Formal Language of Melancholic Image in Painting

Year 2025, Volume: 10 Issue: 3, 421 - 439, 20.09.2025

Muhammet Fatih Gök

Abstract

The concept of Melancholia as a state of emotion and a state of existence has been one of the subjects addressed by artists for centuries. While the definition and meaning of melancholia with its non-artistic meanings have undergone drastic changes and transformations in the historical process, its counterpart in the field of art has inevitably transformed as well. The aim and subject of this article is to examine the concept of melancholy in different periods of history in the context of formal characteristics. In this way, the visual anatomy of melancholy will be framed and revealed. Making a classification based on the relationship between form and meaning in works whose subject matter is not explicitly and directly melancholy will be important for understanding the timeless nature of the concept of melancholy in painting. As a result, it has been seen that while melancholy can be limited to certain periods and dealt with a more illustrative formal approach when it is considered only as a subject, the investigation of the melancholic image in paintings whose subject is not directly melancholy will be a timeless and contemporary approach. The analysis of indirect melancholic images based on form constitutes the study's contribution to the relevant literature.
When the paintings with melancholy as their subject matter are analyzed in a historical context, they addressed the concept through the body image and by using a specific iconography of melancholy. Although this formal language varies in terms of the artists' styles, the subject is usually depicted through a thoughtful and static body image. The aim of this article is to analyze the visual language of paintings whose subject is not directly melancholy. In the study, especially the paintings that did not directly deal with the concept of melancholy were analyzed. These paintings were analyzed in two groups. The first group is the paintings whose subject is not directly melancholy, which do not use traditional melancholy iconography, but which create a melancholic atmosphere through body image. These paintings are analyzed in the article under the title Body and Melancholy. The other group are paintings that have a more indirectly melancholic atmosphere. These paintings are analyzed in three categories under the titles Melancholy of Landscape, Light and Abstraction and Melancholy. The research was limited to surface paintings.

Keywords

painting , melancholic image , form , urban melancholy , melancholy of the landscape

Resimde Melankolik İmgenin Biçimsel Dili

Abstract

Bir duygu durumu ve bir varoluş hali olarak Melankoli kavramı yüzyıllardır sanatçılar tarafından ele alınan konulardan biri olmuştur. Tarihsel süreç içerisinde sanat dışı anlamlarıyla melankolinin tanımı ve anlamı oldukça sert değişimlere uğrayıp dönüşürken sanat alanındaki karşılığı da kaçınılmaz olarak dönüşmüştür. Bu makalenin amacı ve konusu da melankoli kavramının tarihin farklı dönemlerinde ele alınışını biçimsel özellikler bağlamında incelemektir. Bu sayede melankolinin görsel anatomisi çerçevelenmiş ve ortaya çıkarılmış olacaktır. Konusu açıkça ve doğrudan melankoli olmayan eserlerde biçim ve anlam ilişkisi üzerinden bir sınıflandırma yapmak, resimde melankoli kavramının zamansız doğasını anlamak için önemli olacaktır. Sonuç olarak görülmüştür ki melankoli salt konu olarak ele alındığında belirli dönemlerle sınırlandırılabilecek ve daha illüstratif bir biçimsel yaklaşımla ele alınırken; konusu doğrudan melankoli olmayan resimlerde melankolik imgenin araştırılması zamansız ve güncel bir yaklaşım olacaktır. Biçim üzerinden temellenen dolaylı melankolik imgelerin analizi çalışmanın ilgili literatüre katkısını oluşturmaktadır.
Konusu melankoli olan resimler tarihsel bağlamda incelendiğinde beden imgesi üzerinden ve belirli bir melankoli ikonografisi kullanarak kavramı ele almışlardır. Bu biçim dili, sanatçıların üslupları bakımından değişkenlik gösterse de genellikle düşünceli ve durağan bir beden imgesi üzerinden konu resmedilmiştir. Bu makalede amaçlanan ise konusu doğrudan melankoli olmayan resimler üzerine bir görsel dil analizi yapmaktır. Çalışmada özellikle doğrudan melankoli kavramını konu edinmemiş olan resimler incelenmiştir. Bu resimler ise yine iki grupta incelenmiştir. Birinci grup konusu doğrudan melankoli olmayan, geleneksel melankoli ikonografisini kullanmayan fakat beden imgesi üzerinden melankolik atmosfer oluşturan resimlerdir. Bu resimler makalede Beden ve Melankoli başlığı altında incelenmiştir. Diğer grup ise daha dolaylı olarak melankolik atmosfere sahip olan resimlerdir. Bu resimler de Manzaranın Melankolisi, Işık ve Soyutlama ve Melankoli başlıkları altında üç kategoride incelenmiştir. Araştırma yüzey resmi çalışmalarıyla sınırlı tutulmuştur.

