Aşk Romanının Dili

Year 2020, Volume: 3 Issue: 3 - Professor Dr. Şeref Kara Special Issue, 65 - 76, 22.02.2020

Levent Ali Çanaklı

Abstract

Son dönem Türk edebiyatının en popüler yazarlarından Elif Şafak, 1998 tarihli ilk romanı Pinhan’dan itibaren gerek Türkiye’de gerek yurt dışında çok ilgi görmüş, çok okuyucuya ulaşmış bir romancıdır. Eserlerini İngilizce ve Türkçe yazan Elif Şafak’ın önce İngilizcede Forty Rules of Love adıyla yazdığı romanı, 2009 yılında Aşk adıyla ve yazarın da çeviriye katılımıyla Türkçeye çevirmiştir. Yazarın dil ve üslup kullanımı bakımından Aşk’ın bir çeviri olmanın ötesinde Türkçede yeniden yazılmış olduğunu söylemek mümkündür.
Büyük Türk mutasavvıfı Mevlana Celaleddin Rumi ile Şems-i Tebrizi arasındaki dostluk üzerinde şekillenen eserde anlatılan iki hikâye vardır. Romanın dış hikâyesi, Amerikalı bir kadın olan Ella Rubinstein ile Aziz Zahara adlı sufi arasında gelişir. Ella’nın hayatına ansızın giren Aziz Zahara’nın yazdığı Aşk Şeriatı adlı roman ise Mevlana ile Şems-i Tebrizi’yi ele almaktadır. Bu yönüyle Aşk, aynı zamanda bir tarihsel roman olarak da nitelendirilebilir. Türk toplumunun büyük bir sevgi ve saygı ile andığı Mevlana’nın romandaki varlığı, romanın gördüğü ilginin başlıca sebebidir. Türkçede yayımlandığı zamandan itibaren romanı konu edinen yüksek lisans tezleri, araştırma makaleleri yazılmıştır. Öte yandan, Aşk, gördüğü büyük ilginin yanında tartışmalara da yol açmıştır. Özellikle tasavvuf ve romandaki vaka zamanı etrafında, yazarın yanlış olduğu düşünülen yorum ve değerlendirmeleri eleştirilmiştir. Ancak yazarın özellikle iç hikâyede kullandığı dil dikkat çekecek ölçüde hatalar içermesine rağmen başlı başına bir çalışmanın konusu olmamıştır. Roman bu gözle incelendiğinde yazarın pek çok yerde hataya düştüğü görülmektedir.
Bunlardan ilki, tarihsel dil kullanımı noktasında okurun karşısına çıkmaktadır. Tarihsel roman yazarının eserlerinde kullanacağı dil hakkında farklı görüşler vardır. Bunlardan birine göre yazar, güncel ya da vaka zamanına ait dilden hangisini seçeceği konusunda özgürdür ancak ikisini birden eserde kullanması dil ve üslupta bir istikrarsızlığa yol açacağından, yazar ya birini ya diğerini seçmelidir. Bir diğer görüş, tarihsel romanda arkaizm olamayacağını, romanda anlatılan tarihsel unsurların bizler için anlaşılır hâle gelmesi için bugünün dilinin kullanılması gerektiğini söyler. Aşk romanında yazarın dil tutumu genel itibarıyla günceldir fakat yer yer arkaik kelimeler, yer yer 13. yüzyıla ait olmayan birtakım kullanımlar yüzünden dilde bir kararsızlık görülmektedir.
Tarihsel romanlardaki dil sorunu sadece bir eski-yeni sorunu değildir. Metinde geçen bazı isimlerin, aktarılan bazı sözlerin anlatılan döneme ait olması da önemlidir. Dolayısıyla tarihsel romanın dili kurulurken yazarın ciddi bir araştırma sürecinden geçmesi gereklidir. Aksi takdirde anakronizme düşmek kaçınılmaz olacaktır.
Nitekim Aşk’ta bu türden çok fazla yanlış vardır.
İkinci olarak, Aşk’ta, özensizlikten ve hızlı yazmaktan kaynaklandığını düşündüğümüz kararsızlıktan dolayı birçok kelime yanlışıyla karşılaşılmaktadır. Çeşitlilik arz eden bu kelime yanlışları; yazım yanlışları, kelimenin yanlış anlamda kullanılması, mantık hataları, yanlış kelime seçimleri, kelimenin doğru şeklinin bilinmeyişi, sıralama hataları, kültür dilini bilmemekten kaynaklanan yanlışlar şeklinde sıralanabilir.
Aşk romanında tutarsızlık olarak niteleyebileceğimiz bazı dil kullanımları da göze batmaktadır. Roman kişilerinin karakter özelliklerine göre davranmaması ya da konuşturulmaması, üçüncü kişi anlatıcı olarak yazarın kelime tercihlerinin, üslubunun roman kahramanlarında da görülmesi ve metnin içinde birbiriyle çelişen ifadelerin yer alması bu tutarsızlıklar arasında sayılabilir.
Makale, ünlü bir yazarın eserindeki hataları basit şekilde sıralamak düşüncesini taşımamaktadır. Yazar, insandır ve doğası gereği hataya düşebilir. Ancak bir yazara, ana dilinde düştüğü bunca hataya rağmen büyük teveccüh gösteriliyorsa ortada bir yanlışlık var demektir. Makalenin amacı, esas itibarıyla bu yanlışlığa işaret etmektir.

