Aramaları İle Dolar Kuru Arasındaki İlişkinin Keşfi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(6), 258-271. https://doi.org/10.21733/ibad.655025
• Örsel, S. (2013). “Özürlülük” Kavramından “Engellilik” Kavramına Geçiş: Değişen Kavramlar Uygulamaya Nasıl Yansıyor?. Türki̇ye Psi̇ki̇yatri̇ Derneği̇ Bülteni, 16(3), 4-7.
• Özkaraca, N., ve İnceoğlu, M. (2021). Üniversite Yerleşkelerinde Erişilebilirlik Değerlendirmesi: Düzce Üniversitesi Kampüsü Örneği. Duzce University Journal Of Science And Technology, 9(5), 1891-1908.
• Petrosyan, A. (2024). Number of İnternet and Social Media Users Worldwide as of October 2024. https://www.statista.com/statistics/617136/digital-population-worldwide/#statisticContainer (15.12.2024).
• Polat Subaşı, K. (2023). Engelliler v e Erişilebilirlik. Mustafa Şen (Ed.). Türkiye’de Engelliler ve Sosyal Politikalar içinde (s. 49-76). 1. Basım, İstanbul: Efeakademi Yayınları.
• Sak, F. G., & Uslu, E. (2023). Google Trend Verileri Kapsamında İnfodemiyolojik Bir Çalışma: Şizofreniye İlişkin Bilgi Arama Eğilimi. Abant Sağlık Bilimleri Ve Teknolojileri Dergisi, 3(3), 23-31
• Samanlı, R. (2021). Birleşmiş Milletler’in Engelsiz Yaşamı Oluşturma Çabaları Doğrultusunda Sosyal Koruma Politikalarının Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Yenilikçi Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 15-33.
• Samirkas, M. C. (2020). Google Aramaları İle Bıtcoın Fiyatı Arasındaki İlişkinin Tespiti. BasınAcademia Procedia, 11(1), 67-72. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2020.1242
• Sözen, H., ve Göküş, M. (2023). Büyükşehir Belediyelerinde Engelli Vatandaşlara Sunulan Hizmetlerin Karşılaştırmalı Bir Analizi. 1. Basım, Ankara: Nobel Bilimsel Yayınevi.
• Şen H. (2022). Google Arama Trendleri: Türkiye’de Mobbing ve İş Hukuku ile İlişkili Arama Analizi. MEYAD Akademi, 3(2), 137-49.
• Şentürk, B. (2019). Google Trends Kuduz Tarama Verileri İle Kuduz Hastalığı Mihrak Ve Frekans Verileri Arasındaki İlişkinin Analizi. International Journal of Management Information Systems and Computer Science, 3(2), 93-99. https://doi.org/10.33461/uybisbbd.633414
• Tek, N., ve Duygun, A. (2021). E-Ticaret Sitelerinin Google Trends Arama Sonuçlarına Göre Analizi: Covıd-19 Pandemisi Öncesi Dönem Ve Pandemi Dönemi. Kapadokya Akademik Bakış, 5(2), 21-42.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2024). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492 (13.12.2024).
• United Nations [UN]. (2006). Convention on the Rights of Persons with Disabilities. http://www.un.org/esa/socdev/enable/rights/convtexte.htm (8.11.2024).
• Uslu, E., ve Yıldırım, N. (2024). Multipl Skleroz Hakkında Merak Edilenler: Google Trend Verileri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(2), 736-742. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1366692
• World Health Organization [WHO] (1980). International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps. World Health Organization. https://www.labdoc.it/wp-content/corsi/guarasci/sc_ped/materiale_icf/icf_english.pdf (10.12.2024).
• Yaşa, H. (2024). İnternet haber siteleriyle ilişkili kullanıcı arama sorgularının keşfi: Google Trends. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(4), 1386-1403. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1401884
• Yıldız, M. S. (2018). Google Arama Trendleri: Türkiye’de Sağlık Hizmetleri İle İlişkili Aramalar İçin Bir Uygulama. Uluslararası Sağlık Yönetimi Ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 4(2), 168-179.
• Yozkat, S.A. (2017). Arama Motoru Sonuçları Güvenilirliğinin Analizi: Google Örneği. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(1), 72-81.
• Yürük, M. F., ve Kaya, Z. (2022). Google Trends “Altın” Aramaları İle Altın Fiyatları Arasındaki İlişkinin Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 1425-1438. https://doi.org/10.21547/jss.1069407