Keywords

resim , melankolik imge , biçim , kentsel melankoli , manzaranın melankolisi

Ethical Statement

Bu çalışma Prof. Dr. Hasan Kıran danışmanlığında 21. 12. 2017 tarihinde tamamladığımız Resimde Melankolik İmgeler başlıklı yüksek lisans tezi esas alınarak hazırlanmıştır (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2017). Bu makalenin planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu araştırmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır. Bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Supporting Institution

Bu çalışmada herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

References

• Artun, A. (2021). Modern hayatın ressamı: Baudelaire’de sanatın özerkleşmesi ve modernizm. İletişim Yayınları.
• Asyalı Büyükerman, F. (2016). Melankolinin görsel grameri. [Sanatta Yeterlik Eser Metni, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 430663).
• Benjamin, W. (2017). Pasajlar. (A. Cemal, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Berger, J. (2016). Görme biçimleri. (Y. Salman, Çev.). Metis Yayınları.
• Boorsch, S. (1997). The print in the north: the age of Albrecht Durer and Lucas van Leyden.
• Bonnard, P. (1943-1945). Traş aynasında otoportre [Resim]. Centre Pompidou, Paris. Fransa. https://www.centrepompidou.fr/fr/ressources/oeuvre/ckaj58
• Borgna, E. (2014). Melankoli. (M. M. Çilingiroğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Börsch-Supan, H. (1974). Caspar David Friedrich. George Braziller.
• de Chirico, G. (1914). Bir sokağın gizemi ve melankolisi [Resim]. https://www.wikiart.org/en/giorgio-de-chirico/mystery-and-melancholy-of-a-street-1914
• Demircan, H. (2022). Resimde melankolik imgenin duygular tarihi açısından incelenmesi. Tykhe, 7(12), 40-54. https://doi.org/10.55004/tykhe.1114266
• Dürer, A. (1514). Melankoli I [Metal Gravür]. Metropolitan Sanat Müzesi, New York, NY, Amerika Birleşik Devletleri. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/336228
• Farthing, S. ve Doğanay, E. (Ed.). (2014). Ölmeden önce görmeniz gereken 1001 resim. (O. Çeviktay, vd., Çev.). Caretta Kitapları
• Freud, S. (2003). The uncanny (D. McLintock, Çev.). Penguin Books.
• Freud, S. (2015). Yas ve melankoli (A. Emirsoy, Çev.). Telos.
• Friedrich, C. D. (1823-1824). Buz denizi (yıkılmış umut) [Resim]. Hamburg Sanat Salonu, Hamburg, Almanya. https://online-sammlung.hamburger-kunsthalle.de/de/objekt/HK-1051/das-eismeer?term=caspar%20david&context=default&position=7
• Friedrich, C. D. (1822). Kargalı ağaç [Resim]. Louvre, Paris, Fransa. https://collections.louvre.fr/en/ark:/53355/cl010066970
• Goethe, J. W. (1970). Theory of Colours (C. L. Eastlake, Çev.). MIT Press.
• Gök, M. F. (2017). Resimde melankolik imgeler. [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 483396).
• Hopper, E. (1914). Mavi gece [Resim]. Whitney Amerikan Sanat Müzesi, New York, ABD. https://whitney.org/collection/works/6081
