YENİ TİYATRO VE YENİ OYUN YAZMA BİÇİMLERİ: YEŞİM ÖZSOY VE OYUN YAZARLIĞI

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 137 - 149, 31.07.2020

Özlem Erben

Öz

Çağdaş tiyatroda yönetmenin doğuşu ve post-dramatik yapının ortaya çıkışı klasik dramatik üsluptan kopuşu beraberinde getirmiş, bu durum dramaturgi, oyun yazarlığı ve reji yaklaşımlarını etkilemiştir. Batı tiyatrosunun gelişimine paralel olarak Türk oyun yazarları da iki binli yıllardan itibaren değişen anlatı estetiği içinde yeni kurgular ortaya koymuş, özünde dramatik olmayan figür, ışık, müzik, dil gibi unsurları bir yaratım öğesi olarak kullanmışlardır. Dramatik olanı yapı bozuma uğratan bu yazma biçimleri yeni bir tiyatro estetiğinin doğmasını sağlamıştır. Teknoloji/performans/müzik gibi farklı disiplinleri bir arada kullanarak metinler üreten, çalışmalarını ‘yeni metin-yeni tiyatro’ formülü ile teorize eden Yeşim Özsoy söz konusu yeni tiyatro estetiği içinde yer alan bir yazar olarak özellikle dikkati çekmektedir. Bu çalışmada Özsoy’un oyun yazarlığının öne çıkan farklılıklarına, dramatik yapı ve sahnelemeye yönelik tasarladığı yeni biçim denemelerine ışık tutmak amacıyla “Aksak İstanbul Hikâyeleri” ve “Son Dünya” adlı oyun metinleri ele alınmıştır. Çalışmanın kapsamı doğrultusunda öncelikle post-dramatik tiyatro üzerine genel bir çerçeve çizilmiş; oyun metinleri “metin çözümlemeleri”, “zaman-mekân tasarımı”, “dil ve anlatı ilişkisi” ve “sahnelemeye yönelik somut çözümler” olmak üzere dört temel başlık altında incelenmiştir. Yazarın metinlerinde gözlemlenen yeni oyun yazma biçimlerine ilişkin arayışlar ve disiplinlerarası metin üretme çabası tiyatro estetiğine katkı sağladığı için Türk Tiyatrosu adına önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeşim Özsoy, Yazar tiyatrosu, Yeni metin, Yeni tiyatro, Post-dramatik

NEW THEATRE AND NEW WAYS OF PLAYWRITING: YEŞİM ÖZSOY AND PLAYWRITING

Öz

The birth of director and the emergence of post-dramatic structure in contemporary theatre brought along disengagement from classical dramatic style and this situation affected the approaches of dramaturgy, playwriting and stage management. In parallel with the development of Western theatre, Turkish playwrights put forth new constructs, within the narrative aesthetics that changed starting from the 2000s and used elements such as figure, light, music and language, which in their essence are not dramatic as an element of creation. These forms of writing, which deconstruct the dramatic, led to the birth of a new aesthetics of theatre. Yeşim Özsoy, who produces texts using different disciplines such as technology/performance/music together and theorizes her works with the formula “new text-new theatre,” especially draws attention as an author in the new theatre aesthetics. In this study, the play texts “Aksak İstanbul Hikâyeleri” (Halting İstanbul Stories) and “Son Dünya” (The Last World) were treated in order to shed light on the new form trials of Özsoy, designed aiming at the predominant differences of her playwriting, dramatic structure and staging. Within the scope of the study, initially a general frame was drawn on post-dramatic theatre; the play texts were examined under four main headings being “text analyses,” “time-space design,” “language-narration relationship” and “concrete solutions aimed at staging.” Since the quests regarding new forms of writing plays and the endeavour to produce interdisciplinary texts contribute to theatre aesthetics, they are important for Turkish Theatre.

Anahtar Kelimeler

Yeşim Özsoy, Writer Theatre, New Text, New Theatre, Post-Dramatic

Kaynakça

• Birkiye, S. K. (2007). Çağdaş tiyatroda kültürlerarası eğilim: Peter Brook, Eugenio Barba, Robert Wilson. De Ki Basım Yayım. Ankara.
• Karabulut, T. (2014). Modern Tiyatro. Mitos Boyut. İstanbul.
• Karacabey, S., Müller, H. (2007). Modern sonrası tiyatro ve Heiner Müller. DeKi. Ankara.
• Karaman, S. (2014). Türk Mûsıkîsi’nde Kullanılan 9 Zamanlı Usûllerde Adlandırma ve İcra Hataları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 1(35). 461-478.
• Pavis, P. (2000). Gösterimlerin Çözümlenmesi, Tiyatro, Dans, Mim, Sinema. Dost Kitabevi. Ankara.
• Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı dönemi Türk mûsikîsi (Vol. 1). Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Aktaran, Yeşim Özsoy. (2019a). Son Dünya.
• Aktaran, Yeşim Özsoy. (2019b). Aksak İstanbul Hikâyeleri.
• Fotoğraf 1: https://galataperform.com/son-dunya/ (Erişim Tarihi: 03.05.2019)
• Fotoğraf 2: https://galataperform.com/aksak-istanbul-hikayeleri/ (Erişim Tarihi: 03.05.2019)