JAPONYA'DA SU VE YIKANMA KÜLTÜRÜNÜN BANYO MEKAN BİÇİMLENİŞİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 214 - 236, 31.07.2021

Kübra Arslan , Müge Göker Paktaş

Öz

İnsanoğlu ilk çağlardan günümüze kadar fizyolojik ve psikolojik olarak arınma için yıkanma eylemi gerçekleştirmiştir. Yıkanma eyleminin gerçekleştiği mekânlar zaman zaman değişiklik göstermiştir. Yıkanma gereksinimi tarih boyu otoritelerin, inançların değişmesi, sosyalleşme arayışı ve kültürel farklılıklar gibi sebeplerden ötürü sürekli olarak değişikliğe uğramıştır. Bu eylem, aynı dönemlerde farklı kültürlerde de değişik şekilde seyretmiştir. Bir ada ülkesi olan Japonya kültürel olarak yakın yüzyıllara kadar Batı ve diğer kültürlerle çok fazla iletişim ve etkileşimde bulunmamıştır. Japonlar kendi kültürlerine sıkı sıkıya bağlı kalarak bugünkü kültürel özgünlüğe ve zenginliğe ulaşmışlardır. Japon kültüründe su ve yıkanma eylemi büyük önem taşımaktadır. Japon bireyler için yıkanma eylemi günlük yaşamda önemli yer tutan, fiziksel ve ruhsal arınma içeren bir ritüel olarak gerçekleşmektedir. Geçmişten günümüze taşıdığı ve sürdürdüğü kültürel izler ve diğer unsurlar ile sebep-sonuç ilişkisi kurularak tümevarım yöntemi ile bu eylemin gerçekleştiği mekanların biçimlenişi, donatı kurgusu fonksiyon, form, malzeme, konstrüksiyon, renk, ışık değerleri üzerinden irdelenmiştir. İncelenen mekanlar sonucunda banyo mekân biçimlenişinin diğer toplumlardan oldukça farklı olduğu görülmüş ve çalışma evreni belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda Japonya’da, mitolojik geçmiş, kültür ve inanç gibi geçmişten günümüze kadar korunan unsurların banyo mekân biçimlenişini etkilediği saptanmıştır. Bu unsurlar sonucunda şekillenen yıkanma eylemi fiziksel arınmanın ötesinde, kavramsal ve kültürel olarak beslenen bir eylemidir. Fonksiyon olarak değerlendirildiğinde banyo mekanlarında iki farklı birim var olmaktadır. Bu birimlerin ilkinde kısa süreli olarak fiziksel arınma gerçekleştirildikten sonra devamında daha uzun süren ve ruhsal arınmanın gerçekleştiğine inandıkları birime geçilmektedir. Doğallıktan yana olan bir kültür olarak doğal malzeme kullanımının yaygın olduğu ve banyo mekanlarında bol doğal ışığın kullanıldığı görülmektedir. Ulaşılan sonuç, iki ve üç boyutlu mekânsal örnekler kullanılarak görsel olarak desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İç Mimari, Tasarım, Japon Banyosu, Ofuro, Japon Kültürü

THE EFFECT OF WATER AND BATHING CULTURE ON BATH DESIGN IN JAPAN

Öz

From ancient times until today, people bathe physiologically and psychologically to purify.
The bathing places have changed over time. The need for bathing has constantly changed
throughout history due to such as the change of authorities, the change of beliefs, the need for
socialization and cultural differences. Even this activity varied in different cultures in the same
period.
As an island country, Japan have not culturally communicated and interacted much with the
West and other cultures until the recent centuries. The Japanese have reached the cultural
originality and richness of today by strictly adhering to their own culture. Water and bathing
is very important in Japanese culture. For Japanese individuals, the act of bathing takes place
as a ritual containing physical and spiritual purification, which is important in daily life. Causeand-effect relationship has been established with the cultural traces and other elements it has
carried out and maintained from the past to the present, and the forming and reinforcement of
the places where this action takes place is examined using the induction method. As a result
of the places examined, it was seen that the bathroom formation was quite different from other
societies and the scope of the study was determined.
As a result of the study, it was determined that cultural elements protected from the past to the
present, such as cultural background, mythological past, history and faith, affected the forming
of bathrooms. Bathing, which is shaped as a result of these elements, is a conceptual and
culturally evolving action beyond physical purification. When evaluated as a function, there
are two different units in bathroom spaces. In the first of these units, physical purification is
carried out for a short period of time. Then, move to the unit, which lasts longer and where
they believe that spiritual purification has occurred. Natural material use as a culture favoured
by naturalism appears to be widespread and abundant natural light is used in bathroom spaces.
The result is visually supported using two- and three-dimensional samples.