• Hopper, E. (1952). Sabah güneşi [Resim]. Columbus Sanat Müzesi, Columbus, ABD. https://www.columbusmuseum.org/blog/2020/05/12/pocketguide-to-cma-edward-hoppers-morning-sun/
• Kiefer, A. (1982-2013). Ren (melankoli) [Resim]. https://magnoliacosta.art/blog-eng/2020/5/23/melancholy-the-enigma-of-kiefer-and-drer
• Klibansky, R., Panıfsky, E. ve Saxl, F. (2019) Saturn and melancholy: Studies in the history of natural philosophy, Religion, and Art. McGill-Queen’s University Press.
• Klimt, G. (1902-1903). Yaklaşan fırtına (büyük kavak II) [Resim]. Leopold Müzesi, Viyana, Avusturya. https://www.leopoldmuseum.org/en/collection/highlights/141
• Little, S. (2008). …İzmler - sanatı anlamak. (D. N. Özer, Çev.). Yem Yayın
• Lynton, N. (2015). Modern sanatın öyküsü. (C. Çapan ve S. Öziş, Çev.). Remzi Kitabevi
• Royal Academy (t.y.). https://www.royalacademy.org.uk/exhibition/anselm-kiefer
• Shaftesbury, A. A. C. (2001). Characteristics of men, manners, opinions, times (Vol. 3). Liberty Fund.
• Sironi, M. (1921). Bacalı kent manzarası [Resim]. https://www.wikiart.org/en/mario-sironi/urban-landscape-with-chimneys-1921
• Stamberg, S. (2012, Ağustos). Hopper's Pensive Lady In Pink Travels The World. Npr. https://www.npr.org/2012/08/20/157104327/hoppers-pensive-lady-in-pink-travels-the-world
• Starobinski, J. (2007). Aynada melankoli. (M. E. Özcan, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları
• Teber, S. (2013). Melankoli: Normal bir anomali. Say Yayınları.
• Thompson, J. (2014). Modern resim nasıl okunur – modern ustaları anlamak. (F. C. Çulcu, Çev.). Hayalperest Yayınevi
• Turner, J. M. W. (1842). Kar fırtınası [Resim]. Tate, Londra, İngiltere. https://www.tate.org.uk/art/artworks/turner-snow-storm-steam-boat-off-a-harbours-mouth-n00530
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Melankoli. Sozluk.gov.tr Güncel Türkçe Sözlük içinde. 25 Haziran 2025 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Ümer, E. (2025). Biriktirmek ve silmek açısından resim sanatı. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 10(1), 95-118. https://doi.org/10.5281/zenodo.15031778
• Van Gogh Museum. (t.y.) Wheatfield with crows. https://www.vangoghmuseum.nl/en/collection/s0149V1962
• van Gogh, V. (1890). Üzgün yaşlı adam [Resim]. Kröller-Müller Müzesi, Otterlo. Hollanda. https://krollermuller.nl/en/vincent-van-gogh-sorrowing-old-man-at-eternity-s-gate
• van Gogh, V. (1890). Buğday tarlası ve kargalar [Resim]. Van Gogh Müzesi, Amsterdam, Hollanda. https://www.vangoghmuseum.nl/en/collection/s0149v1962
• Whistler, J. A. M. (1875). Siyah ve altın renkli noktürn: düşen fişek [Resim]. Detroit Sanat Enstitüsü, Detroit, ABD. https://dia.org/collection/nocturne-black-and-gold-falling-rocket-64931
• Whitford, F. (1990). Klimt. Thames & Hudson.
• Zuccala, A. (2019, Ocak 22). Pierre Bonnard: The colour of memory exhibition. City Matters. https://www.citymatters.london/pierre-bonnard-colour-memory/