Keywords

Aşk, Elif Şafak

The Language of The Novel Love

Abstract

Elif Şafak, one of the most popular authors of recent Turkish literature, is a novelist who has received a lot of attention both in Turkey and abroad since his 1998 first novel Pinhan. Elif Şafak who writes in Turkish and English wrote Forty Rules of Love, firstly in English then translated to Turkish by the help of the writer. In terms of the author’s use of language and style, it is possible to say that Love has been rewritten in Turkish beyond being a translation.
There are two stories in the novel, which is based on the friendship between Mevlana Jalaluddin Rumi, the Great Turkish Sufi, and Shams-i Tabrizi. The outer story of the novel develops between Ella Rubinstein, an American woman, and a sufi named Aziz Zahara. The novel the Sharia of Love, written by Aziz Zahara, who suddenly entered Ella’s life, deals with Mevlana and Shams-i Tabrizi. By this way, Love can also be described as a historical novel. Mevlana’s presence in the novel, which the Turkish community commemorates with great affection and respect, is the main reason for the interest for the novel. In Turkey a few master’s theses and research articles were published in about the novel. On the other hand, Love has caused debate as well as great interest. Reviews and evaluations of the author have been criticized, especially around Sufism and the case time in the novel, as author considered to be inaccurate. However, the language used by the author, especially in the internal story, has not been the subject of a study itself, although it contains considerable errors. When the novel is examined by this way, it is seen that the author has fallen into error in many places.
The first of these reveals at the point of the usage of historical language for the reader . There are different opinions about which language the author of the historical novel will use in his works. According to one of these, the author is free to choose the current or historical language, but the author must choose either one or the other, using both in the work will lead to instability in language and style. Another view says that there can be no archaism in the historical novel, that today’s language must be used in order for the historical elements described in the novel to become intelligible to us. The language choice of the author in the novel is generally current, but sometimes archaic wordsused from 13. century leads to indecision.
The problem of language in historical novels is not just a tradition and modern problem. It is also important that some of the names mentioned in the text, some of the words quoted must belong to the period described. Therefore, it is necessary for the author to conduct a serious research process while establishing the language of the historical novel. Otherwise it would be inevitable to fall into anachronism. Exactly, that type of error is too much in Love.
Secondly, in Love, we encounter a great deal of misspelling errors caused by negligence and fast writing as we think. In this variety of word mistakes, spelling mistakes, use of the word in the wrong sense, logic errors, wrong word choices, unknown of the correct shape of the word, errors of ordering words can be listed as errors arising from not knowing the language of culture.
Some of the uses of language that we can characterize as inconsistencies also stand out in the romance novel. These inconsistencies include that the people in the novel do not behave or speak according to their original character, the author’s choice of words and style as a third person narrator are also seen in the novel’s heroes, and the fact that the text contains statements that will contradict each other.
The article does not carry the aim of simply sorting errors in the work of a famous author. The writer is human, and naturally can fall into error. However, if a writer has been shown great kindness despite all the mistakes he has made in his mother tongue, then there is a mistake. The purpose of the article is mainly to point out this fault.

