ŞERBETÇİ OTU KÜLLERİNİN 1160 °C’DE SIR HAMMADDESİ OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2021, Volume: 6 Issue: 13, 58 - 67, 30.12.2021

Fulya Savaş

Abstract

Kilin su ile harmanlanarak biçimlendirilebilen bir malzeme olduğunun keşfedilmesi ile başlayan
seramik sanatı, tarihi boyunca gelişim göstererek, günümüze dek devam etmiştir. Bu gelişmelerden
biri de seramik sırlarıdır. Tarihte bilinen ilk sırlar ilk kez M.Ö. 1500’de Shang Hanedanlığı
döneminde keşfedilen kül sırlarıdır. Kül sırlarının seramik yüzeylerde ilk uygulaması ise, Çinli
ustalar tarafından gerçekleştirilmiştir. Bilinen en güzel örnekleri, Yuangu olarak adlandırılan Kuzey
Çin’deki Shangxi bölgesinde yer alan eserlerde görülen kül sırları, odun yakıtlı fırınlarda pişirim
esnasında küllerin havada uçuşarak, çömleklerin yüzeyine düşmesi sonucu tesadüften oluşmuştur.
Bilinen en eski seramik sırı olarak kabul edilen kül sırları, zaman içerisinde seramik teknolojisinde
çalışma alanı bularak, seramik sırı yapımında kullanılmaya başlanmıştır. Külün hammadde olarak
kullanılması yeni sırların geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Böylece kül sırları seramik yüzeyler,
üzerinde farklı estetik görüntülere sahip dayanıklı ürünlere dönüşmüştür. Çin’in ardından
Amerika’da ve Japonya’da yaygın olarak kullanıldığı bilinen kül sırları, artistik etkileri nedeni ile
günümüzde birçok seramik sanatçısı tarafından tercih edilmektedir. Bu araştırma kapsamında
artistik sır elde edebilmek maksadıyla öncelikle, Bilecik Pazaryeri ilçesinde rastgele toplanan
şerbetçi otu bitkisi yıkanıp kurutulduktan sonra yakılmıştır. Yakılarak elde edilen küllerin
laboratuvar ortamında sır bileşeni olarak kullanılabilirliğini gözlemlemek için seramik plakalar
üzerinde sır denemeleri yapılarak, plakalar 1160°C seramik fırınında pişirilmiştir. Şerbetçi otu
bitkisinin külleri ile yapılan deneme sonuçlarında külün artistik sır çalışmalarında kullanılabilirliği
gözlenmiştir. Bu araştırmada, şerbetçi otu bitkisinin küllerinden faydalanılarak elde edilen sırın
etkin bir şekilde kullanılabilirliğinin gösterilebilmesiyle, seramik sırları ile yapılan çalışmalara ve
literatürüne katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Keywords

Seramik, Seramik sırları, Kül sırları, Şerbetçi otu (Humulus lupulus).

THE UTILIZATION OF HUMULUS LUPULUS ASHES AS A GLAZE RAW MATERIAL AT 1160 °C

Abstract

The art of ceramics, which dates to the discovery of clay as a material that can be shaped by being
blended with water, has until now made a great deal of progress throughout its development history.
One of these developments includes ceramic glazes. The first known ashes in history are the ash
glazes discovered in the Shang dynasty, 1500 B.C. The first application of ash glazes on ceramic
surfaces was performed by Chinese craftsmen. The most stunning examples, the ash glazes featured
in the works located in the Shangxi region of North China named Yuangu were created by
coincidence when the ashes cooked in wood-burning furnaces whirled around in the air and landed
on the surface of ceramics. The ash glazes regarded as the first known ceramic glazes have started
to be used in the production of ceramic glazes having become applicable in ceramic technology in
time. The use of ash as a raw material has enabled the development of novel glazes. Thus, the
ceramic surfaces with ash glazes have turned into durable products that have different aesthetical
appearances. Ash glazes, known to be prevalently used in the USA and Japan in addition to China,
are now preferred by many ceramic craftsmen due to their artistic effects. In this study, Humulus
lupulus plants, also known as black medick, were first randomly picked in the Pazaryeri district of
Bilecik province, and then washed and dried in an attempt to obtain artistic glazes. Glaze tests were
carried out on ceramic plates and these plates are cooked in a ceramic furnace at 1160°C in order
to observe the suitability of the ashes obtained by burning to be used as a glaze component in the
laboratory. According to the results obtained from the tests carried out using Humulus lupulus
ashes, it has been observed that the ashes are suitable to be used in artistic glazing works. The aim
of the present study is to reveal that the glaze obtained using Humulus lupulus ashes can be
effectively used in the industry and this will contribute to the works and literature on ceramic glazes.

Keywords

Ceramics, Ceramic glazes, Ash glazes, Humulus lupulus

References

• Arcasoy, A. ve Başkırkan, H. (2020). Seramik Teknolojisi, İstanbul: 1. Baskı, Literatur Yayınları.
• Çalışkan, P. (2017). Tarihte Bilinen En Eski Seramik Sırlarından: Kül sırları, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(45), s.38.
• Genç, S. (2013). Artistik Seramik Sırları Sır Sanatı. İstanbul: Baskı Boyut Matbaacılık.
• Flythe, M.D. (2009). The Antimicrobial Effects of Hops (Humulus Lupulus L.) on Ruminal Hyper AmmoniaProducing Bacteria. Letters in Applied Microbiology, 118, 242-248. DOI: 10.1111/j.1472- 765X.2009.02600.x.
• Şahin, G. ve Erbilen, S.Ü. (2012). Türkiye’de Yetiştirilen Keyf Bitkiler İçerisinde Özel Bir Tür: Şerbetçiotu (Humulus lupulus L.). Zeitschrift für die Welt der Türken, 4(3). 339.
• Sarı, S.H. (2010). Düşük Dereceli (750°C-1020 °C) Kromatlı Sırlar. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şölenay, E. (2011). Seramik Sanat Eğitiminde Sırlama ve Pişirme Yöntemleri El Kitabı. Ankara: Murat Kitapevi Yayınları.
• TMMOB (2020). Maden Mühendisler Odası, Feldspat Raporu. Ankara: Korza Matbaacılık.