Anahtar Kelimeler

Interior Architecture, Design, Japanese Bathroom, Ofuro, Japanese Culture

Kaynakça

• Altuntaş, B. (2019). Toplu Konut Banyoları Mekân Kalitesinin ve Müşteri Memnuniyetinin Belirlenmesi: İstanbul Elite City Toplu Konut Projesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, İç Mimarlık Programı.
• Akbay, O.H. (2014). Japon Mitolojisinde Kadın İmgesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 32. 79-88.
• Arcan, E.F. & Evci, F. (1987). Mimari Tasarıma Yaklaşım. İstanbul: Tasarım Yayın Grubu.
• Arık, D. (2015). Şintoizm, Dinler Tarihi, B. Adam (ed.), Ankara: Grafiker Yayınları, 466-479.
• Aoki, M. (1983). Churyu jutaku no heimen kosei ni kansuru kenkyu (A study of middle-class housing plans) Jutaku Kenchiku Kenkyujoho. 10. 85-95.
• Aytaç, A. ve Öğüt, T. Ş. (2015). Türkiye’de Modern Banyonun Değişimi: Dergi Reklamları Üzerinden Bir Değerlendirme. Yaşar Üniversitesi Dergisi. 10 (37). 6381-6477.
• Erdemir, E. (1993). Culture-Space Relationship: Japanese Traditional Residential Interiors. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Programı.
• Ertuğrul, A. (2009). Hamam Yapıları ve Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 7 (13). 241-266.
• Fitoz, İ. (1999). Islak hacimlerin Tarihsel Perspektif İçinde İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
• İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, İç Mimarlık Programı.
• Fujimori, T. (1993). Nihon no Kindai Kenchiku (Japan's Modern Architecture). Tokyo: Iwanami Shoten Publishing.
• Çalışkan, S. (2005). Son Yüzyıl Japon Mobilya Tasarımında Gelenekler. Yüksek Lisans Tezi.
• İstanbul: Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü İç Mimarlık Ana Sanat Dalı İç Mimarlık Programı.
• Çilekar, C. (2019). Uzakdoğu Ülkeleri’ndeki Farklı İç Mimarlık-Tasarım İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü İç Mimarlık Ana Sanat Dalı İç Mimarlık Programı.
• Genç, Ö. (2020). Orta Çağ Avrupası’nda Temizlik Kültürü 1-2. Akademik Tarih Söyleşi Serisi Röportajı.
• Giedion, S. (1955). Mechanization Takes Command. New York: Oxford University Press.
• Güleç, F.E. (2018). Japon Halk Mimarisinde Köy Evi (Minka). Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
• Güler, B. (2000). Mimari-Doğa İlişkisi ve Doğayla Uyumlu Mimari Tasarım Yaklaşımları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Güvenç, B. (2002). Japon Kültürü (6): İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hasol, D. (1979). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: YEM Yayınları.
• Hot, İ. (2011-2012). Orta Çağ Avrupa’sında Salgınlar. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi. 23. 92-95.
• Kaplan, B. (1996). Kırşehir’de Orta Gelir Grubu Konut Kullanıcılarının Yıkanma Alışkanlıkları ve Sahip Oldukları Banyo Mekânlarının Performans Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Yapı Bilgisi Programı.
• Koç, K. (2020). Ülke Tanıtımı: Japonya. Asya Araştırmaları Dergisi. 1 (4). 125-134.
• Konuk, S. (2019). Banyo Sistemleri Tasarım Başarımının Artırılmasına Yönelik Sertifika Tabanlı Bütünleşik Bir Süreç Yönetim Modeli. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbulTeknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Proje ve Yapım Yönetimi Yüksek Lisans Programı.
• Morse, E.S. (2011). Japanese Homes and Their Surroundings. Tokyo: Tuttle Publishing.
• Nakamura, K. (2006). Deaf in Japan. Signing and the Politics of Identity, Ithaca and London: Cornell University Press, 31-32.
• Ohnuki-Tierney, E. (1984). Illness and Culture in Contemporary Japan: An Anthropological View. Cambridge: Cambridge University Press.
• Oruç, Ö. (2009). Islak Mekân Tasarımın ve Bu Tasarımda Kullanılan Donatı Elemanlarının Yaşam Tarzı ve Biçimi Bakımından İncelenmesi, Adana Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İç Mimarlık Ana Sanat Dalı.
• Ozaki, R. ve Lewis, J.R. (2006). Boundaries and the Meaning of Social Space: A Study of Japanese House Plans. Environment and Planning D: Society and Space. 24. 91-104.
• Ödekan, A. (1997). Hamam. İstanbul: Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı Yayını, YEM Yayınları, C.2.
• Paydak, B.Z. (2004). Konutlarda Yıkanma Hacimlerinin Yeri ve Biçimlenişi, Gaziantep Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İç Mimarlık Ana Sanat Dalı.
• Şen, M., Demirağ, D. ve Erten, A. (2015). Suyla Gelen Kültür. İstanbul: FSF Print House.
• Şenavcu, H.İ. (2015). Dünden Bugüne Japon Budizmi: İnanç ve Uygulamaları. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Felsefe ve Din Bilimleri Programı.
• Turan, S. ve Battal, E. (2017). Japon Kültüründe Engellilik. Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 17 (2). 9-19.
• Yazgan, E. (2004). Konut Banyo Mekânlarında Döşeme ve Duvar Kaplaması Olarak Kullanılmakta Olan Ana Malzemelerin İç Mekân Tasarımı Açısından İrdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, İç Mimarlık Programı.
• Yüksek, T. (2002). Japonya Ormanları ve Ormancılığı. Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi. 3 (1). 33-41.
• Yüksel, İ. (2017). Geleneksel Japon Konaklama Binası “Ryokan”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19 (1). 93-105.
• Yorulmazer, G. ve Şengül, N. (2017). Turistik Bir Çekicilik Olarak Yıkanma Kültürü ve Tarihsel Süreç İçerisinde Anadolu’daki Gelişimi. Sosyal Bilimler Dergisi. Avrasya Bilimler Akademisi, Özel Sayı.