Anne Kompleksi Etrafında Örülmüş Bir Roman: Mücellâ

Year 2025, Volume: 11 Issue: 25, 370 - 385, 31.10.2025

Büşra Nur Çakir

https://doi.org/10.59304/ijhe.1764039

Abstract

Arketip, tüm insan eylemlerinde a priori bir faktör olarak yer alan ve bireyin bilinçaltında doğduğu andan itibaren görünmez atalarından (invisible father’s) devraldığı bazı bilgilerin mevcut bulunması durumudur. Bu nedenle arketipler, bireye öznel bir varlık olmaktan çok nesnel bir varlık olma yolunda yardımcı olan rehberlerdir. Jung, arketipler kapsamında bireyin öznel değer yargıları geliştirmesinin de yok sayılamayacağını ancak dünyaya geldiği ilk anda da zihin dünyasının tam anlamıyla boş bir levha olmadığını belirtmektedir. Anne arketipi çeşitli şekillerde ortaya çıkan ve dişinin sihirli otoritesi etrafında örülen bir arketiptir. Bu arketip bağlamında oluşum gösteren anne kompleksi ise olumlu ve olumsuz bazı yönleri olmakla birlikte her insanda mevcut bulunmaktadır. Nazan Bekiroğlu’nun Mücellâ romanı bu çerçevede değerlendirmeye uygun eserlerden biridir. Eser içerisinde anne olma özelliğini çocuklarına kız, erkek ayırt etmeksizin “aşırı” bir şekilde vurgulayan, çocuklarının hayatlarını onların kararlarına bırakmayan iki anne ve bu annelerin şekillendirdiği hayatlar mevcuttur. Bu eksende anneliğe özgü unsurların hipertrofisi ve anneyle özdeşleşme/salt kız çocuk kapsamında eser incelenmiştir.

Keywords

Arketip , Anne kompleksi , Mücellâ

A Novel Woven Around the Mother Complex: Mücellâ

Abstract

An archetype is a state of being that exists as an a priori factor in all human actions, a state in which an individual subconsciously inherits certain knowledge from their invisible ancestors from the moment of birth. Therefore, archetypes serve as guides that assist the individual on the path to becoming an objective rather than a subjective being. Jung also points out that while the individual develops subjective value judgments within the context of archetypes, the mind is not a completely blank slate at birth. The mother archetype manifests in various forms and is woven around the magical authority of the feminine. The mother complex, which forms within the context of this archetype, is present in every human being, with both positive and negative aspects. Nazan Bekiroğlu’s novel Mücellâ is a suitable work to be evaluated within this framework. The work features two mothers who “overly” emphasize the importance of motherhood for their children, regardless of whether they are male or female, and the lives shaped by these mothers, who do not leave their children’s lives to their own discretion. Within this framework, the work is examined within the context of the hypertrophy of elements specific to motherhood and the identification with the mother/solely daughter.

Keywords

Archetyp , Mother complex , Mücellâ

References

• Frye, N.(2015). Eleştirinin anatomisi. (Hande Koçak, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Jung, C.G.(2006). Analitik psikoloji. (Ender Gürol, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Jung, C.G.(2015). Dört arketi. (Zehra Aksu Yılmazer, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.