Keywords

Love, Elif Şafak

References

• e Toplum ve Şehir, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, Sayı: 53, s. 216-230.
• Çelik, Yakup (2002). Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki İlişki-Tarihî Romanda Kişiler, Bilig, S. 22, s. 49-68.
• http://www.elifsafak.us/roportajlar.asp?islem=roportaj&id=84 (E.T.19.02.2020)
• http://www.ismailgulec.net/denemelerim/sinema/item/92-elif-safak-in-ask-romani-uzerine-gec-kalmis-bir-yazi (E.T.19.02.2020)
• https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (E.T. 19.02.2020)
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/ducanecundioglu/aklin-kaleminden-kirk-kuralli-ak-18348 19.02.2020 7. http://www.kuran.gen.tr/?x=s_main&y=s_middle&kid=3&sid=4 (E.T. 19.02.20)
• Hüküm, Muhammed (2010). Elif Şafak’ın “Aşk” Romanında Postmodern Bir Unsur Olarak Tasavvuf, Turkish Studies, 5/2, s. 621-643.
• Joyce, James (2016). Finnegan Uyanması (Çev. Fuat Sevimay), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kabaklı, Ahmet (1971). Türk Edebiyatı 1, İstanbul: Türk Edebiyatı Yayınları.
• Lukács, György (2008). Tarihsel Roman, Ankara: Epos Yayınları.
• Meriç, Cemil (1978). Mağaradakiler, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Özkan, Nevzat (2007). Tarihî Zamanın Kurgulanmasında Dil Kullanımı: Mustafa Necati Sepetçioğlu Örneği, Erdem, C. 17, S. 49, s. 225-254.
• Öztürk, Yaşar Nuri (1998). Surelerin İniş Sırasına Göre Kur’an-ı Kerim Meali, İstanbul: Yeni Boyut Yayınları.
• Pala Mull, Çiğdem (2016). Elif Şafak’ın Romanlarında Önseme, İdil, C. 5, S. 20, s. 61-67.
• Şafak, Elif (2001). Mahrem, İstanbul: Metis Yayınları.
• Şafak, Elif (2002). Bitpalas, İstanbul: Metis Yayınları.
• Şafak, Elif (2009). Aşk, İstanbul: Doğan Kitap.
• Şafak, Elif (2013). Ustam ve Ben, İstanbul: Doğan Kitap.
• Şafak, Elif (2019). On Dakika Otuz Sekiz Saniye, İstanbul: Doğan Kitap.
• Şemsettin Sami (1992). Kamus-ı Türki, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2012). Saatleri Ayarlama Enstitüsü, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekin, Mehmet (2010). Tuhaf Bir Tezli Roman: Aşk, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S. 4, s. 7-35.
• Tekin, Mehmet (2018). Roman Sanatı 1, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Timur, Taner (2002). Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik, Ankara: İmge Kitabevi.
• Timur, Taner (2017). Türkiye, Ortadoğu ve Mezhep Savaşı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi (?). Hak Dini Kur’an Dili, C. 2, İstanbul: Umut Matbaası.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi (2011). Kur’an-ı Kerim Türkçe Meali, İstanbul: Kilim Matbaacılık.